Một khi đã mang lên giờ vàng của các kênh truyền hình quốc gia, thì luật tranh giành kiểu Anh hay cách chấm điểm kiểu Mỹ đều khiến khán giả hào hứng theo dõi. Do vậy, khi phiên bản của sân chơi này đến nước ta với tên gọi “Tìm kiếm tài năng Việt Nam”, cũng chẳng ai dám nghĩ đấy là một cuộc đãi cát tìm vàng đích thực!

Đã được mặc định chương trình tương tác trên truyền hình, thì trực tiếp hay gián tiếp, vẫn phải… diễn, sao cho càng hồi hộp càng hay, càng éo le càng tốt. Thí sinh diễn một thì giám khảo phải diễn mười. Bởi lẽ ấy, đừng nên hồn nhiên nghĩ rằng, những vị được mời ngồi ghế nóng phải cần kiến thức chuyên môn hay uy tín xã hội. Nhầm to đấy! Muốn làm giám khảo trên truyền hình phải tuân thủ thước đo vàng: động tác nào cũng phải thật bắt mắt, câu nói nào cũng phải thật uốn lượn. Giám khảo làm sao phải tạo được ấn tượng, miễn sao là tạo được ấn tượng, kể cả cách đập bàn rầm rầm, bật cười hô hố và gào lên: “Tôi thích em”!

Game show trên truyền hình đã mua bản quyền thì yêu cầu tối thiểu là cần dàn dựng đúng format nguyên tác. Các công ty tổ chức sự kiện tầm be bé và vừa vừa đành ngậm ngùi rút lui nhường toàn bộ sân chơi rực rỡ trên Đài Truyền hình Việt Nam - VTV và Đài Truyền hình TPHCM - HTV cho những đại gia như Cát Tiên Sa, Sóng Vàng, BHD, Đông Tây… Chính trong bối cảnh những đại gia cạnh tranh mua kênh truyền hình tìm cách loại trừ nhau thì… giám khảo trúng mánh đậm. Các nghệ sĩ nhận lời làm giám khảo được lôi kéo bằng mức cat-xê không ngừng tăng vọt. Ví dụ, giám khảo “Giọng hát Việt” như Đàm Vĩnh Hưng, Hồ Ngọc Hà hay Thu Minh đều nhận cat-xê không dưới 500 triệu đồng. Ăn đã vậy, múa gậy làm sao? Ca sĩ Thanh Lam từng thổ lộ chút ái ngại: “Thực ra những chương trình game show thì họ phải tính tới tính thị hiếu là quan trọng nhất. Chính vì vậy, những chương trình đó chọn những nghệ sĩ nào mang tính giải trí cao nhất, thời trang nhất để cuốn hút khán giả. Khi làm huấn luyện viên dạy cho một bạn trẻ có triển vọng thì phải dạy bằng cái nghề của mình chứ không thể dạy bằng công nghệ được. Các bạn ấy không có tiền, không có cuộc sống để làm những thứ to tát thì phải dạy họ bằng thực lực. Tôi nghĩ rằng đào bới khả năng của các bạn trẻ thì phải bằng những giá trị đích thực. Có bột mới gột nên hồ. Phải có trình độ mới dạy được!”. Không sai, nhưng ca sĩ Thanh Lam hơi kỳ vọng quá, vì những chương trình như “Giọng hát Việt” chưa hẳn đã nhìn về phía tương lai thí sinh, mà chủ yếu nhìn về phía lợi ích của nhà tài trợ! Chỉ cần kết thúc mỗi chương trình, thương hiệu của nhà tài trợ được lung linh hơn là mỹ mãn rồi. Chính các nghệ sĩ làm giám khảo rất hiểu nguyên tắc cơ bản ấy nên họ rất uyển chuyển “lựa ánh sáng trên đầu mà thay đổi sắc phù sa”!

Muốn hành nghề giám khảo trên truyền hình, thì nhân vật nổi tiếng cỡ nào cũng phải nương theo kịch bản và che đậy cá tính của mình. Chỉ cần một câu nói đúng theo quan niệm và khẩu khí riêng tư thì mang họa ngay.

Một điều tối kỵ đối với giám khảo các chương trình trên truyền hình là không được phép đối lập tâm lý đám đông. Số lượng tin nhắn bình chọn cũng là một phần quan trọng để tính hiệu quả kinh tế của game show, nên công chúng vô danh trở thành một thế lực hữu hình. Trường hợp ca sĩ Hồng Nhung ở “Giọng hát Việt” mùa thi gần nhất, rất đáng để suy ngẫm. Giữa hai thí sinh Hà Linh và Vũ Cát Tường, khán giả bình chọn cho Hà Linh cao hơn gấp hai Vũ Cát Tường. Thế nhưng, bằng tư cách người dẫn dắt, ca sĩ Hồng Nhung chọn Vũ Cát Tường đã khiến cộng đồng mạng dậy sóng ầm ĩ. Ca sĩ Hồng Nhung không phải không có lý khi biện giải "tìm một nhân cách nghệ sĩ chứ không chỉ đơn thuần là tìm giọng hát hay", thì những người ủng hộ Hà Linh vẫn bất bình. Ở đây có hai cách đoán định, nếu Hồng Nhung hành động theo bản lĩnh mách bảo thì rất đáng trân trọng, còn nếu Hồng Nhung hành động theo… kịch bản nào đó thì rất đáng thông cảm!

Với sự nảy nở của các chương trình tương tác trên truyền hình, nghề làm giám khảo lôi kéo không ít người nổi tiếng tham gia. Người mẫu chân dài như Thúy Hạnh cũng làm giám khảo, mà diễn viên chân ngắn như Thành Lộc cũng làm giám khảo. Ca sĩ rộn ràng như Mỹ Tâm làm giám khảo mà nhạc sĩ kín tiếng như Anh Quân cũng làm giám khảo.

Tuy nhiên, nghề làm giám khảo trên truyền hình không hề đơn giản. Vì thù lao trăm triệu hay vì hào quang hư ảo cũng phải hết sức cẩn thận. Lợi trước mắt không thể che chắn họa sau lưng. Đã là người của công chúng, đôi khi cũng phải biết từ chối, phải biết nói không với cat-xê để giữ thể diện cho bản thân và cho danh phận trót đeo mang!

Tuy Hòa