Báo cáo cho biết, nguyên nhân của tình trạng quy mô DN thu nhỏ một phần đến từ các tập đoàn lớn. Các tập đoàn này có nhiều ngành nghề kinh doanh khác nhau nhưng lại đăng ký và nộp thuế theo từng công ty con riêng lẻ tạo thành sự gia tăng rất rõ ràng của số lượng DN. Tuy nhiên, vấn đề mà báo cáo đặt ra ở đây là tình trang DN Việt Nam thiếu khả năng phát triển lên quy mô lớn. Số liệu điều tra PCI 2017 cho thấy, chỉ có 11% DN tư nhân Việt Nam XK trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua người mua hàng quốc tế; chỉ 14% DN bán sản phẩm, dịch vụ cho các DN FDI tại Việt Nam.

Như vậy, các DN tư nhân tuy có số lượng nhiều nhưng lại đang chủ yếu sản xuất cho thị trường trong nước, chưa đủ sức cạnh tranh để vươn mình ra thị trường quốc tế. Thậm chí, các DN còn có nguy cơ “thua ngay trên sân nhà” khi PCI 2017 cho thấy, khối DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đang đạt mức tăng trưởng cao nhất và ngày càng trở nên mạnh mẽ. Do vậy, nếu các DN không tìm cách thay đổi thì có thể dẫn tới nhiều nguy cơ về mất đi lợi thế cạnh tranh, có thể còn là đóng cửa DN.

Vì thế, đã đến lúc bên cạnh việc làm thế nào để tăng nội lực, tăng quy mô khối DN tư nhân trong nước, cần phải có biện pháp để giúp các DN nâng chuẩn quốc tế, tạo điều kiện để các DN này hội nhập tốt hơn cùng các DN FDI, nâng cao được giá trị gia tăng trong chuỗi giá trị… Đây là những vấn đề không mới nhưng vẫn chưa được thực hiện hiệu quả tối đa khi còn nhiều rào cản cho các DN hoạt động và phát triển như: Chưa có định hướng rõ ràng trong việc hỗ trợ DN, tiếp cận đất đai khó khăn, thủ tục hành chính còn gây phiền hà, chi phí không chính thức còn lớn…

Điều đáng mừng là Chính phủ vừa ban hành Nghị định 39/2018/NĐ-CP quy định một số điều của Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa. Đây được xem là "kim chỉ nam" cho các hoạt động hỗ trợ DN, là “món quà” quý cho DN có thêm bước phát triển trong tương lai. Luật đã có, nhận thức cũng đã có từ lâu - nên không chỉ các cơ quan chức năng mà cộng đồng DN phải chủ động, làm hết trách nhiệm, nâng cao hiệu quả hoạt động vì sự phát triển chung của nền kinh tế.