Các chuyên gia chia sẻ tại hội thảo

Đó là vấn đề được nêu ra tại hội thảo “ESG - Chìa khóa cho phát triển bền vững: Giải pháp thúc đẩy doanh nghiệp thực hành ESG hiệu quả” do Viện Nghiên cứu phát triển, Trung tâm Hỗ trợ Hội nhập quốc tế TP.HCM (CIIS) phối hợp cùng Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM (HUBA) tổ chức chiều 20/6.

Thúc đẩy thực hành ESG

Ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TPHCM cho biết trong bối cảnh hội nhập toàn cầu, doanh nghiệp Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều áp lực trong việc đáp ứng các yêu cầu khắt khe về phát triển xanh và bền vững. Vừa qua, Chính phủ cùng các cơ quan ban ngành đã có những tuyên bố, cam kết và đề xuất nhiều phương án nhằm thực thi chiến dịch chuyển xanh, phát triển bền vững.

Đặc biệt, TPHCM, thông qua việc ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết 98, đã cho thấy quyết tâm hiện thực hóa các mục tiêu này. Theo đó, TPHCM đang tận dụng tối đa những cơ chế, chính sách nêu tại Nghị quyết 98 để phát triển nhanh, hướng tới mục tiêu giảm phát thải ròng bằng không theo cam kết của Chính phủ. Cuối năm 2023, TPHCM cũng đã ban hành khung chiến lược về tăng trưởng xanh đến năm 2030 và có những quyết sách để thúc đẩy người dân cùng hành động, chung tay cho sự chuyển đổi xanh của địa phương.

Tại hội thảo, ông Giandomenico Zappia, Thành viên Ban lãnh đạo EuroCham Việt Nam đã cung cấp góc nhìn tổng quan về thực hành ESG cũng như kinh nghiệm quốc tế về quy định đối với báo cáo ESG.

Theo đó, EU đã ban hành hàng loạt quy định, trong đó có thể kể tới các định nghĩa xanh trong danh mục phân loại tài chính bền vững EU Taxonomy hay một loạt yêu cầu trong quy định yêu cầu công bố các rủi ro bền vững (tại SFDR); yêu cầu thẩm định ESG trong chuỗi cung ứng (CSDDD); cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM)... Ngay tại Đông Nam Á, Singapore cũng đưa ra nhiều đề xuất xây dụng lộ trình, chiến lược vận dụng chỉ số ESG trong đa dạng các lĩnh vực như chứng khoán, tài chính,...

Theo ông Zappia, Chính phủ Việt Nam cũng đã bắt đầu có sự quan tâm hơn tới vấn đề này, minh chứng cụ thể thông qua việc đưa ra yêu cầu công bố tác động môi trường và xã hội của các công ty đại chúng như tại Thông tư 96/2020/TT-BTC hay xây dựng hệ thống phân loại xanh và hướng dẫn sổ tay báo cáo bền vững. Tuy vậy, có thể thấy rằng, việc không áp dụng bắt buộc tiêu chuẩn cụ thể cho ESG ở Việt Nam có thể dẫn đến sự không nhất quán trong thực hành báo cáo.

“Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền cần nhanh chóng nghiên cứu và đưa ra các quy định, hướng dẫn để tăng cường sự minh bạch và thúc đẩy việc thực hành ESG tại Việt Nam” - ông Zappia kiến nghị.

Bà Đỗ Thị Thu Hà, Phó Tổng Giám đốc, Trưởng Bộ phận Tư vấn Phát triển bền vững, Lãnh đạo Khối Cơ sở hạ tầng, Chính phủ và Y tế KPMG Việt Nam cho biết, các doanh nghiệp Việt Nam hiện đã nhận thức được và đánh giá cao tầm quan trọng của việc thực hành ESG. Trong đó có đến 80% doanh nghiệp được hỏi đã có cam kết hoặc lên kế hoạch thực hành ESG. Tuy vậy, khi đi vào chi tiết, chỉ khoảng 28% số doanh nghiệp tham gia cho biết đã có bộ khung theo dõi và kiểm soát rủi ro ESG.

Bà Hà giải thích sự chênh lệch này đến từ nhiều nguyên nhân, trong đó, sự thiếu đi các hướng dẫn cần thiết hay ý thức của các cá nhân trong công ty chưa đủ để thực hành một cách nghiêm túc. Như vậy, để theo đuổi và áp dụng có hiệu quả các tiêu chí ESG, bà Hà đề xuất các doanh nghiệp cần phải nhìn nhận và trả lời được câu hỏi về sự bền vững mà doanh nghiệp mong muốn, những biện pháp mà doanh nghiệp có thể áp dụng, từ đó, tìm ra cách tiếp cận phù hợp.

Cần chú trọng quản trị rủi ro

Một vấn đề đáng chú ý được nêu ra tại hội thảo là yếu tố quản trị rủi ro trong thực hành ESG. TS. Trần Du Lịch, Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC) cho biết, để thực hành ESG, doanh nghiệp cần có lộ trình và sự đầu tư nghiêm túc ở từng tiêu chuẩn: E - môi trường, S - xã hội và G - quản trị. Trong đó, TS. Trần Du Lịch nhấn mạnh yếu tố liên quan đến quản trị, bởi lẽ quản trị tốt sẽ là cơ sở giúp doanh nghiệp thực hiện tốt các tiêu chí về môi trường, xã hội.

Đặc biệt, trong yếu tố về quản trị, vấn đề quản trị rủi ro là điểm cần được chú trọng. Rủi ro ESG hiện nay là vấn đề mà nhiều doanh nghiệp phải đối mặt khi bước vào thực hành tiêu chuẩn này. Để nâng cao năng lực quản trị rủi ro cho doanh nghiệp, chính quyền và các tổ chức có liên quan cần nhanh chóng xây dựng cơ chế, chính sách, quy định pháp luật nhằm hướng dẫn cụ thể cho doanh nghiệp.

Luật sư Jumpei Nagaoka, Luật sư Công ty Luật Nishimura & Asahi cũng chỉ ra rằng, với việc thực hành ESG trong cả chuỗi giá trị, các rủi ro có thể xuất hiện ở nhiều giai đoạn, trong nhiều trường hợp, khiến các bên dễ dàng vi phạm những cam kết mình đưa ra, từ đó dẫn đến những tranh chấp không mong muốn.

Trong quá trình theo dõi và tư vấn, luật sư Jumpei Nagaoka nhận thấy, tranh chấp liên quan đến yếu tố ESG có thể phát sinh ở nhiều dạng giao dịch như: các giao dịch liên quan đến cung ứng hàng hóa, dịch vụ; giao dịch về M&A; tiêu dùng và các tranh chấp khác liên quan đến môi trường, vi phạm quy chuẩn về yếu tố xanh, lao động...

Để giải quyết các tranh chấp này, các bên có nhiều phương án để lựa chọn, trong đó trọng tài là một trong số những giải pháp có thể cân nhắc bởi những đặc tính nổi bật phù hợp với xu hướng quốc tế. Với sự gia tăng các điều khoản hợp đồng liên quan đến ESG và việc đưa ESG vào các hiệp ước đầu tư quốc tế, trọng tài thương mại dự kiến sẽ đóng vai trò ngày càng lớn hơn trong việc giải quyết tranh chấp liên quan đến ESG thời gian tới.