Nước giải khát có đường được đưa vào diện chịu thuế TTĐB. Ảnh minh họa: T. Hiền

Theo dự thảo, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi 5 nội dung chính của Luật thuế TTĐB bao gồm: mở rộng cơ sở thuế, đưa vào diện chịu thuế TTĐB các hàng hóa dịch vụ như nước giải khát có đường, thức uống đại mạch, nước giải khát không cồn, sản phẩm thuốc lá mới, kinh doanh dịch vụ trò chơi điện tử trên mạng; bổ sung quy định về căn cứ tính thuế và phương pháp tính thuế; quy định về Biểu thuế, mức thuế TTĐB (bổ sung), trong đó có việc điều chỉnh thuế suất thuế TTĐB đối với thuốc lá, rượu, bia; mô tả cụ thể các mặt hàng chịu thuế trong Biểu thuế TTĐB; quy định nội dung của một số điều luật, đảm bảo sự thống nhất giữa Luật Thuế TTĐB và các luật chuyên ngành có liên quan.

Thông tin về sự thay đổi trong cách tính thuế suất tại dự thảo dự án Luật Thuế TTĐB sửa đổi, bà Phạm Minh Thủy, Ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, Luật thuế TTĐB hiện hành chỉ áp dụng phương pháp tính theo tỷ lệ phần trăm, còn dự án Luật Thuế TTĐB sửa đổi bổ sung phương pháp tính thuế tuyệt đối (số thuế TTĐB phải nộp bằng lượng hàng hóa, dịch vụ chịu thuế nhân với mức thuế tuyệt đối) và phương pháp tính thuế hỗn hợp (số thuế TTĐB phải nộp theo phương pháp tính thuế theo tỷ lệ phần trăm và phương pháp tính thuế tuyệt đối); đồng thời áp dụng thuế hỗn hợp, bổ sung thuế tuyệt đối đối với mặt hàng thuốc lá.

Theo tờ trình của Bộ Tài chính, tại dự án Luật, Bộ Tài chính nghiên cứu bổ sung áp dụng thuế tuyệt đối, áp dụng kết hợp giữa thuế suất theo tỷ lệ và mức thuế tuyệt đối đối với một số mặt hàng.

Bộ Tài chính cho biết, theo Báo cáo điều tra của Tổ chức Y tế thế giới, khoảng 90% số nước (194 nước được điều tra) áp dụng thuế TTĐB đối với thuốc lá. Xu hướng hiện nay, ngày càng có nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng thuế hỗn hợp đối với thuốc lá. Số lượng các nước áp dụng hệ thống thuế TTĐB hỗn hợp tăng từ 48 nước năm 2008 lên 61 nước vào 2016. Nhiều nước đã áp dụng các chính sách thuế hiệu quả để tăng giá hoặc triệt tiêu sản phẩm thuốc lá giá rẻ tiềm ẩn nhiều nguy cơ, tác hại đến sức khỏe nhanh hơn và có hại hơn so với thuốc lá cao cấp, đồng thời cản trở tiếp cận của giới trẻ - đối tượng mới hút thuốc thường tiếp cận thuốc lá bắt đầu từ thuốc lá giá thấp. Biện pháp mà các nước áp dụng là tăng cường áp dụng thuế tuyệt đối, thuế hỗn hợp có gắn theo các điều kiện về định kỳ tăng thuế theo hoặc cao hơn tốc độ lạm phát và tăng trưởng để đảm bảo giá thuốc lá tăng cao hơn/bằng với tốc độ gia tăng thu nhập, sức mua của người hút thuốc.

Liên quan đến vấn đề này, tại hội thảo góp ý cho Dự án Luật Thuế TTĐB vừa được tổ chức, bà Hương Vũ, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Tư vấn EY Việt Nam nhấn mạnh, đề xuất bổ sung căn cứ tính thuế TTĐB theo phương pháp thuế tuyệt đối, phương pháp thuế hỗn hợp bên cạnh phương pháp tương đối truyền thống đang áp dụng là một điểm nổi bật trong đề nghị xây dựng dự án Luật thuế TTĐB (sửa đổi). Nếu phương pháp tính thuế tuyệt đối là đánh mức thuế tuyệt đối trên một lượng hàng hóa, dịch vụ chịu thuế thì phương pháp tính thuế hỗn hợp kết hợp cả cách tính thuế theo tỷ lệ phần trăm và mức thuế tuyệt đối. Riêng phương pháp thuế tương đối có tính chất lũy tiến thì áp dụng trên giá bán ra, giá cung ứng dịch vụ. Vì vậy sản phẩm có giá bán càng cao thì số thuế TTĐB phải nộp càng lớn. Bà Hương cho rằng, mỗi phương pháp có ưu và nhược điểm nhất định, nên tuỳ mục tiêu kinh tế - xã hội và đặc thù thị trường của các hàng hoá dịch vụ cần điều tiết sản xuất, tiêu dùng, các quốc gia sẽ lựa chọn áp dụng linh hoạt phương pháp tính thuế TTĐB phù hợp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, thị trường rượu, bia của Việt Nam có những đặc điểm rất khác biệt so với thế giới, nên lựa chọn áp dụng phương pháp tính thuế nào phải được nghiên cứu, tính toán cẩn trọng và đánh giá kỹ lưỡng để ít gây ảnh hưởng nhất đến các DN nhưng đạt được mục tiêu chính sách.

Về tác động của dự án Luật, bà Phạm Minh Thủy cho biết, theo báo cáo đánh giá tác động của Bộ Tài chính, việc thực thi Luật Thuế TTĐB sửa đổi đảm bảo hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng. Đối với người tiêu dùng và xã hội, giá của sản phẩm đồ uống có đường, thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn, thuốc lá mới và dịch vụ kinh doanh trò chơi điện tử trên mạng sẽ tăng thêm tương ứng với số thuế TTĐB phải nộp, qua đó định hướng tiêu dùng, góp phần giảm tác hại của đồ uống có đường, thức uống đại mạch và nước giải khát không cồn, thuốc lá mới, từ đó nâng cao sức khỏe cộng đồng. Đối với sản xuất, áp dụng thuế TTĐB sẽ làm tăng giá bán sản phẩm, từ đó có thể làm giảm sản lượng hàng hóa tiêu thụ nhưng sẽ khuyến khích các doanh nghiệp thay đổi thành phần, công thức sản phẩm, khuyến khích sản xuất các sản phẩm tốt hơn cho sức khỏe người tiêu dùng. Đối với ngân sách nhà nước (NSNN), số thu NSNN tăng do đây là các đối tượng chịu thuế TTĐB mới bổ sung. Về tác động tiêu cực, cụ thể là tác động về kinh tế, xã hội, việc thực hiện đánh thuế đối với các hàng hóa, dịch vụ sẽ làm tăng giá bán, từ đó làm giảm nhu cầu tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ này và qua đó sẽ có ảnh hưởng đến các DN trong ngành sản xuất, kinh doanh trong nước. Bên cạnh đó, trong thời gian đầu thực hiện chính sách có thể làm tăng thủ tục hành chính đối với cơ quan quản lý thuế và doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh các sản phẩm chịu thuế, tuy nhiên, trong dài hạn khi chính sách đã ổn định, sẽ không còn tác động về thủ tục hành chính.