8/50 địa phương có tỷ lệ giải ngân vốn vay nước ngoài đạt trên 15%. Ảnh: ST

Bộ, ngành giải ngân được 27,2%, địa phương giải ngân được 7,6%

Năm 2023, mục tiêu Chính phủ đặt ra là phấn đấu tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư nguồn ngân sách nhà nước năm 2023 trên 95% kế hoạch. Để triển khai nhiệm vụ này, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã chỉ đạo toàn ngành Tài chính thực hiện đồng bộ các biện pháp để đẩy nhanh tiến độ giải ngân nguồn vốn đầu tư công, trong đó bao gồm cả vốn vay nước ngoài.

Bộ Tài chính đã có công văn gửi các bộ, ngành, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đề nghị các cơ quan này chỉ đạo các chủ dự án trực thuộc khẩn trương phân bổ, nhập dự toán TABMIS, rà soát, đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn vay nước ngoài thuộc kế hoạch vốn 2023. Đồng thời tổ chức các đoàn làm việc với 2 bộ và 8 địa phương có số kế hoạch vốn nước ngoài được giao lớn trong các tháng 2, 3 và tháng 4 để xử lý các vướng mắc về thủ tục giải ngân, thanh toán, các vấn đề ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án; trao đổi, làm việc với các nhà tài trợ đẩy nhanh tiến độ đàm phán, ký kết, hiệu lực các hiệp định vay.

Tại hội nghị trực tuyến với các bộ, ngành, địa phương sơ kết tình hình giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài 6 tháng đầu năm và các biện pháp tăng cường giải ngân năm 2023 được Bộ Tài chính tổ chức ngày 28/6, báo cáo của Bộ về kết quả giải ngân 6 tháng đầu năm cho thấy, tỷ lệ giải ngân đầu tư công nguồn vốn nước ngoài của các bộ, ngành đạt mức 27,2% (tương đương 3.225 tỷ đồng/11.858 tỷ đồng tổng kế hoạch vốn). Theo ông Trương Hùng Long, Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại (Bộ Tài chính), tỷ lệ này có sự tiến bộ so với tỷ lệ giải ngân của năm 2021 và năm 2022. Trong khi đó, giải ngân của các địa phương lại đạt thấp. Các địa phương được giao tổng kế hoạch vốn là 34.512,5 tỷ đồng. Tính đến 27/6/2023, các địa phương mới chỉ giải ngân đạt 7,6% kế hoạch vốn năm 2023 được giao. “Trong đó, mới có 8/50 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên 15% gồm Hà Nội, Bắc Kạn, Lào Cai, Thái Nguyên, Thái Bình, Nam Định, Bình Định, Kon Tum”, ông Hoàng Hải, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại cho biết.

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới chậm giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài, hầu hết vẫn là những nguyên nhân cũ: chậm giải phóng mặt bằng, tái định cư; chưa hoàn tất ký kết hợp đồng tư vấn thiết kế; vướng mắc, tranh chấp giữa nhà thầu và chủ đầu tư về giá trị trượt giá, khối lượng, giá trị cuối cùng. Nhiều gói thầu chậm triển khai do việc chậm điều chỉnh chủ trương đầu tư dẫn tới chậm ký kết hợp đồng do không đảm bảo nguồn vốn thực hiện, các vướng mắc do chậm nhận được ý kiến không phản đối hoặc chấp thuận của nhà tài trợ…

Tại Hà Nội, tỷ lệ giải ngân vốn ODA của địa phương này không quá thấp nhưng cũng chưa đạt được mức kỳ vọng. Theo đại diện TP. Hà Nội, kế hoạch vốn được giao năm 2023 của TP Hà Nội là 3.371.421 triệu đồng, tính đến ngày 15/6/2023 giải ngân đạt 940.813 triệu đồng, tương đương 27,91%. Chia sẻ về một số khó khăn, vướng mắc tác động đến tiến độ giải ngân các dự án, đại diện TP Hà Nội cho biết, đối với dự án Tuyến đường sắt đô thị thí điểm TP Hà Nội, đoạn Nhổn - Ga Hà Nội, những vướng mắc từ các năm trước như chậm giải phóng mặt bằng, 4/9 gói thầu đã dừng thi công do hết thời gian thực hiện hợp đồng và không thể giải ngân; vướng mắc về quy chuẩn, tiêu chuẩn, các quy định về định mức, giá vật tư, thiết bị chuyên ngành đường sắt đô thị dẫn đến việc phê duyệt điều chỉnh thiết kế dự toán hạng mục của các gói thầu mất nhiều thời gian, kéo dài dẫn đến chậm trễ, phải điều chỉnh thời gian thực hiện dự án, bổ sung chi phí của các gói thầu.

Có chế tài xử lý những dự án lâu không khắc phục được các vướng mắc

Cũng chia sẻ về khó khăn, vướng mắc, đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường cho hay, các dự án sử dụng nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi gặp khó khăn trong việc trao đổi thống nhất với các nhà tài trợ trong các hoạt động cụ thể của dự án; nhiều nhà tài trợ can thiệp sâu vào quá trình triển khai, phê duyệt thiết kế dự toán, điều khoản tham chiếu; thời gian trả lời thư không phản đối kéo dài gây chậm tiến độ. Theo đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường kiến nghị đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong các khâu từ lập, thẩm định đến thanh quyết toán dự án, trong đó, cần rà soát các vướng mắc, khó khăn đối với từng dự án để xử lý ngay; chỉ đạo các chủ đầu tư, ban quản lý dự án lập hồ sơ thanh toán ngay khi có khối lượng, đáp ứng đầy đủ trình tự, thủ tục thanh toán theo quy định…

Đặc biệt, tại hội nghị, đại diện Bộ Công Thương cho biết, những vướng mắc về thẩm định giá đã gây khó khăn cho việc triển khai các dự án từ năm 2022 và kéo dài đến năm 2023 vẫn chưa được giải quyết, do đó, đến thời điểm hiện tại giải ngân vốn nước ngoài năm 2023 của Bộ này vẫn bằng 0. Tại hội nghị, đại diện Bộ Giao thông vận tải - một trong 3 đơn vị có tỷ lệ giải ngân cao nhất vốn nước ngoài tính đến thời điểm này cho biết, ước tính 6 tháng đầu năm 2023 đã giải ngân 2.020 tỷ đồng, đạt tỷ lệ 40,7% cho 14/19 dự án ODA. Trong quá trình triển khai, một số dự án còn gặp phải những vướng mắc chủ yếu là ở công tác giải phóng mặt bằng; thủ tục chuyển đổi mục đích sử dụng rừng; nhà tài trợ có ý kiến không phản đối chậm… Để khắc phục những khó khăn, vướng mắc này, Bộ Giao thông vận tải đề xuất phải thường xuyên kiểm tra hiện trường để kịp thời phát hiện các vướng mắc phát sinh trong từng khâu thực hiện dự án và có biện pháp xử lý, theo dõi đôn đốc tiến độ giải ngân chi tiết, đôn đốc hoàn thiện các thủ tục giải ngân…

Để đẩy nhanh giải ngân nguồn vốn này, Bộ Tài chính đã kiến nghị nhiều giải pháp tới Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các cơ quan chủ quản; các chủ dự án; các cơ quan tổng hợp... Trong đó, Bộ Tài chính đề nghị các chủ dự án chủ động báo cáo cơ quan chủ quản và các bộ, ngành liên quan về các vướng mắc phát sinh trong từng khâu thực hiện dự án để có biện pháp xử lý kịp thời. Đồng thời, kiến nghị Bộ KH&ĐT chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành rà soát các dự án lâu không khắc phục được các vướng mắc ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân, các dự án khó có khả năng hoàn thành kế hoạch, dự kiến hủy một phần hoặc toàn bộ dự toán và đã hủy năm trước, tổng hợp báo cáo Thủ tướng Chính phủ có chế tài xử lý.