Không chỉ vậy, triển vọng XK gạo từ nay đến hết năm còn khá rộng mở. Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), cùng với các hợp đồng Chính phủ, trong tháng 5, nhiều hợp đồng XK gạo tư nhân sẽ được ký kết với hàng trăm nghìn tấn. Ngoài các thị trường truyền thống, các DN đang chuyển hướng tìm cơ hội XK gạo cho các thị trường mà Việt Nam có Hiệp định Thương mại tự do (FTA) như Hàn Quốc, Australia… Điểm khác biệt điển hình trong XK gạo năm nay so với năm 2017 là giá gạo XK của Việt Nam đã tăng khoảng 15%, giữ mức bình quân hơn 500 USD/tấn.

Việt Nam đã và đang là một trong những nước XK gạo hàng đầu thế giới. Trước đây, hễ nói tới XK gạo, điệp khúc thường nghe nhất chính là chất lượng thấp, giá cả kém cạnh tranh hay giá trị XK chưa tương xứng với tiềm năng. Suốt một thời gian dài, XK gạo Việt gắn mác nhiều về lượng, hạn chế về giá trị, lép vế, thua thiệt so với các đối thủ “nặng ký” trên thị trường quốc tế, điển hình là gạo Thái Lan.

Tuy nhiên, những kết quả đạt được từ đầu năm đến nay đã cho thấy một “bức tranh” khác, tươi sáng hơn. Gạo Việt không những tới tấp đón đơn hàng XK mà giá XK cũng tăng rõ rệt, thậm chí có phần “nhỉnh” hơn giá XK gạo của Thái Lan. “Trái ngọt” này không phải tự nhiên, không phải “ngày một ngày hai” mà có được. Theo nhận định của Bộ Công Thương cũng như sẻ chia của một vị Thứ trưởng Bộ NN&PTNT thì, mấu chốt là bởi chất lượng gạo Việt đã được cải thiện đáng kể, cơ cấu XK thay đổi, có sự chuyển dịch tích cực khi giảm mạnh ở phân khúc gạo cấp trung bình và cấp thấp, tăng mạnh ở dòng gạo cao cấp, gạo chất lượng cao, giá trị cao (gạo nếp, japonica, gạo lứt). Năm 2017, lượng XK gạo trắng phẩm cấp thấp và trung bình chỉ còn chiếm tương ứng 3,88% và 8,24% tổng lượng XK. Cùng với đó, công tác thị trường, tận dụng tốt những thuận lợi của thị trường cũng là yếu tố khiến cho XK gạo khởi sắc.

Kinh tế Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với kinh tế thế giới. Tập trung nâng cao chất lượng, nỗ lực khai thác thị trường mới bên cạnh thị trường truyền thống là lối đi đúng đắn giúp gạo Việt ngày càng khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế. Đây có lẽ cũng là cách mà nhiều ngành hàng nông sản XK khác có thể học tập nhằm tạo ra sự bứt phá trong tương lai. Tuy nhiên, nói đi cũng phải nói lại, XK gạo hay nhiều mặt hàng nông sản chủ lực của Việt Nam hiện cũng còn không ít khó khăn, điển hình là sự phụ thuộc quá lớn vào thị trường Trung Quốc. Bởi vậy, ngoài nỗ lực tự thân của DN, có lẽ cũng cần có những giải pháp vĩ mô từ phía Chính phủ và các bộ, ngành liên quan nhằm thực sự dựng xây, đa dạng hóa hơn nữa thị trường XK.