Thống đốc Lê Minh Hưng trả lời chất vấn tại Quốc hội. Ảnh: Quochoi.vn

"Có tổ chức chấp nhận thẻ thông đồng với kẻ xấu"

Trả lời câu hỏi của đại biểu Quốc hội về gian lận trong thanh toán thẻ ATM, Thống đốc NHNN Lê Minh Hưng cho biết, hành vi gian lận trong thanh toán thẻ đang gia tăng đáng lo ngại không chỉ tại Việt Nam mà ở nhiều quốc gia trên thế giới. Theo thống kê của Tổ chức Thẻ quốc tế VISA, tổng thiệt hại hành vi gian lận trong thanh toán thẻ là hơn 21 tỷ USD, bình quân 100 USD giao dịch thẻ thì thiệt hại 7 cent, tương đương 0,07%. Mức thiệt hại của Việt Nam chỉ bằng 1/3 mức bình quân thế giới.

Thống đốc cho hay, hiện tượng này đang có chiều hướng giá tăng. Nguyên nhân do bảo mật của ngân hàng có lỗ hổng, người dùng thiếu kiến thức, để lộ lọt thông tin cá nhân; đơn vị chấp nhận thẻ còn lỗ hổng trong bảo mật thông tin. “Có tổ chức thông đồng với đối tượng xấu để chiếm đoạt tài sản của chủ thẻ”, Thống đốc NHNN nói.

Trước tình hình trên, NHNN đã ban hành nhiều chính sách, quy định pháp lý từ an ninh an toàn, chuyển hệ thống từ thẻ từ sang thẻ chip để bảo mật hệ thống cao hơn; tăng cường kiểm tra, giám sát hệ thống thẻ...

Trước đó, vào chiều 16/11, trả lời chất vấn của đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Hải Dương), Thống đốc Lê Minh Hưng cho biết, cuối năm 2016, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định phê duyệt đề án đẩy mạnh triển khai thanh toán không tiền mặt đến năm 2020. Trên cơ sở đề án này, NHNN đã có chương trình hành động để thực hiện, áp dụng cho tất cả các đơn vị trong ngành.

Theo Thống đốc Lê Minh Hưng, muốn đẩy nhanh tiến trình thanh toán không dùng tiền mặt thì điểm quan trọng nhất là phải thay đổi tâm lý và thói quen sử dụng tiền mặt của người dân. “Hiện nay, quy định pháp luật cho phép những giao dịch có giá trị rất lớn vẫn được sử dụng tiền mặt thanh toán, đây là điểm bất cập. Nên cần phải xem xét để có những cơ sở pháp lý khuyến khích sử dụng các phương tiện thanh toán không dùng tiền mặt”, lãnh đạo NHNN nêu rõ.

Đặc biệt, về vấn đề tiền ảo, trả lời trước Quốc hội, Thống đốc NHNN cho rằng, tiền ảo, bitcoin là vấn đề được nhiều quốc gia quan tâm và nghiên cứu để có biện pháp điều chỉnh. Nhưng tại Việt Nam, NHNN đã nhiều lần nêu ý kiến, quan điểm, phát đi thông cáo báo chí khẳng định rằng, theo quy định pháp luật hiện hành, Bitcoin không phải là đồng tiền hợp lệ và không phải là phương tiện thanh toán hợp pháp. Vì vậy, tất cả giao dịch sử dụng Bitcoin làm phương tiện thanh toán đều không đúng quy định hiện hành. Vì thế, Thống đốc cho rằng cần có khuôn khổ pháp lý phù hợp để quản lý tiền ảo và Chính phủ đã có chỉ đạo giao cho các bộ ngành nghiên cứu đề án về vấn đề này.

Còn bất cập sở hữu chéo

Trả lời về vấn đề sở hữu chéo trong hệ thống các tổ chức tín dụng, Thống đốc cho biết sau khi đẩy nhanh tiến độ xử lý vi phạm sở hữu chéo, yêu cầu các cổ đông vi phạm chuyển nhượng, thoái vốn, sáp nhập, hợp nhất mua lại cổ phần, cơ bản tình trạng này đã được giải quyết, các ngân hàng minh bạch và đại chúng hơn. Lãnh đạo NHNN khẳng định tình trạng nhóm cổ đông lớn thao túng đã được nhận diện và xử lý.

Cụ thể, đến nay không còn cá nhân nào sở hữu trên 5% vốn. Số cặp ngân hàng sở hữu chéo trực tiếp nhau giảm từ 7 (năm 2012) xuống còn 2. Số cặp ngân hàng sở hữu cổ phần trực tiếp giảm từ 5 xuống 2.

Mặc dù vậy, Thống đốc Lê Minh Hưng thừa nhận sở hữu chéo là vấn đề khá phức tạp, khó phát hiện, kiểm soát với trường hợp cố tình, nhờ người đứng tên hộ, đòi hỏi thanh tra kỹ lưỡng hoặc cơ quan chức năng qua điều tra mới phát hiện được. Nguyên nhân do hưa tìm được đối tác mua lại phần thoái vốn; việc bán vốn ngoài ngành quy mô lớn có thể gây tổn thất…

Vì vậy, để xử lý vấn đề trên, Thống đốc cho rằng nếu dự thảo sửa đổi Luật các tổ chức tín dụng được Quốc hội thông qua sẽ giải quyết triệt để các tình trạng hiện nay. Trong dự thảo, Ngân hàng Nhà nước đã sửa đổi một số quy định về khái niệm người có liên quan để xác định được cổ đông hưởng lợi cuối cùng. Ngoài ra, sửa đổi tiêu chuẩn, điều kiện với chức danh chủ tịch HĐQT, theo hướng chặt chẽ hơn, đưa vào quy định góp vốn mua cổ phần các tổ chức tín dụng.

Bên cạnh đó, NHNN sẽ tăng cường thanh tra để giám sát cổ đông và người có liên quan. Đồng thời, kiên quyết xử lý nghiêm những vi phạm về sở hữu cổ phần cổ phiếu. Chỉ đạo các ngân hàng phải xây dựng đề án cơ cấu lại, trong đó có lộ trình khắc phục triệt để vi phạm cổ phần của cổ đông.

Bên cạnh đó, trước việc đại biểu quan tâm đến xếp hàng tín nhiệm, Thống đốc Lê Minh Hưng cho biết đã xây dựng dự thảo thông tư mới thay thế quy định cũ, dự kiến sẽ đánh giá phân loại không chỉ ngân hàng thương mại cổ phần mà còn NHTM Nhà nước, tổ chức tín dụng nước ngoài, phi ngân hàng.

Tuy nhiên, “việc công bố các kết quả này chỉ thông báo cho các tổ chức tín dụng vì các tổ chức quốc tế đã công bố xếp hạng với mục tiêu tham khảo cho nhà đầu tư và người gửi tiền, để đưa ra các quyết định đầu tư”, Thống đốc cho hay.

Nợ xấu còn 8,61%

Trả lời câu hỏi về con số nợ xấu thực tế của đại biểu Bùi Văn Xuyền (Thái Bình), Thống đốc Lê Minh Hưng cho biết tỷ lệ nợ xấu theo báo cáo đến tháng 9/2017 là 2,34%, đây là số liệu nợ xấu nội bảng của các tổ chức tín dụng. Nhưng nếu đánh giá thận trọng và tính cả nợ xấu tiềm ẩn, nợ đã bán cho VAMC thì khoảng hơn 560.000 tỷ đồng, nâng tỷ lệ lên 8,61%, nhưng có giảm so với con số hơn 10% cuối năm 2016.

Lý giải về việc xử lý nợ xấu cũng như cơ cấu lại hệ thống tổ chức tín dụng chưa đạt như yêu cầu, theo Thống đốc, trong điều kiện đặc thù Việt Nam, phát triển thị trường vốn chưa có bước tiến mạnh, vì thế vốn nền kinh tế dựa nhiều vào ngân hàng, nên quá trình cơ cấu lại các ngân hàng chưa đạt yêu cầu. Hơn nữa, năng lực quản trị điều hành các tổ chức tín dụng còn hạn chế. Vì thế, lãnh đạo NHNN hy vọng đề án tái cơ cấu ngân hàng tới đây sẽ giúp quá trình cơ cấu lại hệ thống ngân hàng nhanh hơn, xử lý nợ xấu tốt hơn; đặc biệt ông Hưng cũng nhấn mạnh kỳ vọng vào việc Quốc hội sẽ nhấn nút thông qua Luật sửa đổi Luật các tổ chức tín dụng tại kỳ họp này.

Cũng trong phần chất vấn của Thống đốc NHNN, nhiều đại biểu đặt lo ngại về tăng trưởng tín dụng, nhất là khi tín dụng tập trung vào các lĩnh vực rủi ro. Thống đốc NHNN một lần nữa khẳng định, NHNN đã có giải pháp kiểm soát tín dụng vào bất động sản như nâng hệ số rủi ro, điều chỉnh tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn và chỉ cho vay phân khúc nhà ở xã hội, trung bình, thu nhập thấp...

Đặc biệt, thay mặt các DN, đại biểu Phạm Văn Hoà (Đồng Tháp) đã hỏi NHNN về việc có tiếp tục gia hạn cho vay ngoại tệ trong thời gian tới hay không? Lãnh đạo NHNN cho biết, trong lộ trình ổn định tỷ giá thì NHNN đã thực hiện một nhóm giải pháp, trong đó định hướng là sẽ chấm dứt quan hệ cho vay ngoại tệ và chuyển qua mua bán ngoại tệ. Tuy nhiên, sau khi nghiên cứu và lắng nghe yêu cầu của các DN, NHNN sẽ nghiên cứu tiếp tục xem xét gia hạn cho vay ngoại tệ ngắn hạn với DN XK, vì chi phí vay ngoại tệ thấp hơn so với vay tiền đồng. Nhưng NHNN sẽ nghiên cứu lộ trình, từng bước hạn chế vay ngoại tệ, chuyển sang vay VND.