Xu hướng thế giới đều cho rằng, để tăng cường tính bền vững của tài chính địa phương, cần tạo động lực mạnh hơn để các địa phương nghèo nâng cao nỗ lực huy động thu và giảm phụ thuộc vào số bổ sung từ Trung ương. Đối với những địa phương có tiềm năng tăng trưởng cao, cần nghiên cứu và cân nhắc tạo thêm cơ hội nâng cao tự chủ về thu cho các địa phương này. Bởi trên thực tế, năng lực tự chủ về thu ngân sách là nền tảng đảm bảo kỷ luật tài khóa ở địa phương.

Tuy vậy, việc đẩy mạnh phân cấp quản lý ngân sách chỉ có thể đạt được mục tiêu mong muốn nếu được gắn liền với việc tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình về tài chính ở cấp địa phương. Nói một cách khác, cần có các cơ chế thích hợp để minh bạch, công khai trong quản lý ngân sách ở các cấp chính quyền, đồng thời tăng cường hoạt động kiểm tra, giám sát của các cơ quan có thẩm quyền nhằm bảo đảm tính hiệu quả của quản lý ngân sách. Trong đó, cần đề cao vai trò của các cơ quan dân cử và của Kiểm toán Nhà nước; tăng cường trách nhiệm giải trình của mỗi cấp chính quyền trong quản lý ngân sách không chỉ với cấp trên, mà còn với Hội đồng nhân dân và người dân ở địa phương đó, cũng là biện pháp hiệu quả nhằm đảm bảo tính bền vững của tài chính công.

Thực tế, chi tiêu của ngân sách địa phương tăng nhanh thời gian gần đây. Luật NSNN năm 2015 cho phép các địa phương được bội chi đã tăng quyền chủ động đáng kể cho địa phương. Vừa qua, Luật Quản nợ công (sửa đổi) và các văn bản hướng dẫn cũng đã được ban hành. Công tác quản lý nợ tại địa phương đã được siết chặt hơn nhưng cơ bản vẫn còn khá mới mẻ, sơ khai, nhất là về số liệu báo cáo, tổng hợp tình hình vay nợ và giải ngân. Chính vì vậy, việc cần làm ngay là thiết lập một cơ sở dữ liệu hợp nhất, mẫu biểu báo cáo chi tiết về nợ công của địa phương cho tất cả các nguồn vay nợ và công khai bản tin nợ công tại địa phương. Đối với một số địa phương có hoạt động vay nợ lớn, cần thiết phải xây dựng chương trình quản lý nợ trung hạn, nhằm cân nhắc các nguồn vay một cách chiến lược hơn.

Phân cấp giao quyền lớn, đồng nghĩa với trách nhiệm lớn, các địa phương cần tuân thủ kỷ luật tài khóa để luôn đảm bảo “sức khỏe” về mặt tài chính và thực hiện các mục tiêu kinh tế vĩ mô của quốc gia và địa phương. Do tài khóa của địa phương là một bộ phận trong hệ thống tài khóa quốc gia, nên ngân sách địa phương có thể ảnh hưởng tới tính ổn định của chính sách tài khóa. Địa phương duy trì kỷ luật tài khóa và nâng cao năng lực tài chính sẽ trực tiếp mang lại hiệu quả sử dụng nguồn lực tại địa phương, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.