Nguồn thu địa phương tự chủ là các khoản thu chủ yếu từ tiền sử dụng đất và các khoản thu liên quan đến đất đai. Tỷ lệ khoản thu này nói chung là khiêm tốn, chỉ đáp ứng khoảng 12% - 16% chi NSĐP trong giai đoạn 2010 - 2015 nếu tính chung cho tất cả các địa phương, đối với các tỉnh giàu hơn tỷ lệ này khoảng 20 - 40%. Số thu từ nguồn thu tự chủ không ổn định do phụ thuộc vào giá đất và diện tích đất có thể bán, chuyển nhượng.

Trong khi đó, nhu cầu vốn đầu tư hạ tầng ở địa phương là rất lớn. Danh mục lĩnh vực đầu tư thuộc nhiệm vụ chi của NSĐP khá rộng, gồm 12 lĩnh vực (nông nghiệp, công nghiệp, giao thông, cấp nước, thoát nước, xử lý nước thải và rác thải, văn hóa, thể thao, giáo dục, y tế, xã hội, môi trường, trụ sở hành chính). Việt Nam đã và đang thực hiện tiến trình phân cấp ngân sách giữa Trung ương và địa phương. Chính quyền địa phương hiện quản lý hơn 50% tổng chi NSNN. Tỷ trọng chi của NSĐP trong một số lĩnh vực quan trọng đặc biệt cao như giáo dục (80 - 90% ), y tế (75 - 80%), sự nghiệp kinh tế và quản lý hành chính.

Trong báo cáo mới đây, Cơ quan Phát triển Pháp (AFD) cho rằng, trong 5 năm qua Việt Nam là một trong một số ít các nước đang phát triển ở châu Á có mức đầu tư hạ tầng cao hơn 5,5% GDP/năm (chỉ thấp hơn Trung Quốc 6,8% và Buttan 6,5%), trong khi mức đầu tư hạ tầng bình quân của các nước đang phát triển tại châu Á là 2,5% GDP. Đối với điều kiện cụ thể của Việt Nam, vẫn cần phải tăng khối lượng đầu tư hạ tầng, đặc biệt trong các lĩnh vực thiết yếu như đường bộ, cấp nước, vệ sinh và môi trường.

Muốn tăng thêm đầu tư nhưng không tăng thêm nợ công, ảnh hưởng an toàn tài chính, trước tiên, các địa phương cần quyết liệt hơn nữa trong giảm chi thường xuyên, giảm chi hành chính, tập trung nâng cao hiệu quả chi đầu tư. Địa phương có thể dựa vào các nguồn tài chính công, như: Thu từ thuế, phí; vay nợ; quỹ đầu tư phát triển địa phương. Đối với nguồn lực huy động từ khu vực tư nhân có thể kể đến, đó là: Vay nợ, phát hành trái phiếu doanh nghiệp, từ vốn chủ sở hữu, hay vốn chủ sở hữu công và tư…

Để có đủ nguồn đầu tư phát triển, theo khuyến nghị của AFD, cần huy động vốn đầu tư của khu vực tư nhân bù đắp thiếu hụt tài chính; từng bước tăng dần vay nợ thông qua phát hành trái phiếu và vay trực tiếp từ các ngân hàng thương mại để đầu tư các dự án hạ tầng có hiệu quả và thuộc diện ưu tiên cao.

Trong bối cảnh ngân sách còn hạn hẹp, nợ công đang dần đến ngưỡng, nhiều chính sách, cơ chế, quy định đã được đặt ra, tuy nhiên, để hiệu quả, cần nhất vẫn phải là sự chủ động của chính các địa phương.