Quan hệ thương mại Việt Nam và Hoa Kỳ được kỳ vọng sẽ tiếp tục phát triển vượt bậc trong thời gian tới. Ảnh: TL

Mở ra nhiều cơ hội mới

Phát biểu qua hình thức trực tuyến tại Diễn đàn Thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ ngày 21/11, bà Barbara Weisel, Chuyên gia Luật Thương mại quốc tế, Giám đốc điều hành tại Rock Creek Global Advisors, nguyên Trợ lý Đại diện Thương mại Hoa Kỳ đánh giá hiện tại đang là thời điểm thú vị trong quan hệ Việt Nam – Hoa Kỳ. Việc 2 nước nâng cấp mối quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện phản ánh mối quan hệ tiếp tục mạnh mẽ và ngày càng phát triển kể từ khi bình thường hóa quan hệ 28 năm trước và giá trị to lớn mà hai bên đặt vào quan hệ đối tác của mình. Điều này cũng cho thấy cả hai bên đều coi đây là một mối quan hệ năng động và đang phát triển với nhiều hứa hẹn về sự hợp tác và cơ hội hơn nữa trong tương lai.

Theo bà Barbara, trong những năm gần đây, với thị trường mạnh mẽ và ổn định, lực lượng lao động trẻ và có học thức, tinh thần kinh doanh và mạng lưới thương mại tự do, Việt Nam đã trở thành nước hưởng lợi hàng đầu từ sự quan tâm của nhiều quốc gia và công ty trong việc đa dạng hóa chuỗi cung ứng để đảm bảo khả năng phục hồi và an ninh kinh tế tốt hơn. Nhờ sự dịch chuyển chuỗi cung ứng này, cùng với các yếu tố khác, Việt Nam đã đạt được mức tăng thị phần tại Hoa Kỳ lớn nhất so với bất kỳ quốc gia nào và Hoa Kỳ trở thành thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm gần 1/3 kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam.

Trong những năm qua, Việt Nam và Hoa Kỳ cũng đã có rất nhiều biên bản hợp tác như: Vietnam Airlines và Boeing ký những biên bản ghi nhớ về việc chào bán 50 máy bay thân hẹp 737 Max trị giá 10 tỷ USD; hãng hàng không Vietjet ký thỏa thuận tài trợ máy bay với trị giá hơn nửa tỷ USD với Tập đoàn tài chính của Carlyle; Tập đoàn Tài chính Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (DFC) ký các cam kết khoản vay song phương trị giá 300 triệu USD và 100 triệu USD nhằm củng cố nền tảng vốn, thúc đẩy tài chính bền vững. Ngoài ra, Tập đoàn FPT cũng đã công bố hợp tác chiến lược toàn diện với Landing AI - một công ty trong lĩnh vực thị giác máy và trí tuệ nhân tạo tại thung lũng Silicon. Ngân hàng HDBank mới đây cũng đã ký cấp một khoản vốn đối ứng trị giá 20 triệu USD nhằm hỗ trợ trường Đại học Fulbright Việt Nam xây dựng cơ sở vật chất và phát triển nghiên cứu khoa học…

Trong thời gian tới, bà Barbara cho rằng sẽ tiếp tục có thêm những sáng kiến mới có thể thúc đẩy quan hệ đối tác Việt Nam – Hoa Kỳ. Ví dụ, về chất bán dẫn, vào tháng 9 vừa qua, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ thông báo đang hợp tác với Việt Nam để tìm cách phát triển và đa dạng hóa hệ sinh thái bán dẫn toàn cầu theo Quỹ Đổi mới và An ninh Công nghệ Quốc tế do Đạo luật CHIPS năm 2022 của Hoa Kỳ tạo ra - một quỹ trị giá 100 triệu USD trong 5 năm nhằm thúc đẩy phát triển và áp dụng các mạng viễn thông an toàn và đáng tin cậy, đồng thời đảm bảo an ninh và đa dạng hóa chuỗi cung ứng chất bán dẫn.

Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết công việc này sẽ bắt đầu bằng việc xem xét hệ sinh thái bán dẫn hiện tại của Việt Nam, khung pháp lý và nhu cầu lực lượng lao động và cơ sở hạ tầng. Kết quả của đánh giá này sẽ mở ra sự hợp tác tiềm năng trong tương lai về phát triển lĩnh vực quan trọng này.

Cũng trong tháng 9, Việt Nam và Hoa Kỳ đã công bố Bản ghi nhớ song phương tăng cường hợp tác kỹ thuật nhằm hỗ trợ các nỗ lực của Việt Nam nhằm định lượng các nguyên tố đất hiếm, tài nguyên và tiềm năng kinh tế, thu hút đầu tư và đáp ứng các tiêu chuẩn quản trị và xã hội môi trường cao.

“Với nhu cầu dường như vô hạn đối với các khoáng sản quan trọng, các sáng kiến song phương và đa phương khác nhau này phải được phối hợp cẩn thận và phát triển hơn nữa để đảm bảo giúp huy động nguồn tài chính cần thiết cho phát triển nguồn cung an toàn và tạo điều kiện cần thiết để đảm bảo nhu cầu an toàn” – bà Barbara nhấn mạnh.

Hứa hẹn tăng trưởng mới

Theo các chuyên gia, Hoa Kỳ là thị trường khó tính, đòi hỏi cao nhưng cũng chính điều này đã tạo ra nhiều không gian và dư địa xuất khẩu cho các DN Việt Nam, đặc biệt là những ngành như nông sản, dệt may, da giày, đồ gỗ, tức là những lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh.

Ngược lại, Việt Nam cũng rất cần thu hút những nhà đầu tư có chất lượng từ phía Hoa Kỳ nhằm chuyển hướng thu hút đầu tư FDI từ những ngành thâm dụng lao động sang những ngành thâm dụng công nghệ - đây cũng chính là thế mạnh của phía Hoa Kỳ. Như vậy những lĩnh vực, dự án công nghệ cao, điện tử, bán dẫn, đổi mới sáng tạo, năng lượng tái tạo, năng lượng sạch, trung tâm tài chính, xây dựng kết cấu hạ tầng và các hoạt động nghiên cứu và phát triển là những lĩnh vực ưu tiên mà Việt Nam rất muốn mời gọi cộng đồng nhà đầu tư quốc tế nói chung, đặc biệt là nhà đầu tư Hoa Kỳ đến đầu tư.

Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, chuyên gia cao cấp Đại học Fulbright Việt Nam cho rằng với quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện giữa Việt Nam và Hoa Kỳ được mở ra, điều quan trọng là sắp tới các cơ quan liên quan của Chính phủ 2 nước phải cụ thể hóa nội hàm của quan hệ đối tác chiến lược toàn diện này để có thể đưa quan hệ hợp tác về kinh tế, thương mại, đầu tư đi vào thực chất hơn, có ý nghĩa hơn và tạo ra những kỳ tích tăng trưởng mới.

Theo ông Anh Tuấn, hiện vẫn còn nhiều lĩnh vực hợp tác mới mang tính đột phá chưa được khai thác và phát huy đầy đủ giữa hai nền kinh tế. Bên cạnh đó, DN Việt Nam và Hoa Kỳ cũng sẽ có nhiều cơ hội từ sự bổ trợ của hai nền kinh tế. Hoa Kỳ có thể mạnh về vốn, có khả năng xuất khẩu vốn sang Việt Nam, đầu tư vào Việt Nam. Ngược lại, Việt Nam lại rất dư thừa lao động và đang nâng cấp chất lượng nguồn nhân lực, có thể đáp ứng được các nhu cầu của cộng đồng đầu tư quốc tế, đặc biệt là các nhà đầu tư khó tính từ Hoa Kỳ.

Ngoài ra, Việt Nam là một thị trường năng động, thu nhập người dân tăng nhanh và sự gia tăng của tầng lớp trung lưu mới nổi nên cũng là một thị trường hấp dẫn để có thể tăng xuất khẩu của các DN Hoa Kỳ sang Việt Nam nhằm hướng đến mục tiêu tái cân bằng quan hệ và cán cân thương mại giữa 2 nước. Đặc biệt là chiến lược đa dạng hóa chuỗi cung ứng của các DN Hoa Kỳ sẽ tạo cơ hội cho các DN Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu trong các quan hệ hợp tác thương mại và đầu tư giữa DN hai nước. Cụ thể, các tập đoàn lớn của Hoa Kỳ như Intel, Apple, Google, Boeing, Walmart… đang nghiên cứu, đầu tư mở rộng chuỗi cung ứng tại Việt Nam.

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội vẫn có không ít thách thức đến từ việc Hoa Kỳ vẫn chưa công nhận Việt Nam có nền kinh tế thị trường đầy đủ; Hoa Kỳ chưa áp dụng cơ chế ưu đãi thuế quan phổ cập GSP dành cho Việt Nam như là các đối tác chiến lược khác. Theo ông Đỗ Thiên Anh Tuấn, kỳ vọng Hoa Kỳ sẽ cân nhắc về điều này sau khi hai nước đã nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện.

Ngoài ra, một số những chính sách thương mại Hoa Kỳ có thể làm hạn chế khả năng tiếp cận thị trường và tăng chi phí cho DN Việt Nam. Tần suất của các vụ điều tra phòng vệ thương mại đối với hàng Việt Nam đang tăng lên và có thể làm suy yếu sự tin cậy về hợp tác kinh tế thương mại giữa hai nước, từ đó có thể ảnh hưởng đến mối quan hệ hợp tác sâu rộng hơn trên tinh thần hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững.

Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn cũng cho rằng, báo cáo giám sát theo dõi thao túng tiền tệ của Hoa Kỳ đối với Việt Nam chưa phản ánh đúng tình hình thực tế trong điều hành chính sách tỷ giá cũng như điều hành chính sách kinh tế vĩ mô của Việt Nam. Điều này có thể phần nào gây quan ngại đối với cộng đồng và tinh thần hợp tác kinh tế, thương mại, đầu tư giữa DN 2 nước.

“Các DN Hoa Kỳ đã và đang kinh doanh ở Việt Nam chắc chắn hiểu được môi trường kinh doanh ở Việt Nam, hiểu được cách thức mà Chính phủ Việt Nam sử dụng những công cụ kinh tế vĩ mô, chính sách tiền tệ, trong đó có chính sách tỷ giá trong việc đạt được các mục tiêu ổn định vĩ mô trong bối cảnh Việt Nam thường xuyên gặp những bất ổn. Việt Nam không bao giờ có thiên hướng sử dụng những công cụ đó như một cơ chế để tạo lợi thế cạnh tranh thương mại” – ông Anh Tuấn khẳng định.