Vậy có hay không chuyện một tập đoàn đa quốc gia với những dự án hàng tỷ USD có thể đóng thuế thu nhập doanh nghiệp không bằng nổi một cửa hàng tạp hóa vỉa hè?

Chuyện không tưởng này hoàn toàn có thể xảy ra nếu như tập đoàn báo lỗ triền miên và lấy đó làm lý do cho việc không có tiền đóng thuế thu nhập doanh nghiệp. Giải thích về kết quả kinh doanh thua lỗ của mình, đại diện Grab cho rằng, lỗ là do chi phí quảng cáo, khuyến mãi quá lớn, dẫn đến thực trạng, sau hơn 3 năm hoạt động, đơn vị này đã bị lỗ lũy kế hơn 938 tỷ đồng. Song, đây là một lý do khó có thể chấp nhận được. Nhiều ý kiến cho rằng, đây lại là một trong những chiêu trò chuyển giá trốn thuế đã từng xảy ra ở những doanh nghiệp FDI hoạt động ở Việt Nam. Bởi, không chỉ Uber hay Grab, thời gian qua, rất nhiều doanh nghiệp lớn khác như Lottle, Metro, BigC… mặc dù doanh thu rất khủng nhưng vẫn thông báo con số lỗ khổng lồ. Và rõ ràng, đây không phải là câu chuyện mà Việt Nam mới gặp. Sự việc này cũng giống với những nghi vấn chuyển giá, lách thuế mà dư luận hiện đang đặt ra với rất nhiều tập đoàn đa quốc gia đang kinh doanh tại Việt Nam.

Những nghi vấn chuyển giá “đình đám” này đang đặt ra vấn đề công bằng thuế: Tại sao lãi thật trong khi khai là lỗ giả để không phải đóng thuế thu nhập doanh nghiệp? Đâu sẽ là hành lang pháp lý để xử lý vấn nạn chuyển giá, lách thuế đang gây thất thu lớn cho ngân sách nhà nước?

Giới chuyên gia kinh tế cho rằng, ngành tài chính cần phải nhìn nhận lại bản chất của vấn đề để có những thay đổi, cải tiến trong phương thức kiểm soát thuế. Theo đó, kiểm soát thuế không chỉ dựa vào hóa đơn chứng từ, hay đến điều tra rồi đưa ra mức thuế khoán như hiện nay, bởi trong lĩnh vực hoạt động kinh doanh hiện nay có nhiều doanh nghiệp không ở trong lãnh thổ Việt Nam nhưng vẫn có thể tiến hành kinh doanh.

Hơn nữa, hệ thống chính sách pháp luật và các quy định pháp lý đang ngày càng “tụt hậu” so với sự phát triển như vũ bão của nền kinh tế. Điều này đòi hỏi sự “chuyển mình” mạnh mẽ của ngành Tài chính nói chung và ngành Thuế nói riêng. Phải làm thế nào để kiểm soát được mới là điều cốt lõi. Nếu không, vấn nạn chuyển giá, trốn thuế của các doanh nghiệp nước ngoài vẫn chưa dừng lại ở đây.