Câu chuyện tạm dừng NK kể trên được nhận định chứa đựng khá nhiều điểm chưa hợp lý. Điển hình như, Ả rập Saudi đưa ra lý do vì an tòan thực phẩm nhưng quyết định đình chỉ NK lại viện dẫn chuyện Việt Nam đang có dịch bệnh trên tôm. Ngoài ra, tất cả các DN sản xuất hải sản XK vào thị trường này đều bị đình chỉ, bao gồm cả những DN không bị kiểm tra trước đó. Thậm chí, theo cơ quan chức năng, việc tạm dừng NK có nhiều điểm chưa phù hợp với thông lệ quốc tế cũng như các quy định, hướng dẫn của các tổ chức quốc tế mà cả Việt Nam và Ả rập Saudi đều là thành viên.

Đặc biệt, điều đáng chú ý trong vụ việc này là, ngay tại thời điểm cuối tháng 1 và sau đó một khoảng thời gian, bản thân các DN khá loay hoay không hiểu nổi, tại sao “tự dưng” lại bị Ả rập Saudi tạm “cấm cửa”. Đáp lại thắc mắc này, mới đây, đại diện Cục Quản lý chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản (Nafiqad), Bộ NN&PTNT) cho hay: Nguyên nhân mấu chốt xuất phát từ sự chủ quan của chính các DN XK.

Chuyện là, trước thời điểm Ả rập Saudi ban hành lệnh tạm dừng NK, khi Ả rập Saudi thông báo sang thăm, đánh giá ngành thủy sản Việt Nam, do nhìn nhận Ả rập Saudi là thị trường nhỏ, dễ tính, không quan trọng, nhiều DN đã không có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Trong quá trình tham quan, đánh giá, đoàn Ả rập Saudi phát hiện các lỗi trong quy trình chế biến, dẫn tới quyết định tạm dừng NK thủy sản, trong đó có mặt hàng cá tra. Hiện tại, Hiệp hội Chế biến và XK Thủy sản Việt Nam (VASEP) đang tích cực phối hợp với Bộ NN&PTNT làm việc với SFDA để phục hồi lại thị trường.

Thực tế, mỗi năm, Ả rập Saudi chỉ NK khoảng 60 triệu USD thủy sản Việt Nam nên động thái tạm dừng NK không gây ảnh hưởng nhiều tới tổng kim ngạch XK thủy sản nói chung. Tuy nhiên, đây là thị trường rất quan trọng ở khu vực Trung Đông. Việc Ả rập Saudi tạm dừng NK thủy sản có thể gây ra tâm lý không tích cực, ảnh hưởng đến những thị trường khác. Ngoài ra, phải nói thêm rằng, thủy sản XK vào các thị trường lớn như Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản,… ngày càng chịu sự cạnh tranh gay gắt. Trong bối cảnh đó, thái độ thờ ơ, xem nhẹ thị trường nhỏ của các DN XK là điều cần nhanh chóng đổi thay.

Ông bà ta từng nói “góp gió thành bão”. Nhiều thị trường nhỏ có thể giúp thủy sản Việt Nam từng bước giải quyết khó khăn ở các thị trường lớn. Khi đó, DN hững hờ với thị trường nhỏ chính là tự thu hẹp lại cơ hội của chính mình.