Xe tăng Israel tập trận trên khu vực chiếm đóng thuộc Cao nguyên Golan tháng 9/2017. Ảnh: Reuters.

Chiều 8/5 (rạng sáng 9/5 theo giờ VN), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã quyết định rút Mỹ khỏi thoả thuận hạt nhân lịch sử mà Iran ký kết với nhóm P5+1 vào năm 2015, đồng thời tái áp đặt hàng loạt lệnh trừng phạt chống Tehran.

Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) cho biết họ phát hiện những chuyển động khác thường của lực lượng Iran tại Syria ngay sau tuyên bố từ Nhà Trắng. Còn tại Israel, các hệ thống phòng không chống tên lửa cũng đang được triển khai khắp miền bắc, trong khi các chính quyền địa phương ở khu vực Cao nguyên Golan chuẩn bị mái trú ẩn tránh bom cho người dân.

Theo một thông báo của IDF, quân đội Israel đang đặt trong tình trạng sẵn sàng chiến đấu cao, trước nguy cơ một cuộc tấn công tiềm tàng. Người phát ngôn IDF phát biểu với Reuters rằng, Israel đang huy động một số lực lượng dự bị nhưng chưa rõ số lượng.

Ngay trong đêm 8/5 rạng sáng 9/5, Israel đã bất ngờ mở cuộc không kích vào một mục tiêu quân sự ở Kissweh, phía Nam thủ đô Damacus, Syria. Đây được cho là kho vũ khí của các tay súng Iran và Hezbollah tại Syria. Theo hãng thông tấn SANA, quân đội Syria đã bắn chặn 2 tên lửa của Israel đang bay tới trong khi Tổ chức giám sát nhân quyền Syria (SOHR) cho biết 9 tay súng thân chính phủ đã thiệt mạng trong vụ tấn công.

Nguy cơ đụng độ

Theo trang geopoliticalfutures, Israel hiểu rằng Tehran có thể trả đũa các vụ oanh kích mục tiêu Iran tại Syria bất cứ lúc nào, thậm chí họ còn chờ đợi điều đó. Lúc này Thoả thuận hạt nhân gần như đã chết, Iran có thể đã chuẩn bị để đáp trả, bằng cả phương án trực diện lẫn thông qua các nhóm uỷ quyền tại Syria và Liban. Việc Israel huy động quân dự bị cho thấy họ đang chuẩn bị cho một hành động trả đũa lại mạnh mẽ nếu dính đòn từ Iran.

Vệ binh Cách mạng Iran. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, theo Ynet, Bộ trưởng quốc phòng Israel đang duy trì tham vấn an ninh với các tư lệnh quân đội ở Tel Aviv. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu dự kiến trong ngày hôm nay 9/5 lên đường tới Moskva, và vấn đề Iran chắc chắn sẽ là một trọng tâm hội đàm.

Việc huy động quân dự bị cũng chỉ ra rằng Israel có thể đang chuẩn bị cho không chỉ những cuộc không kích. Theo các thông tin tình báo Israel, Hezbollah đang sở hữu khoảng 150.000 quả rocket và tên lửa, trong đó hàng ngàn quả có thể bắn tới Tel Aviv, và Israel lâu nay luôn công khai coi Hezbollah là mối đe doạ rõ ràng nhất và lớn nhất. Tel Aviv có thể sẽ phải huy động cả bộ binh để tiêu diệt Hezbollah nếu lực lượng này trút lửa xuống Israel.

Nhưng một cuộc tấn công lớn được giới phân tích nhận định sẽ không sớm xảy ra. Israel cần ít nhất 48 giờ đồng hồ để đưa lực lượng dự bị vào vị trí, trong khi ông Netanyahu đã không huỷ chuyến công du Nga.

Mặc dù vậy, những báo cáo về hoạt động của lực lượng Iran tại Syria, việc Israel huy động lực lượng dự bị, cũng như sự hiện diện của một tàu sân bay Mỹ ở Đông Địa Trung Hải, cho thấy đây là một tình thế biến động cao, có khả năng leo thang nhanh chóng. Kịch bản chiến tranh có thể chưa rõ ràng, nhưng nguy cơ xung đột thì đang tăng lên đáng kể.

Nhân tố Israel trong quyết định của Mỹ

Thủ tướng Netanyahu mới đây đã thuyết phục Tổng thống Mỹ Donald Trump rằng rút khỏi Thoả thuận hạt nhân Iran sẽ giúp bảo vệ Israel. Nhưng khi Mỹ vừa bước ra khỏi Thỏa thuận, thì nguy cơ một cuộc xung đột Israel-Iran tại Syria đã hiện rõ hơn bao giờ hết. Bài diễn văn hiếm hoi bằng tiếng Anh ông Netanyahu đưa ra vào khung giờ vàng trên truyền hình Israel hồi tuần trước khẳng định rằng tình báo Israel đã thu thập được thông tin cho thấy những nỗ lực trước đây của Iran nhằm chế tạo vũ khí hạt nhân chủ yếu nhằm vào Mỹ. Thông tin này nhằm thuyết phục Tổng thống Trump về phương án rút khỏi Thoả thuận hạt nhân, cũng như cung cấp cho nhà lãnh đạo Mỹ một lý do.

Thoả thuận hạt nhân Iran đã vấp phải sự phản đối kịch liệt của Israel ngay từ lúc mới đang được các bên đàm phán cho đến khi được ký kết vào mùa hè 2015. Và lúc này, cuộc tranh cãi tại Israel đang “nóng” trở lại quanh việc duy trì thoả thuận hạt nhân có ích cho an ninh Israel hay không. Vấn đề ở chỗ, Tel Aviv cho rằng, mối nguy cơ gần nhất với an ninh Israel lúc này không phải là một Iran-hạt-nhân mà là hoạt động của Iran tại Syria.

Hôm 7/5 vừa qua, Thủ tướng Israel Netanyahu đã cảnh báo rằng Iran đang tìm cách triển khai vũ khí tiên tiến tại Syria để huỷ diệt nhà nước Do thái, và rằng họ có thể đe doạ cả khu vực chỉ bằng một căn cứ quân sự bên Địa Trung Hải.

Đối đầu trực tiếp trên chiến trường Syria

Những tháng gần đây, lần đầu tiên trong lịch sử, Israel đã thực hiện những hành động đối đầu trực tiếp với lực lượng Iran. Hồi tháng 2/2018, quân đội Israel bắn hạ một máy bay không người lái có vũ trang của Iran được cho là xâm phạm không phận Israel, và liền sau đó tấn công một trung tâm điều khiển máy bay không người lái của Iran đặt tại căn cứ không quân T-4, Syria.

Đầu tháng 4 vừa qua, Israel lại tấn công căn cứ T-4, làm 7 tay súng lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran thiệt mạng. Tiếp đó, ngày 29/4, các cuộc không kích bằng tên lửa của Israel đã phá huỷ các kho vũ khí tại hai căn cứ được cho là do Iran kiểm soát tại Syria.

Những vụ tấn công này diễn ra trong bối cảnh Israel nhiều lần tuyên bố sẽ tiếp tục tăng cường “hai lằn ranh đỏ” ở Syria, đồng thời dấy lên lo ngại xung quanh khả năng một cuộc đáp trả của Iran sẽ châm ngòi cho chiến sự ở mặt trận phía bắc Israel.

Trong khi đó, ngay sau quyết định của Tổng thống Trump, Tổng thống Iran Hassan Rouhani vẫn khẳng định nước này có thể tiếp tục thực hiện Thỏa thuận hạt nhân nếu các lợi ích của Tehran với các nước ký thỏa thuận được đảm bảo. Tuy nhiên, ông Rouhani cũng tuyên bố rằng nếu các lợi ích quốc gia của Iran không được đáp ứng, Tehran sẽ nối lại hoạt động làm giàu urani công nghiệp ở tốc độ thông thường. Nhà lãnh đạo Iran cho biết ông đã ra lệnh cho Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Iran (AEOI) tiến hành các bước chuẩn bị cần thiết để đẩy nhanh các hoạt động làm giàu urani nếu Thoả thuận hạt nhân (được gọi là Kế hoạch Hành động chung toàn diện - JCPOA) chỉ còn trên giấy.