Vận chuyển hàng hóa tại ga Đồng Đăng. Ảnh: L.Bằng

60% hàng hóa chuyển cảng

Ga đường sắt quốc tế (ĐSQT) Đồng Đăng nằm tại km 162 + 466 (tính từ ga Hà Nội), thuộc thị trấn Đồng Đăng, huyện Cao Lộc, tỉnh Lạng Sơn. Đây là ga liên vận quốc tế giáp với Trung Quốc, trong nội địa là ga liên vận nội địa Yên Viên. Hàng ngày, nhà ga thường xuyên đón các đoàn tàu XNC. Tại ga ĐSQT Đồng Đăng, ngoài việc hoạt động của các loại tàu liên vận chở hàng XNK, tàu chở hành khách XNC, đây còn là nơi đón nhận tàu khách nội địa vận chuyển hành khách, hàng hóa từ Đồng Đăng đi Hà Nội và ngược lại.

Ông Bế Thái Hưng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan ga ĐSQT Đồng Đăng cho biết: Hàng hóa NK qua Chi cục chủ yếu là nguyên liệu đầu vào của sản xuất như hàng tạp hóa, hàng tiêu dùng, phân bón, hóa chất, thép tấm, vật tư làm vật liệu nổ cho công nghiệp, linh kiện để sản xuất lắp ráp ô tô... và máy móc thiết bị trong nước chưa sản xuất được như thiết bị hầm lò. Hàng XK chủ yếu là quặng sắt đã qua chế biến. Do đặc thù không có cặp cửa khẩu liền kề với nước láng giềng như ở các chi cục hải quan khác nên hàng hóa XNK qua ga ĐSQT Đồng Đăng đều là hàng hóa XNK chính ngạch theo hợp đồng thương mại.

Thực tế hiện nay, hàng hóa chuyển cảng về làm thủ tục tại ga Yên Viên rất lớn, chiếm trên 60%, chủ yếu là mặt hàng tiêu dùng, tạp hóa...

Ông Bế Thái Hưng cho biết: Đối với chủng loại hàng hóa này, doanh nghiệp (DN), chủ hàng không làm thủ tục mở tờ khai hải quan, thông quan tại ga Đồng Đăng. Do DN chưa mở tờ khai, không có hồ sơ hải quan nên việc kiểm tra, kiểm soát hàng hóa bị hạn chế. Trên bản trích lược khai chỉ ghi chung chung như "hàng tiêu dùng", "hàng tạp hóa", "đồ nhựa"... Do đó, công chức hải quan chỉ thực hiện lập biên bản bàn giao và kẹp chì vào các toa tàu chuyển cảng".

Khó quản lí

Tuy nhiên, ngành đường sắt hiện nay sử dụng nhiều loại toa xe để vận chuyển hàng hóa như toa kín, có mui (toa G), toa không có mui kín (toa H) hoặc toa đĩa. Trong các toa trên, chỉ có toa G là đủ điều kiện niêm phong, kẹp chì, bảo đảm công tác giám sát của hải quan, còn các toa khác đều không đáp ứng yêu cầu giám sát hải quan, không đảm bảo an toàn trong quá trình vận chuyển đến ga liên vận nội địa.

Bên cạnh đó, ga ĐSQT Đồng Đăng có đặc điểm là tàu liên vận chở hàng hóa XNK cùng với tàu khách XNC đưa đón cả khách quốc tế và khách nội địa trên cùng nhà ga. Do vậy, công tác quản lí của cơ quan chức năng hoạt động tại đây tương đối khó khăn, phức tạp.

Chẳng hạn tối 6-1-2011, các cơ quan chức năng thành phố Hà Nội đã vây ráp, chặn một đoàn tàu chở đầy hàng lậu từ ga Đồng Đăng về ga Yên Viên. Trong vụ việc này, một số ý kiến hiểu lầm Chi cục Hải quan ga ĐSQT Đồng Đăng đã không làm tròn nhiệm vụ. Tuy nhiên, theo lí giải của ông Bế Thái Hưng, đoàn tàu đó là đoàn tàu nội địa, do quản lí thị trường trực tiếp quản lí chứ không phải cơ quan Hải quan.

Trước tình hình đó, mới đây, Chi cục Hải quan ga ĐSQT Đồng Đăng đã đề nghị Cục Hải quan Lạng Sơn có ý kiến tham gia với các cấp, ngành đường sắt quy hoạch phân định khu vực ga Đồng Đăng tách rời ga liên vận quốc tế với nội địa, không để chung như hiện nay. Đồng thời xây dựng tường bao quanh khu vực ga Đồng Đăng để thuận tiện cho công tác giám sát, quản lí hàng hóa XNK.

Ngoài ra, Chi cục cũng đề nghị Cục Hải quan Lạng Sơn có kiến nghị với các cấp ngành Trung ương và địa phương sửa đổi văn bản quy phạm pháp luật theo hướng: đối với hàng hóa chuyển cảng bằng đường sắt, chỉ thực hiện chuyển cảng đối với hàng hóa là nguyên, vật liệu, thiết bị máy móc phục vụ cho sản xuất; không làm thủ tục chuyển cảng đối với hàng tiêu dùng, hàng hóa nhạy cảm không phục vụ mục đích sản xuất nhằm hạn chế những rủi ro đối với loại hình chuyển cảng bằng đường sắt.

Lương Bằng