Đáp ứng yêu cầu, nông sản Việt còn nhiều cơ hội để thúc đẩy XK vào thị trường Trung Quốc. Ảnh: Nguyễn Thanh

Thay đổi tư duy về thị trường "dễ tính"

Theo ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương): Trong lĩnh vực xuất khẩu (XK) nông, thủy sản, từ 2016-2018, tăng trưởng trung bình hàng năm đạt 12,5%. Tuy nhiên, trong 8 tháng đầu năm nay, XK nông, thủy sản của Việt Nam sang Trung Quốc lai ghi nhận giảm 7,2% so với cùng kỳ năm trước.

Một trong những trường hợp điển hình minh chứng cho tình trạng trầy trật XK sang Trung Quốc là XK thủy sản tại Quảng Ninh. Theo ông Bùi Văn Khắng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, đã có thời điểm, hàng hoá nông, lâm, thuỷ sản bị ứ đọng cục bộ không XK được sang phía "bạn" do chưa đáp ứng được các yêu cầu NK. Mặc dù tỉnh Quảng Ninh đã có thông báo của về việc áp dụng tiêu chuẩn quản lý chất lượng và nguồn gốc hàng hóa nông sản NK vào Trung Quốc nhưng các doanh nghiệp (DN), hộ dân còn chủ quan, chưa thực hiện.

Ông Khắng cũng nhấn mạnh, để tháo gỡ khó khăn cho nông, thủy sản XK sang Trung Quốc, cả nông dân, DN và cơ quan quản lý cần phải chuyển đổi nhằm bắt kịp thị trường, nâng cao sức cạnh tranh cho sản phẩm; có giải pháp quy hoạch vùng nuôi trồng, đầu tư công nghệ chế biến, công nghệ bảo quản...

Tỉnh Quảng Ninh đề nghị Bộ NN&PTNT chủ trì, phối hợp với các tỉnh, thành trong cả nước tuyên truyền, hướng dẫn DN, cơ sở sản xuất, hộ nông dân áp dụng quy trình chuẩn háo về nuôi trồng, sản xuất nông, thủy sản; hướng dẫn kiểm soát chất lượng sản phẩm, truy xuất nguồn gốc... để các DN đáp ứng đầy đủ điều kiện, yêu cầu của nước NK.

Xung quanh câu chuyện XK hàng hóa sang Trung Quốc, bà Lê Hoàng Oanh, Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Á-châu Phi (Bộ Công Thương) nêu quan điểm: "Đã đến lúc phải thực sự thay đổi nhận thức Trung Quốc là thị trường "dễ tính" cũng như việc coi Trung Quốc như chợ biên giới. Việt Nam cần tổ chức sản xuất theo quy hoạch, nhu cầu mùa vụ; xây dựng được kênh tiêu thụ phân phối tại Trung Quốc; thúc đẩy XK chính ngạch thay vì tiểu ngạch sang thị trường này…"

Định vị rõ yêu cầu, quy mô từng nhóm hàng

Trên thực tế, XK nông, thủy sản thời gian gần đây sang Trung Quốc không chỉ là "bức tranh" màu xám mà vẫn chứa những gam màu tươi sáng. Trường hợp XK vải thiều Bắc Giang sang Trung Quốc là ví dụ điển hình.

Ông Dương Văn Thái, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang chia sẻ: Năm 2019, vải thiều Bắc Giang tiếp tục có một mùa vụ thành công, sản lượng toàn tỉnh đạt 147.000 tấn. Vải được XK khoảng 54% (thị trường Trung Quốc chiếm 99,1% sản lượng xuất khẩu). Giá XK trung bình đạt 50.000 đồng/kg.

Để đạt được kết quả này, tỉnh Bắc Giang đã chủ động triển khai xúc tiến thương mại với nhiều hình thức ở các thị trường trọng điểm, đặc biệt là thị trường Trung Quốc. Bắc Giang xác định Trung Quốc là thị trường quan trọng và không hề "dễ tính" như cách hiểu truyền thống. Từ suy nghĩ này, địa phương xây dựng chiến lược phát triển vải thiều một cách đồng bộ từ quy hoạch sản xuất đến áp dụng khoa học kỹ thuật, xây dựng thương hiệu và các điều kiện phục vụ XK nhằm gia tăng giá trị của vải thiều.

Để thúc đẩy XK nông, thủy sản sang Trung Quốc thời gian tới, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh khuyến nghị lãnh đạo các địa phương cần phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, nhất là Bộ NN&PTNT, Bộ Công Thương để có thể định vị rõ yêu cầu, quy mô, tính chất cụ thể đối với các nhóm hàng của thị trường Trung quốc nhằm có quy hoạch rõ ràng, đầy đủ trên cơ sở năng lực và quy mô sản xuất có thể huy động được.

"Chúng tôi sẽ sớm thống nhất với Bộ NN&PTNT để chỉ đạo việc xây các hàng rào kỹ thuật, các quy chuẩn tiêu chuẩn kỹ thuật, chất lượng hàng hóa cho các sản phẩm nông, thủy sản để nâng cao hơn nữa chất lượng nông thủy sản. Từ đó, nông, thủy sản Việt không chỉ tiếp cận tốt với thị trường Trung Quốc mà cả các thị trường NK khác trên thế giới. Chỉ khi có một nền sản xuất hàng hóa lớn, sản xuất hữu cơ, sản xuất hiện đại mới đảm bảo năng lực cạnh tranh cho người nông dân, DN", Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh.