Bà đánh giá như thế nào về những chính sách hỗ trợ, tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp của ngành Hải quan trong thời gian qua? Từ nay đến cuối năm, doanh nghiệp kỳ vọng điều gì ở cơ quan Hải quan?

Trong lĩnh vực hoạt động xuất nhập khẩu, phải ghi nhận rằng doanh nghiệp đang đánh giá rất cao những nỗ lực của ngành Hải quan trong việc cải cách, hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện các thủ tục xuất nhập khẩu. Thực tế cũng cho thấy, khi thực hiện các thủ tục về thông quan hàng hóa, doanh nghiệp gặp nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện thủ tục hải quan, nhưng cơ quan Hải quan cũng rất cầu thị, lắng nghe và kịp thời giải quyết những vướng mắc. Tôi đánh giá cao những thay đổi rất kịp thời của ngành Hải quan khi xử lý những vướng mắc cho doanh nghiệp.

Nhằm tạo điều kiện thuận lợi thương mại, duy trì dòng chảy hàng hóa, thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, người dân phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu hàng hóa, Tổng cục Hải quan đã triển khai nhiều giải pháp rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa và giảm chi phí kinh doanh cho doanh nghiệp. Thông qua việc rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản trong lĩnh vực hải quan và các thông tư hướng dẫn, Tổng cục Hải quan đã đề xuất cắt giảm những chứng từ, giấy tờ, trình tự, thủ tục không cần thiết, nhằm đơn giản hóa thủ tục hành chính, xử lý các vướng mắc phát sinh. Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan cũng đã tăng cường nghiên cứu triển khai công tác hiện đại hóa và trang thiết bị hỗ trợ công tác kiểm tra, giám sát hải quan. Đồng thời, đẩy mạnh công tác đơn giản, tự động hóa quy trình thủ tục hải quan, tạo thuận lợi thương mại (triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, Cơ chế một cửa ASEAN; ứng dụng công nghệ thông tin và dịch vụ công trực tuyến).

Tuy nhiên, phải nhấn mạnh rằng, cải cách thủ tục kiểm tra chuyên ngành là trách nhiệm của các bộ, ngành, không phải chỉ của ngành Hải quan hay Bộ Tài chính mà liên quan đến trách nhiệm của 13 bộ, ngành quản lý. Nếu các bộ, ngành khác không tích cực vào cuộc thì việc giảm thời gian kiểm tra chuyên ngành sẽ không thể nào thực hiện được.

Vì vậy, tôi cho rằng cần có sự vào cuộc mạnh mẽ hơn nữa của các bộ quản lý chuyên ngành, để cùng với cơ quan Hải quan giúp doanh nghiệp khơi thông hơn nữa hoạt động xuất nhập khẩu. Trong bối cảnh doanh nghiệp đã rất khó khăn trong tìm kiếm được nguồn hàng thì những nỗ lực về cải cách và hỗ trợ các thủ tục hành chính sẽ là một trong những hỗ trợ hữu hiệu, không chỉ giúp doanh nghiệp phục hồi trong ngắn hạn mà còn trong dài hạn.

Như bà vừa chia sẻ thì cần có sự chung tay của tất cả các bộ, ngành để kiểm tra chuyên ngành được hiệu quả và cắt giảm hơn. Để làm được điều này, theo bà chúng ta cần triển khai các giải pháp cụ thể nào?

Nhằm tạo điều kiện thuận lợi thương mại, duy trì dòng chảy lưu thông hàng hóa, thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp, người dân phục hồi và phát triển sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu hàng hóa thì cải cách thủ tục kiểm tra chuyên ngành là một trong những giải pháp quan trọng.

Trong giai đoạn 2016-2019, có thể dễ dàng nhận thấy những thay đổi nhất định từ phía các bộ quản lý chuyên ngành và cơ quan Hải quan trong việc thay đổi cách thức về quản lý giúp cho các thủ tục về kiểm tra chuyên ngành được tốt hơn. Cơ quan Hải quan cũng là đơn vị đầu tiên áp dụng quản lý rủi ro, sau này cách thức tiếp cận đó đã được áp dụng trong một số mô hình quản lý khác trong kiểm tra chuyên ngành, nhờ đó đã cắt giảm đáng kể các mặt hàng phải kiểm tra chuyên ngành. Trên cơ sở đó, doanh nghiệp đánh giá cao sự chuyển biến từ thủ tục thủ công sang điện tử, cũng như cải cách trong lĩnh vực quản lý kiểm tra chuyên ngành của ngành Hải quan.

Tuy nhiên, từ năm 2020 đến nay mức độ cải cách trong lĩnh vực quản lý và kiểm tra chuyên ngành có sự “chững lại”. Nguyên nhân có thể do tác động của dịch bệnh, yếu tố thị trường, bối cảnh xã hội… đã dẫn tới sự quan tâm tập trung ở lĩnh vực khác nhau.

Trong thời gian tới, vẫn còn nhiều dư địa để tiếp tục cải cách, chẳng hạn như vấn đề Danh mục mặt hàng kiểm tra chuyên ngành. Danh mục hiện nay rất dài, như vậy mặt hàng kiểm tra còn nhiều, có nghĩa là việc kiểm soát còn lớn. Ngoài ra, phương thức quản lý rủi ro đã được ngành Hải quan áp dụng hiệu quả, nhiều bộ, ngành đã từng bước áp dụng mô hình này nhưng chưa có sự thống nhất, đồng bộ từ các bộ, ngành khác dẫn tới khó khăn cho cả cơ quan Hải quan và doanh nghiệp khi thực thi. Bên cạnh đó, để tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong thực thi pháp luật, các bộ, ngành và địa phương có thể thay đổi nâng cao hiệu quả dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt là liên quan đến văn bản pháp lý, quy định pháp luật, thủ tục hành chính trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, từ đó giúp doanh nghiệp có thể dễ dàng tiếp cận và tạo cơ hội cho doanh nghiệp tuân thủ pháp luật.

Có thể khẳng định, chính sách khơi thông từ cơ quan Hải quan là một trong những hỗ trợ quan trọng cho doanh nghiệp xuất nhập khẩu nói riêng và doanh nghiệp nói chung. Việc thực hiện các giải pháp cải cách một cách thực chất, mang lại môi trường kinh doanh an toàn cho doanh nghiệp, thì trong bất cứ hoàn cảnh khó khăn nào, doanh nghiệp Việt đều có thể sáng tạo, tìm ra nhiều cách làm mới, từ đó phục hồi qua giai đoạn khó khăn, đồng thời có định hướng phát triển trong tương lai. Đây được coi là động lực và là “chìa khóa” cho sự tăng trưởng trong những năm tới.

Xin cảm ơn bà!