Xuất khẩu dăm gỗ: Đứng đầu thế giới nhưng không “cầm trịch”
	Sẽ điều chỉnh thuế xuất khẩu dăm gỗ và cát oxit silic tinh chế?
	Doanh nghiệp dăm gỗ đang thua thiệt về giá

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Nhóm nghiên cứu của Tổ chức Forest Trends, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Bình Đình, Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP HCM và Hiệp hội chế biến gỗ Bình Dương vừa hoàn thiện báo cáo "Tại sao ngành dăm gỗ của Việt Nam phát triển?".

Dựa trên những dữ liệu về dăm gỗ xuất khẩu được tổng hợp từ nguồn số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, báo cáo nêu rõ, đến nay ngành chế biến và xuất khẩu dăm gỗ (gọi tắt là ngành dăm) đã trở thành một hợp phần quan trọng trong hệ sinh thái ngành gỗ.

Bình quân mỗi năm, xuất khẩu dăm đem lại trên dưới 1,5 tỷ USD, chiếm 15-18% trong tổng trị giá xuất khẩu các mặt hàng gỗ của Việt Nam. Lượng dăm xuất khẩu hàng năm khoảng 12 triệu tấn, tương đương với 24 triệu m3 gỗ tròn nguyên liệu đầu vào.

7 tháng năm 2020, Việt Nam xuất khẩu gần 7 triệu tấn dăm, đạt 923,01 triệu USD về trị giá, giảm nhẹ 1% về lượng và 6,4% về trị giá so với cùng kỳ năm 2019.

Qua quá trình tham gia nghiên cứu, ông Tô Xuân Phúc, chuyên gia phân tích chính sách của Tổ chức Forest Trends đánh giá, ngành dăm đang có những tín hiệu của sự không bền vững.

Bằng chứng là, giá xuất khẩu dăm luôn có xu hướng giảm trong thập kỷ gần đây và thường dao động ở mức 120-140 USD/tấn (tùy thuộc thị trường xuất khẩu). Trong khi đó, giá gỗ nguyên liệu rừng trồng đầu vào tăng, từ khoảng 0,6 triệu đồng/m3 cách đây khoảng 10 năm tới mức giá hiện tại khoảng 1,1-1,2 triệu đồng/m3.

"Điều này có nghĩa lợi nhuận của các doanh nghiệp dăm đang có xu hướng giảm. Đây là tín hiệu thể hiện các khía cạnh không bền vững của ngành dăm trong tương lai, đòi hỏi ngành cần thay đổi", ông Tô Xuân Phúc nhấn mạnh.

Trao đổi với phóng viên Báo Hải quan, ông Đỗ Xuân Lập, Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam nhận định, ngành dăm không thể tồn tại như hiện nay mà cần phải thay đổi trong tương lai.

Một trong những hướng thay đổi là các doanh nghiệp ngành dăm cần đa dạng hóa sản phẩm đầu ra thay vì chỉ trọng tâm vào duy nhất sản phẩm dăm. Dăm gỗ có thể đưa vào sản xuất ván gỗ MDF, sản xuất viên nén và làm bột giấy.

Tuy nhiên, mỗi loại hình sản phẩm đòi hỏi chất lượng và tiêu chuẩn dăm khác nhau. Do vậy, các doanh nghiệp dăm cần nghiên cứu và tạo ra các sản phẩm đầu ra phù hợp với nhu cầu và yêu cầu tiêu chuẩn chất lượng của từng loại hình sản phẩm này.

Riêng về câu chuyện xuất khẩu viên nén, lãnh đạo Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam chia sẻ thêm, xuất khẩu viên nén từ Việt Nam tăng rất nhanh trong thời gian vừa qua, chủ yếu nhằm đáp ứng cho nhu cầu nguyên liệu của ngành năng lượng sinh học từ Hàn Quốc và Nhật Bản.

Nhu cầu viên nén tại các thị trường này ngành càng tăng trong tương lai. Bên cạnh đó, một số nhà máy điện và một số lò sấy của Việt Nam đã bắt đầu sử dụng viên nén làm nguyên liệu đầu vào. "Ngành dăm cần nghiên cứu và tính toán trong việc chuyển đổi một phần sản phẩm đầu ra của mình sang sản xuất viên nén phục vụ thị trường nội địa và xuất khẩu", ông Lập nói.

Nhóm nghiên cứu nhìn nhận, ngành công nghiệp giấy của Việt Nam hiện chưa phát triển đúng với tiềm năng, cả trong việc đáp ứng nhu cầu tiêu dùng nội địa lẫn trong khâu xuất khẩu. Hầu hết các nhà máy sản xuất bột giấy hiện tại của Việt Nam đều có công suất nhỏ, khoảng 130.000 tấn bột/năm, với công nghệ cũ.

Ông Tô Xuân Phúc thông tin thêm, hiện nay Việt Nam tiếp tục nhập giấy trắng để sử dụng và giấy phế liệu làm nguồn nguyên liệu đầu vào để sản xuất giấy. Sử dụng giấy phế liệu đầu vào cho ngành giấy trong bối cảnh công nghệ lạc hậu sẽ gây ra những hệ lụy về môi trường.

Nhằm giảm tác động tiêu cực tới môi trường, Chính phủ Trung Quốc đã chính thức cấm nhập giấy phế liệu chưa chọn lọc (mixed waste paper) từ tháng 7/2017. Chính phủ Australia đang cân nhắc khả năng ban hành lệnh cấm xuất khẩu giấy phế liệu chưa chọn lọc.

Các lệnh cấm này có thể làm cho nguồn cung giấy phế liệu trong tương lai giảm, tạo cơ hội cho việc sử dụng các nguồn nguyên liệu sạch hơn. Bên cạnh đó, các nhà máy sản xuất bột giấy tại Trung Quốc đang được xây dựng mới hoặc/và mở rộng nhanh chóng, đòi hỏi một lượng cung nguyên liệu rất lớn.

"Ngành dăm Việt Nam cần nghiên cứu và cân nhắc chuyển đổi sản phẩm đầu ra theo hướng sản xuất bột giấy nhằm phục vụ tiêu dùng nội địa và xuất khẩu", ông Phúc nói.