Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc tham quan các gian hàng trưng bày sản phẩm tại Ngày hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia (Techfest) 2018. Ảnh: ST.

Cụ thể hóa các giải pháp hỗ trợ

Để hỗ trợ doanh nghiệp, Chính phủ hiện đang có các Nghị quyết lớn. Đó là Nghị quyết số 35/NQ-CP ngày 16/5/2016 của Chính phủ về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020; Nghị quyết 36a/NQ-CP ngày 14/10/2015 về Chính phủ điện tử; Nghị quyết số 19/NQ-CP (các năm 2014, 2015, 2016, 2017, 2018) về tiếp tục thực hiện những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Trong năm 2018, Chính phủ tiếp tục tập trung tháo gỡ khó khăn, tạo mọi thuận lợi cho sản xuất kinh doanh. Cụ thể là rà soát, hoàn thiện chính sách, pháp luật, đơn giản hóa thủ tục hành chính, nhất là về tín dụng, thuế, phí, đất đai, đầu tư, xây dựng, môi trường, xuất nhập khẩu; cắt giảm điều kiện kinh doanh, đơn giản hóa thủ tục kiểm tra chuyên ngành.

Nếu như năm 2016 là năm quốc gia khởi nghiệp, thì đến nay phong trào khởi nghiệp sáng tạo đã phát triển vô cùng mạnh mẽ. Những vấn đề về khung pháp lý để tạo thuận lợi cho khởi nghiệp sáng tạo; cơ chế vốn và tài chính cho khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo; thủ tục hành chính thông thoáng cho khởi nghiệp; đề xuất có sàn chứng khoán để các doanh nghiệp khởi nghiệp tham gia; tư vấn, cố vấn cho doanh khởi nghiệp; doanh lớn tham gia hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp… đã được Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành góp sức hỗ trợ cho các doanh nghiệp khởi nghiệp.

Đáng chú ý, hàng loạt cuộc đối thoại giữa Thủ tướng và các bộ, ngành, địa phương với cộng đồng doanh nghiệp đã được thực hiện trong năm 2018 nhằm trực tiếp lắng nghe khó khăn và giải quyết các vướng mắc về vốn, cơ chế, chính sách, thúc đẩy phát triển sản xuất kinh doanh cho doanh nghiệp. Trong các phiên họp thường kỳ của Chính phủ, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đều đề cập đến việc cắt giảm điều kiện kinh doanh, cắt giảm thủ tục hành chính. Tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ đã có hàng loạt cuộc làm việc với từng bộ, ngành, địa phương và các cuộc làm việc chuyên đề với nhiều bộ, ngành đã thúc đẩy tiến độ thực hiện cắt giảm điều kiện kinh doanh cũng như kiểm tra, giám sát việc cắt giảm một cách thực chất, hiệu quả.

Hàng loạt chương trình hỗ trợ và tạo điều kiện cho doanh nghiệp, cắt giảm điều kiện kinh doanh cũng như kiểm tra chuyên ngành cũng đã được các bộ, ngành “rốt ráo” thực hiện. Tính đến tháng 12/2018, các bộ đã trình và ban hành 21 văn bản quy phạm pháp luật, cắt giảm, đơn giản hóa 6.776/9.926 dòng hàng kiểm tra chuyên ngành, vượt 36,5% chỉ tiêu giao, nhờ đó đã tiết kiệm được 11.642.068 ngày công, 5.407 tỷ đồng.

Về cắt giảm điều kiện kinh doanh, các bộ cũng đã trình ban hành được 3 luật và 25 Nghị định để cắt giảm, đơn giản các điều kiện kinh doanh, qua đó đã cắt giảm được 3.346/6.191 điều kiện kinh doanh, vượt 8,1% so với chỉ tiêu giao, tiết kiệm được 5.847.925 ngày công tương đương với 872,2 tỷ đồng. Những chuyển biến trên cho thấy sự tham gia tích cực của các bộ, ngành, địa phương trong thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Một trong những động thái rõ nét thể hiện sự chia sẻ giữa Nhà nước và doanh nghiệp trong việc góp phần tiết giảm chi phí cho doanh nghiệp trong năm qua được các doanh nghiệp đánh giá cao đó là các quyết định về miễn, giảm phí, lệ phí cho doanh nghiệp, miễn phí sử dụng hóa đơn điện tử… Điều này cho thấy sự nỗ lực của Bộ Tài chính nhằm hỗ trợ doanh nghiệp và được thể hiện bằng những hành động rất cụ thể chứ không chỉ là tuyên truyền. Mặt khác, khi chi phí đầu vào được tiết kiệm sẽ tạo điều kiện để doanh nghiệp giảm giá thành sản phẩm, qua đó người tiêu dùng trực tiếp được hưởng lợi; đồng thời cũng góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp…

Đồng hành cùng doanh nghiệp

Nhận định về những hỗ trợ cho doanh nghiệp trong năm qua, đứng ở góc độ doanh nghiệp, ông Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, năm 2018 đã đánh dấu những nỗ lực của Chính phủ hành động. Nhờ “phát quang rừng” thủ tục hành chính, các điều kiện kinh doanh trên tinh thần kiến tạo, hành động vì doanh nghiệp, kinh tế năm 2018 đã có những bước chuyển tích cực. Cái khó nhất của doanh nghiệp là thủ tục hành chính, vì vậy để gỡ khó cho doanh nghiệp, trong năm 2017 và 2018 Chính phủ đã rất nỗ lực cải cách thủ tục hành chính. Chính điều này đã tạo nên những bước tiến mạnh, dù doanh nghiệp còn khó khăn, vướng mắc, còn mong muốn nhiều hơn nữa, nhưng nhìn chung với sự tích cực của Chính phủ đã lan tỏa xuống dưới các bộ, ngành, địa phương đã giúp doanh nghiệp bớt khó đi rất nhiều. Những nỗ lực của Bộ Tài chính đã được xã hội và doanh nghiệp đánh giá cao. Bằng chứng được thể hiện qua Báo cáo môi trường kinh doanh - Doing Business năm 2018 của World Bank ghi nhận Việt Nam có sự cải thiện mạnh, xếp hạng 68/190 nền kinh tế.

Những quy định pháp luật thuộc lĩnh vực tài chính, đặc biệt là trong lĩnh vực thuế, hải quan có ảnh hưởng rất lớn đến các doanh nghiệp. Do đó, mọi cải cách hay việc gỡ bỏ những rào cản đối với sự gia nhập thị trường của doanh nghiệp sẽ có tác dụng rất lớn trong việc hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Những cải cách thủ tục hành chính, nỗ lực cắt giảm điều kiện kinh doanh của ngành Tài chính không chỉ đang đồng hành cùng doanh nghiệp mà còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh chung của quốc gia và gia tăng thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam…

Có thể thấy những kết quả đạt được thông qua việc triển khai đồng bộ, quyết liệt các giải pháp về cơ chế chính sách, cắt giảm thủ tục hành chính theo chỉ đạo tại Nghị quyết 35/NQ-CP, Chỉ thị 26/CT-TTg (về tiếp tục triển khai hiệu quả Nghị quyết số 35/NQ-CP theo tinh thần Chính phủ đồng hành cùng DN trong năm 2018) và Chỉ thị 07/CT-TTg (về tiếp tục đẩy mạnh triển khai, thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 35/NQ-CP) mà các bộ, ngành thực hiện thời gian qua đã góp phần không nhỏ trong việc cắt giảm chi phí phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, thuận lợi cho doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, vượt qua giai đoạn khó khăn. Trong đó, doanh nghiệp thực sự là đối tượng được phục vụ, được tạo điều kiện tiếp cận các nguồn lực để đổi mới vươn lên phát triển và trở thành động lực của nền kinh tế.

Còn theo TS Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), nếu như cách đây hai năm, khi VCCI tổ chức hội thảo đầu tiên về điều kiện kinh doanh, nhiều doanh nghiệp kinh doanh cho rằng, các điều kiện kinh doanh ngặt nghèo đang… bóp chết doanh nghiệp nhỏ và vừa thì đến nay VCCI cùng cộng đồng doanh nghiệp và các tổ chức hiệp hội đã đưa ra nhiều sáng kiến, đề xuất bãi bỏ các điều kiện kinh doanh ngặt nghèo này.

Tuy nhiên, công cuộc cắt giảm điều kiện kinh doanh, giấy phép con, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp là hành trình đầy gian nan, có những thành công và cũng có những thất bại trong quá trình này. Bởi sau khi chúng ta cắt giảm điều kiện kinh doanh thì có giai đoạn các giấy phép con mọc lên như nấm. Lần này Chính phủ quyết tâm hơn, đưa ra yêu cầu bắt buộc một năm giảm 50% điều kiện kinh doanh và thủ tục kiểm tra chuyên ngành, một quyết tâm chính trị rất cao.

Vì vậy, theo Chủ tịch VCCI, bước tiếp theo tới đây là phải rà soát để thúc đẩy mạnh mẽ quá trình này, để việc cắt giảm điều kiện kinh doanh phải thực chất, không hình thức và đặc biệt là không được mang tính đối phó. Đây là yêu cầu quan trọng và cộng đồng doanh nghiệp sẽ sát cánh cùng với các cơ quan của Chính phủ để thực hiện điều này.

“Thủ tướng Chính phủ đã có những chỉ đạo mạnh mẽ về cắt giảm điều kiện kinh doanh, việc còn lại là phải siết chặt các quy trình ban hành thêm các điều kiện kinh doanh mới. Tôi cũng đã có đề xuất là trừ những trường hợp đặc biệt bắt buộc phải có thêm điều kiện kinh doanh, còn nếu muốn “đẻ” thêm điều kiện kinh doanh, thủ tục mới thì phải cắt giảm 2 điều kiện, thủ tục hiện có. Và việc cắt giảm phải cố gắng làm thực chất, không làm kiểu lấy thành tích chạy theo phong trào”, ông Lộc nhấn mạnh.