Thành phố Đà Nẵng năm 2014 là 1.255 tỷ đồng, năm 2015 là 2.517 tỷ đồng, năm 2016 là 3.166 tỷ đồng. TP.HCM năm 2014 là 9.199 tỷ đồng, năm 2015 là 21.394 tỷ đồng, năm 2016 là 23.894 tỷ đồng.

Đó là những con số rất đáng chú ý trong báo cáo mà Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà gửi đến các vị ĐBQH ngay trước khi ông đăng đàn trả lời trực tiếp.

Cũng tại kỳ họp thứ 5 của Quốc hội đang diễn ra, Chính phủ cho hay, năm 2017, các khoản thu về thuế sử dụng đất nông nghiệp, tiền thuê đất, tiền sử dụng đất là 149.975 tỷ đồng; trong khi theo quyết toán ngân sách nhà nước năm 2016 thì khoản thu từ nhà, đất (thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, thu tiền thuê đất, thu tiền sử dụng đất, thu bán nhà ở thuộc sở hữu nhà nước) đạt 123.793 tỷ đồng, tăng 97,6% (61.129 tỷ đồng) so với dự toán…

Có thể thấy nguồn thu từ đất đai nói chung, chủ yếu là từ các đô thị lớn, được động viên vào ngân sách đã, đang và sẽ còn chiếm một tỷ trọng rất lớn trong nguồn thu ngân sách.

Thế nhưng kết quả thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo cũng cho thấy ở các đô thị lớn, tỷ lệ người dân gửi đơn khiếu nại, tố cáo cũng cao, xếp theo thứ tự về số lượng là Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Bà Rịa - Vũng Tàu… Tuyệt đại đa số (trên 90%) có liên quan đến đất đai. Không phải ngẫu nhiên mà bên cạnh báo cáo của Bộ chủ quản, Chính phủ còn gửi tới các vị ĐBQH một báo cáo chuyên đề khác cũng về quản lý đất đai. Báo cáo này công nhận, việc giao đất có thu tiền sử dụng đất và cho thuê đất theo hình thức đấu giá quyền sử dụng đất nhằm khai thác hiệu quả nguồn lực đất đai thực hiện còn rất hạn chế, hầu hết là vẫn thực hiện giao, cho thuê trực tiếp cho các nhà đầu tư. Quy định chuyển sang thuê đất của các tổ chức sự nghiệp công lập vẫn chưa được các địa phương nghiêm túc thực hiện.

Đặc biệt, chính sách tài chính về đất đai còn có những điểm bất cập, nhất là việc điều tiết nguồn lợi thu được từ đất đai để đảm bảo hài hòa lợi ích của Nhà nước, của người sử dụng đất và doanh nghiệp. Việc giao đất có thu tiền sử dụng đất và cho thuê đất theo hình thức đấu giá quyền sử dụng đất nhằm khai thác nguồn lực đất đai thực hiện còn rất hạn chế, hầu hết là vẫn thực hiện giao, cho thuê trực tiếp cho các nhà đầu tư…

Ai cũng biết rằng quỹ đất đai, đặc biệt là quỹ “đất vàng” tại các đô thị lớn, là hữu hạn. Với thực trạng quản lý ấy, một khi nguồn lực từ đất đai dần cạn kiệt, tình hình cân đối ngân sách sẽ ra sao?

Đó là một câu hỏi khó, nhưng nhất định phải có cách giải quyết.