Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc hiện đang gặp nhiều khó khăn do vấn đề lãi suất. Ảnh: Nguyễn Thanh

Giảm lỗ, có lãi

Theo thông tin mới nhất từ Bộ Công Thương: Sau hơn một năm triển khai xử lý, trong số 4 nhà máy thuộc lĩnh vực hóa chất (gồm: Nhà máy sản xuất đạm Ninh Bình, Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc, Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 1 - Hải Phòng và Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2 - Lào Cai) trước đây hoạt động sản xuất kinh doanh thua lỗ, nay đã có dự án Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 1 - Hải Phòng hoạt động sản xuất kinh doanh có lãi.

Bộ Tài chính đã có nhiều cuộc làm việc trực tiếp, giải quyết một bước cơ bản các vấn đề về xử lý, cơ cấu lại các khoản nợ vay, giãn mức trích khấu hao... ở các dự án, DN. Đến nay, 4 dự án phân bón của Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) đã được xử lý giãn mức trích khấu hao từ năm 2017 - 2019. Ước tính mỗi năm, tùy theo công suất thực hiện, các công ty có thể giảm áp lực về tài chính từ 60 - 402 tỷ đồng.

Về góc độ ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã chỉ đạo các ngân hàng thương mại, công ty tài chính xem xét các biện pháp cơ cấu lại nợ, giảm lãi suất cho vay đối với các dự án, DN, đồng thời xem xét để tiếp tục cho vay theo đúng các quy định của pháp luật và nguyên tắc của thị trường để bảo đảm vốn phục vụ sản xuất kinh doanh trên cơ sở phương án sản xuất kinh doanh khả thi và có khả năng trả nợ của các dự án, DN.

Hiện nay, 3 dự án sản xuất phân bón thuộc Vinachem gồm: Nhà máy sản xuất đạm Ninh Bình, Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc và Nhà máy sản xuất phân bón DAP số 2 - Lào Cai đã được các ngân hàng thương mại điều chỉnh lãi suất vay theo hướng giảm biên độ lãi suất để giảm bớt chi phí tài chính cho các dự án trong giai đoạn khó khăn, tiếp tục duy trì hạn mức vốn lưu động đảm bảo đủ vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của DN.

Ông Nguyễn Phú Cường, Chủ tịch HĐTV Vinachem cho biết: Tính đến thời điểm hiện tại, 4 đơn vị thua lỗ thuộc Tập đoàn có 1 đơn vị có lãi 83 tỷ đồng sau 6 tháng; 2 đơn vị giảm lỗ so với năm ngoái, giúp lợi nhuận của Vinachem tăng lên. Ông Cường nhấn mạnh, kết quả này có được nhờ các DN đã chủ động xây dựng định mức tiêu hao nguyên vật liệu, năng lượng và giảm lao động dôi dư. "Những đơn vị cắt lỗ này, có 50% tiền cắt giảm được là do giảm chi tiêu, thực hành tiết kiệm, 50% là do tác động giá bán tăng lên", ông Cường nói.

Xung quanh những tín hiệu khởi sắc của các dự án thua lỗ trong ngành hóa chất kể trên, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh lưu ý: Với dự án có lãi, cắt lỗ rồi phải đảm bảo phát triển bền vững chứ không chỉ là dựa vào những giải pháp mang tính hành chính hay giải pháp áp thuế tự vệ với phân bón NK... của Việt Nam.

Áp lực lãi suất

Nhìn nhận chung về sự phát triển ngành hóa chất, ông Cường cho biết thêm: Thời gian qua, các vấn đề liên quan đến thuế Giá trị gia tăng với sản phẩm thạch cao; gian lận thương mại, kê khai giá NK săm lốp; hàng giả, hàng nhái ắc quy; thủ tục giấy phép khai thác quặng, giấy phép sử dụng phân bón… khiến cho hoạt động của Vinachem ngày càng khó khăn.

"Riêng với các dự án thua lỗ, dù thời gian qua Bộ Công Thương đã có nhiều sự hỗ trợ để gỡ khó, song vấn đề nổi cộm hiện nay là lãi vay của các đơn vị đang rất lớn, chiếm hơn 30% giá thành sản phẩm. Ví dụ điển hình như ở Nhà máy sản xuất đạm Hà Bắc, riêng chi phí tài chính, lãi các loại của năm 2018 đã là hơn 850 tỷ đồng", ông Cường nói.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Đặng Hoàng An, với các dự án yếu kém thua lỗ, đặc biệt là các dự án ngành hóa chất, quan điểm số 1 là sự nỗ lực mang tính chủ quan nhằm cắt giảm tối đa mọi loại chi phí. Còn các khó khăn, vướng mắc liên quan đến ngân hàng, Ngân hàng Nhà nước sẽ chỉ đạo theo đúng luật.

Đề cập sâu hơn câu chuyện của ngành hóa chất, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nhấn mạnh: Các vấn đề về cơ chế, chính sách liên quan đến lĩnh vực Thuế, Hải quan, phát triển thị trường..., Bộ Công Thương sẽ phối hợp với các bộ, ngành để hỗ trợ. Tuy nhiên, Vinachem phải có nghiên cứu chiến lược phát triển để đồng bộ với cơ chế, chính sách, đồng thời phải tái cơ cấu lại. "Ngành hóa chất cần hơn trong lúc này là gắn sắp xếp lại các DN yếu kém và thế mạnh để tập trung giải quyết được những tồn đọng cũ", Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.

Riêng đối với 4 dự án thua lỗ, theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, trong số hàng loạt vấn đề, vấn đề nào nằm trong thẩm quyền của Vinachem, của Bộ thì cần chủ động xử lý, báo cáo. Những vấn đề lớn hơn thì cần tổng hợp sớm để báo cáo và làm việc với các bên liên quan như ngân hàng. "Phải đánh giá thật kỹ, chính xác xem 4 dự án yếu kém, thua lỗ đó cái nào hiệu quả, khả thi, ít nhất là dưới góc độ ngân hàng, chứ không phải là dưới góc độ ngành Công Thương. Điều đó để thấy rằng chúng ta nếu tái cơ cấu lại nợ, cắt bỏ nợ và xóa nợ, giãn nợ, khoanh nợ thì có hiệu quả. Các phương án xử lý phải thực sự có hiệu quả thì chúng ta mới thuyết phục được, chứ không thể tính chuyện ốm “thập tử nhất sinh” mà đổ tiền của vào để trở thành khỏe mạnh", Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh đề nghị Vinachem triển khai sớm các vấn đề liên quan để ngay trong tháng 7 Bộ Công Thương làm việc với Ngân hàng Nhà nước đánh giá và thống nhất các quy hoạch triển khai, thực hiện, khắc phục yếu kém các dự án này.