Giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị trọng tâm trong năm 2022
	Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công thấp: Vì sao tiền vẫn “kẹt”?
	“Chữa bệnh" trì trệ trong giải ngân vốn đầu tư công

Rốt ráo thực hiện giải ngân vốn đầu tư công. Ảnh: Thuỳ Linh

Còn tình trạng “vốn chờ dự án đủ thủ tục”

Năm 2022, tổng kế hoạch vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước là 626.148,5 tỷ đồng (gồm vốn Thủ tướng Chính phủ giao và vốn cân đối từ ngân sách địa phương). Đây được coi là nguồn trợ lực quan trọng để phục hồi kinh tế, do đó Chính phủ, các bộ, ngành đều rốt ráo chỉ đạo giải ngân nguồn vốn này. Tuy nhiên, đã hết quý 2/2022, số vốn đầu tư công mới giải ngân đạt 27,75%, giảm nhẹ so với cùng kỳ năm 2021 (trên 29%). Trong đó, vốn trong nước đạt 29,06% (cùng kỳ năm 2021 đạt 31,75%), vốn nước ngoài đạt 8,61% (cùng kỳ năm 2021 đạt 7,37%).

Theo báo cáo của các bộ, cơ quan trung ương và địa phương, nguyên nhân giải ngân chậm rất đa dạng, gắn với từng loại hình dự án như: các dự án khởi công mới được giao vốn ngân sách nhà nước năm 2022 đang trong quá trình hoàn thiện các thủ tục lựa chọn nhà thầu, phê duyệt kế hoạch đấu thầu; các dự án mua sắm trang thiết bị theo hợp đồng thanh toán vào cuối năm; các dự án chuyển tiếp đang thi công, cần có khối lượng mới giải ngân được...

Đáng chú ý, một nguyên nhân khác mà nhiều dự án bị vướng là công tác đền bù giải phóng mặt bằng, trong đó, chủ yếu là vướng mắc về đơn giá, phương án đền bù, khó khăn trong di dời các công trình tiện ích; chồng chéo giữa quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch xây dựng, quy hoạch ngành… Ngoài ra, công tác lập kế hoạch đầu tư vốn ngân sách nhà nước chưa sát với khả năng thực hiện dẫn đến không phân bổ được hết kế hoạch giao, còn tình trạng “vốn chờ dự án đủ thủ tục”, dự kiến vốn trước rồi mới tiến hành làm thủ tục đầu tư (quyết định đầu tư các dự án) hoặc thực hiện các thủ tục gia hạn hiệp định, kéo dài thời gian bố trí vốn đối với dự án sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi của các nhà tài trợ nước ngoài.

Tuy nhiên, theo Bộ Tài chính, sau khi 6 tổ công tác của Chính phủ có cuộc họp với một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương về kiểm tra, đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công năm 2022, về cơ bản, tình hình đã được cải thiện hơn. Các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đã thành lập tổ công tác trong từng cơ quan, đơn vị để rà soát khó khăn, vướng mắc các dự án đang triển khai trong năm 2022. Ở các địa phương, chủ tịch UBND tỉnh đã phân công các phó chủ tịch tỉnh theo dõi các dự án lớn, trọng điểm của địa phương để thường xuyên rà soát, kiểm tra, đôn đốc quá trình triển khai dự án; chủ động thực hiện điều chuyển kế hoạch vốn giữa các dự án chậm giải ngân sang các dự án có tiến độ giải ngân tốt còn thiếu vốn.

Tăng trách nhiệm người đứng đầu

Năm 2022 là năm quan trọng, tạo nền tảng thực hiện các mục tiêu của kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025, đầu tư công tiếp tục là động lực tăng trưởng và là nguồn vốn quan trọng cho đầu tư phát triển của đất nước, nhất là đầu tư phát triển hạ tầng.

Để công tác giải ngân vốn đầu tư công năm 2022 cũng như các năm về sau đạt tỷ lệ cao, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang kiến nghị Chính phủ sớm ban hành quy định nhằm nâng cao kỷ luật, kỷ cương, tuân thủ đúng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch được phê duyệt, hạn chế tư duy nhiệm kỳ trong việc xây dựng, lựa chọn danh mục dự án đầu tư công. Trong đó, xây dựng chế tài xử lý đối với các bộ, cơ quan trung ương và địa phương không phân bổ hết kế hoạch được giao theo đúng thời gian quy định tại Luật Đầu tư công, Luật Ngân sách nhà nước (trước ngày 31/12 năm kế hoạch), trả lại kế hoạch trong năm để khắc phục tình trạng lập kế hoạch không sát với khả năng thực hiện.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị xây dựng và ban hành quy định về các hành động trước được phép thực hiện đối với dự án đầu tư công, nhất là công tác chuẩn bị đầu tư (bố trí kinh phí nghiên cứu, trong trường hợp dự án không khả thi thì được phép hạch toán chi phí hợp lệ), công tác giải phóng mặt bằng (coi là dự án độc lập, được thực hiện đầy đủ, toàn bộ các hoạt động ngay sau khi chủ trương đầu tư được duyệt). Đồng thời đề nghị sớm sửa đổi và ban hành các quy định tại các Luật liên quan đến đầu tư công như Luật Đất đai (thống kê, kiểm đếm, xác định nguồn gốc đất, giá đất, giá đền bù, thu hồi); Luật Ngân sách nhà nước (nhiệm vụ chi cấp nào do cấp đó đảm nhiệm); Luật Xây dựng; Luật Khoáng sản… bảo đảm hệ thống pháp luật đồng bộ, rõ ràng, liên tục - điều kiện tiên quyết để thực hiện dự án đầu tư công thuận lợi...

Đáng chú ý, Bộ Tài chính yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương và địa phương tăng cường hơn nữa vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu. Người đứng đầu bộ, cơ quan trung ương và địa phương phải trực tiếp chỉ đạo, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc liên quan đến đất đai, tài nguyên; rà soát, điều chuyển kế hoạch vốn đầu tư giữa các dự án chậm giải ngân sang dự án có tiến độ giải ngân tốt, có nhu cầu bổ sung vốn, chịu trách nhiệm giải trình về kết quả giải ngân cũng như hiệu quả đầu tư của các dự án được giao quản lý. Đồng thời, người đứng đầu bộ, cơ quan trung ương và địa phương trực tiếp xử lý dứt điểm khó khăn, vướng mắc của các dự án được giao quản lý đang triển khai nhưng bị dừng lại do vướng mắc, báo cáo Thủ tướng Chính phủ đồng thời gửi Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kết quả xử lý (bao gồm các kiến nghị nếu có).

Ngoài ra, chính quyền các cấp tăng cường quản lý hiệu quả nguồn đất đai, nhất là nguồn gốc đất, quy hoạch sử dụng các loại đất, hạn chế tối đa việc điều chỉnh phương án đền bù, bảo đảm tiến độ thực hiện. Tổ chức tuyên truyền cho người dân về chính sách bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng của từng dự án, bảo đảm công khai, minh bạch, tạo sự tin tưởng và đồng thuận của người dân trong việc triển khai thực hiện.