Ảnh minh họa.

Mức sinh của Việt Nam đang giảm mạnh là nguyên nhân quan trọng của tình trạng trên. Số con trung bình của phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ của Việt Nam năm 2001 là 2,28 giảm còn 2,1 vào năm 2021. Phụ nữ TP HCM hiện có mức sinh thấp nhất cả nước, bình quân chỉ 1,39 con.

Số thanh niên giảm cho thấy nguy cơ già hóa dân số ngày càng hiện hữu. Quá trình già hóa này ở Việt Nam đang diễn ra nhanh hơn so với thế giới, các chuyên gia đánh giá quá trình già hóa dân số nước ta diễn ra trong khoảng 25 năm trong khi trung bình thế giới cao hơn, thậm chí có nước kéo dài gần thế kỷ.

Nhìn thẳng thực tế, số lượng thanh niên giảm là dấu hiệu đáng lo ngại về lực lượng lao động trong tương lai. Đây cũng chính là biểu hiện rõ nhất sự suy giảm của cơ cấu dân số vàng của nước ta. Điều này đặt lên vai các bộ ngành hữu quan bài toán về xây dựng chính sách nâng cao chất lượng nguồn lao động trẻ của đất nước.

Theo thống kê, tỷ lệ lao động thanh niên qua đào tạo tăng chậm hàng năm. Tỷ lệ có bằng cấp chứng chỉ chiếm hơn 26%, còn lại chưa qua đào tạo. Công nhân kỹ thuật bậc cao rất khan hiếm trong khi một số ngành bậc trên đại học, cử nhân, kỹ sư nhiều hơn so với nhu cầu. Hơn 73% lao động thanh niên Việt Nam làm việc trong lĩnh vực công nghiệp, xây dựng, nông lâm thủy sản.

Với trình độ lao động còn hạn chế, trong khi quá trình hội nhập kinh tế quốc tế diễn ra nhanh chóng khiến các ưu thế về lao động của nước mất dần lợi thế. Bên cạnh đó, tỷ lệ thanh niên trong dân số giảm sẽ kéo theo sự biến chuyển về các vấn đề về an sinh xã hội, các thiết chế văn hóa và đời sống xã hội.

Do đó, nguồn nhân lực là lao động thanh niên cần được chú trọng đào tạo hơn để nâng cao tay nghề, phù hợp với cơ cấu ngành nghề đang có nhiều biến đổi hiện nay. Bên cạnh đó, các chính sách về hỗ trợ việc làm, bảo hiểm xã hội cũng cần tính đến đối tượng là lao động trẻ tuổi. Cùng với đó, chính sách dân số cũng cần điều chỉnh để phù hợp hơn trong bối cảnh hiện tại để số con của phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ hợp lý hơn với từng nhóm dân số, từng vùng dân cư... Đảm bảo lực lượng thanh niên có học vấn tốt, tay nghề cao, được trang bị cả về kỹ năng sống, đời sống tinh thần phong phú, lành mạnh sẽ là động lực to lớn thúc đẩy nền kinh tế- xã hội phát triển bền vững.