Hội nghị có sự tham dự của hơn 350 đại biểu trong ngành điều đến từ 40 nước. Ảnh: N.H

Phát biểu tại hội nghị, ông Phạm Văn Công, Chủ tịch VINACAS cho biết, được tổ chức lần đầu tiên vào tháng 4 năm 2008, Hội nghị điều quốc tế luôn là sự kiện xúc tiến thương mại quan trọng của ngành điều Việt Nam, là “điểm hẹn vàng” của những doanh nhân ngành điều toàn cầu.

Sự kiện được tổ chức nhằm mục đích quảng bá thương hiệu sản phẩm “Hạt điều của Việt Nam”, xúc tiến xuất khẩu, thúc đẩy tiêu dùng, xây dựng và củng cố mối quan hệ bền vững, lâu dài giữa các doanh nghiệp, Hiệp hội ngành điều Việt Nam và thế giới.

Nhiều nguy cơ

Năm 2022, 2023, chuỗi cung ứng toàn cầu, trong đó có ngành điều đã dần hồi phục sau đại dịch Covid-19, nhưng bên cạnh những di chứng nặng nề của đại dịch, kinh tế, xã hội thế giới lại bị tác động lớn của cuộc xung đột Nga – Ukraine và Israel – Hamas. Lạm phát cao trên toàn cầu, ngân hàng trung ương các nước thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ, kinh tế thế giới đình trệ, sức mua của người tiêu dùng suy giảm... đã tác động mạnh tới ngành điều Việt Nam và thế giới.

Ông Phạm Văn Công cho biết, giá điều nhân xuất khẩu của Việt Nam vốn đã giảm nhiều trong những năm trước, lại tiếp tục giảm xuống thấp trong năm 2023. Giá điều nhân của các nước sản xuất lớn khác như Ấn Độ, Bờ Biển Ngà, Brazil cũng giảm mạnh.

Trong khi đó, giá điều thô tuy cũng giảm, nhưng mức giảm chậm hơn nhiều so với điều nhân mặc dù sản lượng điều thô tăng mạnh. Điều này không chỉ xảy ra trong năm 2023 mà đã có từ những năm trước. Nguyên nhân không chỉ ở sự tranh mua đầu vụ của các nhà chế biến mà còn là do một số nước quy định giá xuất khẩu tối thiểu; áp thuế và nhiều loại phí đối với điều thô xuất khẩu.

Việt Nam hiện cung ứng gần 80% lượng điều nhân thế giới. Ảnh: N.H

Giá thành cao hơn giá bán đã khiến cho hầu hết các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu điều nhân Việt Nam và các nước bị thua lỗ hoặc không có lợi nhuận. Không ít nhà chế biến đã phải tạm dừng hoạt động hoặc giảm sản lượng.

Nguy cơ đóng cửa hàng loạt đang cận kề. Giá điều nhân liên tục giảm cũng ảnh hưởng không nhỏ đến các nhà nhập khẩu khiến cho họ ít dám ký mua xa như trước đây mà chủ yếu ký giao hàng gần với thời gian ngắn. Bên cạnh đó, chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm của cả điều thô lẫn điều nhân có dấu hiện đáng lo ngại, như: dư lượng thuốc bảo vệ thực vật và độ ẩm cao của điều thô; việc pha trộn điều thô vụ cũ với vụ mới; việc nhiễm côn trùng trong nhân điều của một số nhà máy...

Việt Nam là trung tâm của chuỗi cung ứng ngành điều toàn cầu vì nhập khẩu tới gần 65% sản lượng điều thô của thế giới và chiếm gần 80% lượng điều nhân xuất khẩu. “Nếu xảy ra tình trạng đóng cửa hàng loạt các nhà máy chế biến, chuỗi cung ứng hạt điều toàn cầu sẽ bị đứt gãy dẫn tới điều nhân trên thị trường bị thiếu hụt và điều thô sẽ dư thừa.

Như vậy, sẽ gây ra thiệt hại chung cho toàn chuỗi cung ứng hạt điều và dẫn tới nhiều hệ lụy, mà nguy cơ lớn nhất là nông dân ở nhiều quốc gia sẽ bỏ bê cây điều do không tiêu thụ được điều thô. Nếu nông dân thờ ơ với cây điều, sẽ ảnh hưởng rất lớn về lâu dài tới chuỗi cung ứng hạt điều toàn cầu” – ông Công lo ngại.

Định hình lại chuỗi cung ứng điều toàn cầu

Để ổn định lại ngành điều Việt Nam và thế giới, ông Công kỳ vọng hội nghị Điều quốc tế Việt Nam lần thứ 13 sẽ là nơi đưa ra các giải pháp giúp định hình lại chuỗi cung ứng điều toàn cầu. Qua đó đóng góp cho sự phát triển mạnh mẽ và bền vững của mỗi doanh nghiệp, của ngành điều mỗi nước và của ngành điều toàn cầu.

Ông Michael Waring nêu lên những hoạt động của INC hướng tới sự phát triển bền vững của ngành điều toàn cầu

Đồng quan điểm với ông Công, ông Michael Waring, Chủ tịch Hội đồng Hạt và trái cây sấy toàn cầu (INC) cho biết, ngành điều toàn cầu cần đoàn kết lại với nhau để thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ trên thị trường. Về phía INC, ông Michael Waring cho biết, INC sẽ tăng tiêu thụ trên toàn cầu để đảm bảo sự cân bằng lành mạnh giữa cung và cầu.

Đồng thời ưu tiên các hoạt động nghiên cứu sức khỏe và dinh dưỡng để hỗ trợ quảng bá các loại hạt và trái cây sấy khô trên toàn cầu. INC cũng sẽ hợp tác với các tổ chức quốc tế để tăng cường tiếp cận thị trường và vượt qua thách thức của các rào cản thương mại cũng như các vấn đề chuỗi cung ứng.

Qua quan sát thị trường điều thế giới từ năm 2018 đến nay, ông Adama Coulibaly, Giám đốc điều hành Hội đồng bông và hạt điều Bờ biển Ngà (CCA) cũng đã nhận thấy sự sụt giảm liên tục của giá điều nhân, từ đó kéo theo sự giảm giá của điều thô.

Trong khi đó, trong cùng giai đoạn này, tại các siêu thị, cửa hàng, giá điều nhân bán đến tay người tiêu dùng lại tăng lên. Đây là sự bất hợp lý và không công bằng trong chuỗi giá trị ngành điều. “Chúng ta cần một ngành nghề có trách nhiệm và mang lại lợi ích cho tất cả các bên” – ông Adama Coulibaly nhấn mạnh.

Hiện Bờ Biển Ngà là nhà sản xuất điều thô số 1 thế giới, chiếm 25% sản lượng điều thô toàn cầu với sản lượng năm 2023 đạt 1,25 triệu tấn. Trong đó, Việt Nam là khách hàng lớn nhất của điều thô Bờ Biển Ngà, chiếm khoảng 65-85% sản lượng hàng năm. Ông Adama Coulibaly cho biết, Bờ Biển Ngà đang đẩy mạnh thu hút đầu tư vào ngành chế biến điều với việc dành nhiều ưu đãi cho các nhà đầu tư.