Tăng thu ngân sách đảm bảo mục tiêu hài hòa trên tinh thần nuôi dưỡng, phát triển nguồn thu. Ảnh: H.Anh

Xây dựng dự toán tương đối tích cực

Theo Nghị quyết về dự toán NSNN năm 2024 vừa được Quốc hội thông qua, tổng số thu NSNN năm 2024 là 1.700.988 tỷ đồng. Về chi ngân sách, tổng số chi NSNN theo dự toán là 2.119.428 tỷ đồng. Mức bội chi ngân sách nhà nước là 399.400 tỷ đồng, tương đương 3,6% tổng sản phẩm trong nước (GDP).

Quốc hội giao Chính phủ tập trung điều hành chính sách tài khóa chủ động, hợp lý, linh hoạt, hiệu quả; phối hợp đồng bộ, chặt chẽ, nhịp nhàng với chính sách tiền tệ và các chính sách khác; kịp thời ứng phó với biến động phức tạp của tình hình trong nước và ngoài nước, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế; đặc biệt có giải pháp khắc phục đà suy giảm các chỉ tiêu về tỷ lệ huy động vào ngân sách nhà nước trên GDP và tỷ lệ huy động từ thuế, phí vào NSNN.

Đánh giá về dự toán ngân sách năm 2024, trong đó có dự toán thu ngân sách, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, đây là nỗ lực lớn của Chính phủ và Quốc hội khi Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương lần thứ VIII đưa ra phải tăng trên 5%. Về chi ngân sách, lãnh đạo Bộ Tài chính cho biết đã bố trí chi xây dựng cơ bản khoảng 677.300 tỷ đồng, chiếm 32% trong tổng chi ngân sách. Đồng thời bố trí đủ để nâng lương cơ sở và thực hiện Nghị quyết 27 của Trung ương về cải cách tiền lương.

Theo đại biểu Quốc hội Trần Văn Lâm, Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách của Quốc hội, mức tăng 5% của dự toán thu NSNN là khá tích cực. Đại biểu Trần Văn Lâm cũng cho rằng, nhìn vào tổng thể, Chính phủ dự báo tăng trưởng kinh tế năm 2024 ở mức 6-6,5%, đúng ra tăng thu NSNN phải tương ứng với tăng trưởng kinh tế, nhưng cần tính đến đặc thù của ngân sách hiện nay, thu từ nền kinh tế chiếm tỷ trọng lớn nhưng chưa phải tuyệt đối, trong đó có nhiều khoản thu không phụ thuộc vào yếu tố tăng trưởng như thu từ đất, dầu thô... Việc đặt ra mục tiêu trong dự toán ngân sách phải dựa trên dự báo tăng trưởng của từng lĩnh vực của nền kinh tế. Vì thế, ông Trần Văn Lâm cho rằng, Chính phủ, trong đó cơ quan chủ chốt là Bộ Tài chính đã xây dựng dự toán tương đối tích cực, có tính phấn đấu để sát mục tiêu tăng trưởng kinh tế.

Theo TS. Lê Duy Bình, Giám đốc điều hành Economica Vietnam, mối liên hệ giữa tốc độ tăng trưởng GDP và thu ngân sách là rõ ràng. Ví dụ năm 2022, tăng trưởng GDP đạt 8,02%, thu ngân sách của năm đó tăng 15% so với năm 2021. Năm 2023, ước thu NSNN cả năm tăng khoảng 4,6% so với dự toán trong bối cảnh GDP được dự báo sẽ chỉ tăng khoảng 5%. Như vậy, năm 2024 dự toán tăng thu NSNN khoảng 5% là phù hợp với mục tiêu tăng trưởng kinh tế năm 2024 là 6-6,5%. Con số này cũng là phù hợp với các dự báo khác của nền kinh tế và có tính khả thi. “Thực tế cũng có những cơ sở để hỗ trợ cho mức dự toán tăng thu này. Trong những tháng gần đây, nền kinh tế đã có những dấu hiệu phục hồi với tốc độ tăng trưởng tăng dần trong những tháng cuối năm, ngành chế biến chế tạo, dịch vụ cũng có dấu hiệu khởi sắc. Tốc độ tăng về xuất nhập khẩu cũng có những tín hiệu tích cực. Đây là những cơ sở để dự báo rằng thu nội địa và thu xuất nhập khẩu có thể tăng trở lại trong năm 2024”, TS. Lê Duy Bình nhận định.

Dự toán bội chi 2024 phù hợp với kế hoạch tài chính - NSNN 3 năm 2022 - 2024

Dự toán mức bội chi ngân sách 2024 là 399.400 tỷ đồng, tương đương 3,6% GDP, trong đó, bội chi ngân sách trung ương (NSTW) là 372.900 tỷ đồng, tương đương 3,4% GDP và bội chi ngân sách địa phương (NSĐP) là 26.500 tỷ đồng tương đương 0,2%GDP. Với con số này, dự toán bội chi giảm dần so với 3 năm từ 2021-2023.

Đánh giá về mức dự toán này, TS. Lê Duy Bình cho rằng, dự toán bội chi năm 2024 phù hợp với kế hoạch tài chính - NSNN 3 năm 2022 - 2024 mà Bộ Tài chính đã trình Chính phủ báo cáo Quốc hội trước đây. Nó cũng nằm trong mức thông lệ quốc tế về giới hạn an toàn của bội chi ngân sách. Ví dụ như các nước trong khu vực đồng Euro cũng cam kết và đặt mục tiêu là mức bội chi NSNN không vượt quá 4%.

“Việc kiểm soát bội chi ở mức 3,6% sẽ đóng góp cho việc ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát chặt chẽ các chỉ tiêu nợ công, nợ Chính phủ, nợ nước ngoài của quốc gia, nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ. Mục tiêu này cũng tạo áp lực để Chính phủ, các bộ, ngành, đặc biệt ngành Tài chính phải nâng cao hiệu quả công tác thu, chi, sử dụng, đầu tư NSNN hiện có một cách hiệu quả hơn và đẩy mạnh tiết kiệm những khoản chi tiêu không cần thiết”, TS Lê Duy Bình nhấn mạnh.

Để kiểm soát bội chi theo mục tiêu đề ra, chuyên gia Lê Duy Bình nhấn mạnh giải pháp tăng thu ngân sách và nâng cao hiệu quả chi ngân sách. “Ngoài trông chờ nỗ lực chung của toàn nền kinh tế, các bộ, ngành, địa phương và người dân, doanh nghiệp thì ngành Tài chính sẽ phải thực hiện những biện pháp riêng của mình để quản lý nguồn thu chặt chẽ, đảm bảo thu ngân sách một cách đầy đủ, tránh tình trạng trốn thuế, thu sót hoặc gian lận thu ngân sách. Việc tăng thu cũng phải đảm bảo mục tiêu hài hòa, không phải tận thu mà phải nuôi dưỡng, phát triển nguồn thu một cách bền vững. Cùng với đó, nâng cao hiệu quả chi ngân sách cũng là biện pháp tốt để giảm bội chi ngân sách. Chi sao cho đúng, phân bổ hợp lý, đảm bảo hiệu quả trong quá trình giải ngân, giám sát chi, tiết kiệm những khoản chi không cần thiết sẽ đóng góp lớn cho việc kiểm soát bội chi”, TS. Lê Duy Bình cho biết. TS. Lê Duy Bình cũng lưu ý, đối với thu ngân sách, trong công tác điều hành, ngành Tài chính cũng vẫn phải tính toán đến các rủi ro như tốc độ tăng trưởng không đạt như mong muốn, tính biến động mạnh của khoản thu từ dầu khí, đặc biệt là các tác động từ thị trường và nền kinh tế thế giới đối với Việt Nam.