Trung tá, Tiến sỹ Đặng Văn Đoàn – Phó Viện trưởng Viện khoa học hình sự (Bộ Công an).

Theo số liệu của cơ quan phòng chống tội phạm và ma túy của Liên Hợp Quốc (UNODC) cứ khoảng 1 tuần đến 10 ngày lại phát hiện 1 chất hướng thần mới. Như vậy, có thể thấy xu hướng xuất hiện những loại ma túy mới trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng rất phức tạp, gây nhiều khó khăn cho công tác giám định và đấu tranh với loại tội phạm này. Đặc biệt, trong số đó nhiều hoạt chất hiện vẫn chưa có trong danh mục cấm tại Việt Nam và trong Công ước quốc tế của Liên Hợp Quốc về các chất ma túy, chất gây nghiện. Liên quan đến vấn đề này PV phỏng vấn Trung tá, Tiến sỹ Đặng Văn Đoàn – Phó Viện trưởng Viện khoa học hình sự (Bộ Công an).

Thưa ông, trong thời gian qua, Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an liên tiếp phát hiện ra nhiều loại ma tuý mới, đa dạng thành phần, kiểu mẫu khác nhau. Xin ông cho biết về tình hình các chất ma tuý hiện nay tại nước ta?

Thời gian gần đây liên tiếp phát hiện được rất nhiều chất ma túy mới nhóm ma túy cần sa tổng hợp. Ở Việt Nam còn được gọi với tên lóng là Cỏ Mỹ. Cỏ Mỹ được tạo ra bằng cách dùng các chất hóa học tổng hợp được, sau đó pha thành dung dịch rồi phun, tẩm vào các loại cây cỏ, các mẫu thảo mộc khô tạo thành sản phẩm gọi là “Cỏ Mỹ”. Ngoài ra, nhằm tăng tác dụng kích thích, hưng phấn, gây nghiện, che dấu hành vi phạm tội, đạt được lợi nhuận cao nhất, tội phạm đã pha trộn các loại ma túy với nhau, trộn ma túy với các chất độn khác, trộn chất ma túy với các loại thuốc tân dược cùng với chất tạo màu, tạo mùi để tạo ra viên nén ma túy tổng hợp khác nhau. Thời gian qua chúng tôi phát hiện được một số loại chất ma túy được dùng để pha vào đồ uống để dùng trái phép trong các quán bar, sàn nhảy,... Các đồ uống này chỉ xuất hiện trong các quán bar, sàn nhảy và chưa phát hiện, thu giữ ở ngoài thị trường và chúng tôi cũng chưa nhận được chưng cầu, giám định nào về các loại đồ uống thu giữ trên thị trường.

Trước xu thế ngày càng nhiều loại ma tuý mới, vậy công tác nhận dạng, giám định và đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy gặp khó khăn như thế nào thưa ông?

Sau khi Chính phủ ban hành Nghị định số 73/2018 ngày 15/5/2018 danh mục các chất ma túy và tiền chất tại Việt Nam thì số lượng chất ma túy hiện nay được quản lý tăng lên gấp hai lần so với trước. Hiện, danh mục các chất ma túy ở nước ta đang được kiểm soát là 515 chất. Như vậy, khó khăn lớn nhất trong công tác giám định ma túy của lực lượng kỹ thuật hình sự là nguồn mẫu chuẩn để phục vụ công tác giám định. Theo như danh mục bổ sung các chất ma túy có rất nhiều ma túy mới, đặc biệt là các chất ma túy thuộc nhóm cần sa tổng hợp. Việc giám định gặp nhiều khó khăn vì vậy chúng ta cần có các mẫu chuẩn để giám định, so sánh để khẳng định đó là chất ma túy hay hàm lượng chất ma túy.

Công việc này hiện nay chỉ có Viện khoa học hình sự, Bộ Công an và hai Phân viện khoa học hình sự của Bộ Công an tại thành phố Hồ Chí Minh và thành phố Đà Nẵng mới đủ điều kiện để giám định tất cả các chất ma túy trong danh mục do Chính phủ ban hành.

Vậy ông có thể cho biết xu hướng xuất hiện những loại ma túy mới ở Việt Nam cũng như trên thế giới trong thời gian tới?

Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ, tội phạm nói chung và tội phạm ma túy nói riêng đã lợi dụng thành tựu của khoa học công nghệ để phạm tội và che dấu hành vi phạm tội. Khi có một chất ma túy mới ra đời được Chính phủ của các nước hay Chính phủ nước ta đưa vào trong danh mục các chất mà túy cần được kiểm soát thì ngay sau đó lại liên tục xuất hiện những chất mới có tính năng tác dụng tương tự thay thế, thậm chí những chất ma túy này còn có tính năng, tác dụng mạnh hơn những chất chúng ta đưa vào danh mục các chất cần được kiểm soát.

Điển hình là ma túy nhóm cần sa tổng hợp, hiện có trên 200 chất đã được kiểm soát theo Nghị định 73 của Chính phủ. Vừa qua Viện Khoa học hình sự, Bộ Công an đã phát hiện ra một số chất ma túy mới chưa có trong danh mục các chất ma túy cần kiểm soát tại Việt Nam như: N-Ethylpentylone, Propyphenidate, Acetylpsilocine,... đây là chất có tác dụng kích thích thần kinh trung ương, gây ảo giác rất mạnh. Đặc biệt đã phát hiện Chúng tôi đã phát hiện ra thủ đoạn rất tinh vi của tội phạm ma túy là dùng dẫn xuất của một chất ma túy phối trộn tạo ra viên nén để sử dụng, sau khi uống viên nén này vào cơ thể người sẽ chuyển hóa, giải phóng ra chất ma túy.

Ví dụ như tìm thấy chất Acetylpsilocine, chất nàu không có trong danh mục chất ma túy tại VN là dẫn xuất của Psilocine trong viên nén, khi uống vào cơ thể nó sẽ chuyển hóa và giải phóng ra chất Psilocine có tác dụng gây tác dụng ảo giác rất mạnh, mà chất Psilocine là chất có trong danh mục chất ma túy tại Việt Nam. Như vậy là tội phạm ma túy rất tinh vi, chúng dùng cái chất không phải là chất ma túy, đưa vào cơ thể người sau đó mới đào thải, giải phóng ra chất ma túy, gây tác dụng lại cơ thể con người. Điều này thể hiện sự rất tinh vi của tội phạm.

Như vậy cần giải pháp gì để ngăn chặn sự lan rộng của các chất ma tuý mới này cũng như nâng cao hiệu quả công tác giám định ma tuý tại Việt Nam trong tình hình hiện nay, thưa ông?

Theo tôi, đầu tiên đó là phải kiểm soát tốt nguồn cung ma túy cả trong nước cũng như bên ngoài biên giới. Trong đó ngay từ trong nội địa cần phải kiểm soát chặt chẽ các hóa chất, tiền chất cũng như các loại thuốc tân dược có liên quan mà tội phạm ma túy có thể lợi dụng để chiết tách ra các tiền chất để phục vụ sản xuất trái phép ma túy hay là chiết tách ra các chất ma túy từ các loại thuốc tân dược, gây nghiện để thực hiện hành vi phạm tội.

Điều này cần sự phối hợp liên ngành giữa các bộ, ngành: Công an, Quốc phòng, Công thương, Nông nghiệp, Y tế,....Thứ hai, đối với công tác giám định, cần bổ sung các chất chuẩn ma túy. Bởi, hiện nay liên tục xuất hiện các chất ma túy mới. Một số chất chưa có trong cơ sở dữ liệu tàng thư các chất ma túy Thứ ba, trang bị bổ sung các phương tiện thiết bị máy móc hiện đại phục vụ giám định ma túy.

Một việc quan trọng nữa là cần tuyên truyền về tác hại của ma túy, đặc biệt là các loại ma túy mới thường chứa hỗn hợp rất nhiều chất ma túy khác nhauđối với người sử dụng vì nó rất độc hại, khi dùng có thể bị ngộ độc, ảnh hưởng đến tính mạng. Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế trong giám định ma túy, kịp thời cập nhập, chia sẻ thông tin liên quan đến tình hình ma túy trên thế giới, đặc biệt là các chất ma túy mới../.

Xin cảm ơn ông!.