Việc chuyển đổi xanh một khi thành công sẽ giúp các DN gia tăng lợi nhuận, tăng năng suất và hiệu suất công việc của người lao động. Ảnh minh hoạ: ST

Chủ động để có lợi thế

Tăng trưởng xanh, phát triển xanh, kinh tế tuần hoàn đã trở thành xu hướng trên toàn cầu như một giải pháp tích cực nhằm giảm phát thải nhà kính, nâng cao năng lực chống chịu và tính sáng tạo của nền kinh tế, hướng tới mục tiêu trung hòa carbon và phát triển bền vững.

Về vai trò quan trọng của việc thực hiện ESG (Bộ 3 tiêu chuẩn E- Môi trường, S- Xã hội, và G- Quản trị doanh nghiệp đo lường yếu tố liên quan đến định hướng hoạt động phát triển bền vững) trong doanh nghiệp (DN), bà Phạm Thị Ngọc Thủy, Giám đốc Văn phòng Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) cho biết, một DN thành công không chỉ tạo ra nhiều lợi nhuận mà còn phải chú trọng tới các yếu tố ESG. Trước xu hướng này, DN Việt Nam, đặc biệt là các DN tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu hay xuất khẩu (XK), đang phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng đó là áp dụng thực hành ESG để không bị tụt hậu hay bị loại khỏi “cuộc chơi”. Do đó, việc áp dụng các mô hình kinh doanh bền vững, cũng như thực hành ESG sẽ giúp các DN đáp ứng yêu cầu của thị trường, đối tác và nhà đầu tư, tiếp cận các nguồn vốn đầu tư xanh, nâng cao năng lực cạnh tranh để tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu...

Theo bà Thủy, 2 năm qua, thông tin về các quy định, chính sách liên quan đến ESG trở nên rất "nóng", nhiều quốc gia đối tác giao thương quan trọng với Việt Nam đã ban hành các quy định về phát triển bền vững, thực hành ESG. Số lượng chính sách liên quan đến ESG ở châu Á - Thái Bình Dương đã tăng gấp 2 lần kể từ năm 2016. Nếu DN không cập nhật những quy định này thì cơ hội đóng lại ngay trước mắt. Do đó, DN chủ động sẽ có lợi thế, DN "chậm chân" thì rủi ro ngày càng gia tăng.

Với cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của châu Âu, rất nhiều ngành hàng phát thải cao của Việt Nam đã phải bắt đầu báo cáo với châu Âu, 3 năm tới sẽ áp dụng cơ chế thuế carbon trong khuôn khổ CBAM. Điều này có nghĩa các DN hiện đang XK sang châu Âu sẽ phải chịu trách nhiệm ngang bằng với những DN sản xuất tại đây. Nếu không tự hạ mức phát thải xuống sẽ phải gánh chịu khoản thuế tương đối lớn. Cùng với đó, châu Âu cũng đưa ra quy định chống mất rừng tự nhiên (EUDR) ảnh hưởng tương đối lớn đến những ngành hàng XK lớn của Việt Nam, gồm gỗ, cao su, cà phê. Trong khi đó, dự luật Cạnh tranh sạch của Mỹ khi được thông qua cũng sẽ tác động lớn hơn đến DN so với CBAM. Trong khi đó, Mỹ là thị trường XK lớn của Việt Nam.

Như tại thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc chưa có những quy định bắt buộc, nhưng tín hiệu từ các đối tác đang quan tâm đến các yếu tố có tính bền vững và thực hành ESG trong các DN Việt Nam ngày càng gia tăng. “Bắt đầu có một số chuỗi yêu cầu những dòng báo cáo phải tích hợp các thông tin liên quan đến ESG trong quá trình cung ứng hàng sang Nhật Bản và Hàn Quốc. Nếu không có sự chuyển động, không thực hành về ESG phù hợp với diễn biến về chính sách của quốc tế và trong nước, DN sẽ bị đóng cửa trước rất nhiều cơ hội", bà Thuỷ nhấn mạnh.

Chuyển đổi xanh để XK bền vững

Trước xu hướng này, DN Việt Nam phải vươn lên thích nghi với xu hướng chuyển đổi xanh và từ đó tham gia ngày càng sâu rộng vào sân chơi toàn cầu. Thực tế cũng cho thấy, việc chuyển đổi xanh một khi thành công sẽ giúp các DN gia tăng lợi nhuận, tăng năng suất và hiệu suất công việc của người lao động, tăng tính tuân thủ pháp luật và ngược lại, giảm chi phí đầu tư sản xuất kinh doanh và chi phí gọi vốn. Tuy nhiên, để chuyển đổi xanh trong thực tế triển khai, điều DN khó khăn nhất hiện nay là nguồn vốn tín dụng xanh.

Vừa qua, Ban IV đã khảo sát 10 nhà máy lớn và vừa về dòng vốn sử dụng cho quá trình chuyển đổi. Các DN đều cho biết dùng vốn tự có. Tổng vốn xanh đến cuối 2023 chiếm dư nợ không quá 4%, một con số rất khiêm tốn. Điều đó cho thấy, dòng vốn tín dụng xanh rất quan trọng đang thiếu khung pháp lý. Song, DN không nên chờ đến khi pháp lý đầy đủ, mà cần có sự chuẩn bị, thậm chí đi trước một bước để chuyển đổi.

Ở góc độ DN đã tham gia ESG 2023, bà Nguyễn Thị Huyền, Tổng giám đốc Công ty CP Sản xuất và Xuất khẩu Quế Hồi Việt Nam (Vinasamex) cho rằng, thay vì tập trung bán hàng, các DN nên quan tâm nhiều hơn đến ESG. Vinasamex đã nhận được rất nhiều giá trị từ chương trình, trong đó đáng chú ý là DN tiếp cận được các thị trường khó tính và giá trị được tăng lên. Vinasamex đã đồng hành cùng nông dân xây dựng vùng nguyên liệu và chuỗi giá trị, nâng cao chất lượng và thương hiệu để gia tăng giá trị XK. Đến nay, sản phẩm quế hồi của Vinasamex đã xuất sang thị trường cao cấp như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc và sẽ đi xa hơn nữa.

Phó Chủ tịch HĐQT kiêm Trưởng tiểu ban ESG Công ty CP Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) Trần Phương Ngọc Thảo cũng cho rằng, tư duy của chủ doanh nghiệp vô cùng quan trọng. Trong các doanh nghiệp niêm yết cần thành lập riêng một tiểu ban về ESG, có nhân sự phụ trách riêng. Điều đó cho thấy tính cam kết, tinh thần học hỏi và đầu tư cho phát triển bền vững.

Phó Giám đốc đầu tư toàn cầu Bộ phận tài chính khí hậu Quỹ respons Ability Investments AG (Thụy Sĩ) Bùi Quang Duy cho nhận định, vấn đề xanh, phát triển xanh bền vững sẽ định hướng được đầu tư vào đâu trong chiến lược dài hạn. Tuy nhiên, thực hiện chuyển đổi xanh, bền vững cần một khoản đầu tư lớn, tốn kém vào máy móc thiết bị hiện đại, tiết kiệm năng lượng... Tuy nhiên, những khoản đầu tư lớn như vậy DN không thể đi một mình, mà cần phải có hệ sinh thái. Theo đó, quỹ hiện đang có xu hướng đầu tư vào chuyển đổi xanh, XK bền vững qua những gói kỹ thuật và khoản viện trợ đầu tư dài hạn. Để hỗ trợ DN chuyển đổi hiệu quả, đó là sự cộng hưởng của DN, hệ thống tài chính, ngân hàng trong việc đầu tư, hợp tác đưa nguồn vốn xanh đi vào thực tế.