Tín dụng chính sách góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội. Ảnh: NHCSXH

Theo đánh giá của Ngân hàng thế giới (WB), Ngân hàng Chính sách Xã hội (NHCSXH) là đơn vị cung cấp dịch vụ tài chính vi mô lớn nhất Việt Nam và là một trong những ngân hàng cung cấp tài chính vi mô lớn nhất châu Á, là một trong số ít các mô hình thành công và bền vững trên thế giới. Cho đến nay, NHCSXH đang cho vay trên 6,5 triệu hộ gia đình (gần 1/3 dân số Việt Nam) với dư nợ tương đương hơn 12 tỷ USD thông qua mạng lưới toàn quốc. Thông qua mạng lưới này, NHCSXH đã tiếp cận khoảng 92% tổng số hộ vay và chiếm tới 87% giá trị tổng các khoản cho vay trong thị trường tài chính vi mô Việt Nam. Tỷ lệ nợ xấu thấp dưới 1%.

Để đảm bảo có đủ nguồn vốn thực hiện các chương trình tín dụng chính sách, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành Trung ương và chính quyền địa phương các cấp luôn quan tâm đến việc huy động và tập trung các nguồn lực giúp NHCSXH nâng cao năng lực tài chính, năng lực hoạt động, chủ động hơn trong triển khai các nhiệm vụ, các chương trình tín dụng chính sách của Nhà nước, đáp ứng kịp thời nguồn vốn để cho vay các đối tượng chính sách (hộ nghèo, hộ cận nghèo, dân tộc thiểu số…) dưới các hình thức.

Theo Bộ Tài chính, đến 30/6/2023, các cơ quan liên quan đã bố trí ngân sách Trung ương cấp cho NHCSXH 40.155 tỷ đồng (trong đó bao gồm 23.960 tỷ đồng vốn điều lệ và 16.195 tỷ đồng cấp vốn thực hiện các chương trình tín dụng chính sách). Bố trí ngân sách địa phương ủy thác sang NHCSXH 34.527 tỷ đồng để cho vay các đối tượng chính sách trên địa bàn. NHCSXH cũng được tạo điều kiện vay một số nguồn vốn ưu đãi (như vay vốn tồn ngân của Kho bạc Nhà nước, vay từ Quỹ dự trữ ngoại hối, vay tái cấp vốn Ngân hàng Nhà nước, vay và nhận ủy thác nước ngoài) với số dư tại thời điểm ngày 30/6/2023 là 9.356 tỷ đồng.

Cùng với đó là tạo điều kiện cho NHCSXH huy động trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh với tổng khối lượng phát hành là 133.979 tỷ đồng và số dư tại thời điểm ngày 30/6/2023 là 55.831 tỷ đồng. Các tổ chức tín dụng nhà nước cũng duy trì tiền gửi tại NHCSXH với tổng tiền gửi và số dư tại thời điểm ngày 30/6/2023 là 117.378 tỷ đồng.

Bên cạnh việc bố trí nguồn vốn cho NHCSXH, từ khi thành lập đến nay, ngân sách nhà nước cũng đã bố trí 27.755 tỷ đồng để cấp bù chênh lệch lãi suất và phí quản lý cho NHCSXH triển khai thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ được giao.

Tham luận của Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi, Ủy viên HĐQT NHCSXH gửi Hội thảo khoa học cấp quốc gia “Tín dụng chính sách xã hội với vấn đề thực hiện và bảo đảm an sinh xã hội” được NHCSXH phối hợp với Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh tổ chức mới đây đã đưa ra nhận xét, Đảng và Nhà nước luôn xác định tín dụng chính sách xã hội là một trong những giải pháp quan trọng trong thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia và đảm bảo an sinh xã hội. Trong thời gian tới, để phát huy hơn nữa hiệu lực, hiệu quả của tín dụng chính sách, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành có liên quan và NHCSXH tập trung triển khai nhiều giải pháp. Trong đó sẽ tiếp tục phối hợp hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm tạo điều kiện nâng cao năng lực hoạt động, năng lực tài chính của NHCSXH để thực hiện tốt các chương trình tín dụng chính sách, góp phần hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững.

Cũng về vấn đề này, ông Hầu A Lềnh, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc đề nghị tập trung huy động nguồn lực để thực hiện tốt các chương trình tín dụng, trong đó nguồn vốn ngân sách trung ương giữ vai trò chủ đạo, bên cạnh đó khuyến khích nguồn ngân sách địa phương và các nguồn hợp pháp khác tham gia thực hiện tín dụng chính sách xã hội; tranh thủ khai thác các nguồn lực của các tổ chức quốc tế để bổ sung nguồn vốn cho vay. Đồng thời cần nghiên cứu, có cơ chế cho NHCSXH được vay lại nguồn vốn vay nước ngoài với chế độ ưu đãi hơn về lãi suất cũng như các điều kiện tiếp cận; xem xét, nâng hạn mức phát hành trái phiếu NHCSXH được Chính phủ bảo lãnh, tạo điều kiện huy động nguồn vốn có kỳ hạn dài, ổn định.

Cùng với việc bổ sung nguồn lực, theo các chuyên gia, tín dụng chính sách cần có sự cải thiện về chất lượng nguồn vốn. Ông Đỗ Ngọc An, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương đánh giá, một số chương trình tín dụng chính sách có thời hạn cho vay, mức cho vay chưa phù hợp với thực tế chu kỳ phát triển của một số cây trồng, vật nuôi dài ngày; việc xây dựng kế hoạch nguồn vốn một số chương trình tín dụng chính sách mới chưa sát với nhu cầu thực tế. Cơ cấu nguồn vốn chưa thực sự hợp lý và đảm bảo tính bền vững. Nguồn vốn tín dụng chính sách chủ yếu sử dụng cho vay trung dài hạn (dư nợ trung, dài hạn chiếm 99,4%) với một số chương trình có thời hạn cho vay dài, tối đa đến 25 năm…

Do đó, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương đề nghị, công tác giám sát phải được thực hiện thường xuyên, được đưa vào chương trình, kế hoạch hằng năm, có tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm.