Theo đó, thí điểm xây dựng cửa khẩu thông minh tại đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1119 - 1120 và đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1088/2 - 1089 thuộc cặp cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị (Việt Nam) - Hữu Nghị Quan (Trung Quốc).

Đề án Cửa khẩu thông minh được xây dựng với mục tiêu phấn đấu xây dựng Lạng Sơn sớm trở thành một trong những trung tâm, đầu mối hoạt động XNK, thương mại, dịch vụ, du lịch và kinh tế cửa khẩu trọng điểm của vùng Đông Bắc. Đồng thời, hướng đến khẳng định là cửa ngõ quan trọng thông thương hàng hóa của các nước ASEAN với thị trường Trung Quốc và các nước khác; xây dựng cửa khẩu quốc tế Hữu Nghị trở thành “cửa khẩu kiểu mẫu”, cửa khẩu đường bộ tiên tiến nhất ASEAN phát triển dựa trên ứng dụng công nghệ cao, có hệ thống giao thông đường bộ hiện đại kết nối với cảng biển, sân bay; hình thành trung tâm thương mại giao thương hàng hóa đường bộ lớn nhất của Việt Nam với các nước ASEAN, Trung Quốc và ngược lại.

Hải quan Lạng Sơn trao đổi về kinh nghiệm với Hải quan Nam Ninh (Trung Quốc) về xây dựng Hải quan số - bước đệm để hướng đến xây dựng mô hình Hải quan thông minh và cửa khẩu thông minh. Ảnh: Tô Hà

Trong đó, mục tiêu cụ thể mà đề án Cửa khẩu thông minh trong giai đoạn triển khai thí điểm đặt ra là áp dụng hình thức giao nhận hàng hoá XNK mới dựa trên cơ sở ứng dụng khoa học, công nghệ hiện đại vào quy trình thủ tục XNK hàng hóa, XNC phương tiện vận tải trong quá trình giao, nhận hàng hóa XNK để nâng cao năng lực, hiệu suất thông quan tại các cửa khẩu đường bộ, đáp ứng nhu cầu giao thương ngày càng tăng.

Đồng thời giải quyết tình trạng ùn ứ hàng hóa tại khu vực cửa khẩu, giảm chi phí vận chuyển, thông quan hàng hóa XNK, tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, thu hút các DN XNK; tăng nguồn thu cho NSNN, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, hàng kém chất lượng, góp phần ổn định và nâng cao đời sống cho nhân dân hai bên biên giới; giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, chủ quyền biên giới quốc gia.

Đề án cũng phấn đấu đến năm 2027, nâng cao năng lực thông quan tại đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1119 - 1120 và đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1088/2 - 1089 gấp 2 - 3 lần so với thời điểm hiện nay. Bên cạnh đó, đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1119 - 1120 tăng từ 800 xe/ngày lên 2.000 - 2.500 xe/ngày; đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1088/2 - 1089 tăng từ 400 xe/ngày lên 800 - 1.200 xe/ngày.

Đáng chú ý, phấn đấu đến năm 2030, nâng cao năng lực thông quan tại đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1119 - 1120 và đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1088/2 - 1089 gấp 4 - 5 lần so với thời điểm hiện nay. Đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1119 - 1120 tăng từ 800 xe/ngày lên 3.000 - 3.500 xe/ngày; đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1088/2 - 1089 tăng từ 400 xe/ngày lên 2.000 - 2.500 xe/ngày.

Ngoài ra, phấn đấu đưa tổng kim ngạch XNK tất cả các loại hình qua đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1119 - 1120 đạt khoảng 85 tỷ USD, qua đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1088/2 - 1089 đạt khoảng 25 tỷ USD.

Đề án Cửa khẩu thông mình cũng nhằm mục tiêu xây dựng mô hình tổ chức và hoạt động của các cơ quan quản lý nhà nước tại khu vực cửa khẩu trên cơ sở ứng dụng khoa học, công nghệ hiện đại vào quá trình giao, nhận hàng hóa XNK tại đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1119 - 1120 và đường chuyên dụng vận chuyển hàng hoá khu vực mốc 1088/2 - 1089.

Trong đó, mô hình Cửa khẩu thông minh thực hiện trong một phạm vi tách biệt, khép kín, áp dụng đối với một số chủng loại mặt hàng cụ thể trong thời gian thí điểm. Bên cạnh đó, phương thức giao nhận hàng hóa truyền thống vẫn được duy trì hoạt động đồng thời.

Các mặt hàng lựa chọn thực hiện thông quan theo mô hình Cửa khẩu thông minh bao gồm: Mặt hàng hoa quả, linh kiện điện tử XK của Việt Nam, các nước ASEAN và mặt hàng linh kiện điện tử NK từ Trung Quốc. Trong thời gian thí điểm tiếp tục trao đổi với phía Trung Quốc mở rộng các mặt hàng XNK để đảm bảo mục tiêu, hiệu quả của đề án.

Thời gian thực hiện đề án từ được triển khai từ quý III/2024 đến hết quý III/2029. Trong đó, từ quý III/2024 đến hết quý II/2026 là giai đoạn 1, xây dựng cơ sở hạ tầng và giai đoạn 2 tiến hành thực hiện thí điểm sẽ được triển khai từ quý III/2026 đến hết quý III/2029.

Theo quyết định của Chính phủ, kinh phí thực hiện đề án từ các nguồn: NSNN (ngân sách địa phương, ngân sách trung ương theo quy định của pháp luật về NSNN, đầu tư công), kết hợp lồng ghép nguồn vốn của các chương trình, đề án đã được phê duyệt và huy động các nguồn kinh phí xã hội hóa, nguồn vốn hợp pháp khác theo quy định.