Doanh nghiệp vận tải kinh doanh tuyến cố định và hợp đồng đều cần được tồn tại để phục vụ nhu cầu của hành khách, điều quan trọng là cần có sự quản lý, tạo sự bình đẳng giữa các loại hình vận tải. Ảnh minh hoạ: ST. Ảnh: ST

Khó quản lý

Trong những năm qua, các phương tiện kinh doanh vận tải gia tăng nhanh chóng cả về số lượng và chất lượng. Nếu như năm 2013, cả nước có tổng số 121.897 phương tiện kinh doanh vận tải thì đến hết năm 2023, số xe kinh doanh vận tải là 921.333 xe, tăng gấp 7,5 lần. Trong số 331.914 xe khách có 17.537 xe tuyến cố định, 225.264 xe hợp đồng, 4.717 xe du lịch, 74.222 xe taxi, 8.757 xe buýt và 1.417 xe trung chuyển.

Theo các chuyên gia, với số lượng xe hợp đồng chiếm đến gần 70% tổng số xe khách, loại hình vận tải này đang đóng vai trò rất lớn trong vận chuyển, luân chuyển hành khách, được nhiều người dân lựa chọn sử dụng. Tuy nhiên, hiện nay còn nhiều tranh cãi về khái niệm, quy định hoạt động của loại xe này dẫn đến lượng lớn xe hợp đồng đang được gọi bằng những cái tên như: xe trá hình tuyến cố định, xe hợp đồng trá hình.

Cho biết thêm về sự gia tăng nhanh chóng của số lượng xe hợp đồng, bà Đỗ Hương Giang, Phó trưởng Phòng Quản lý vận tải (Sở Giao thông vận tải Hà Nội) cho biết, hiện ở Hà Nội có trên 37.000 xe hợp đồng, trong đó 18.000 xe dưới 9 chỗ, xe tuyến cố định có 3.300 xe. Lượng xe hợp đồng gấp nhiều lần xe tuyến cố định và xe hợp đồng dưới 9 chỗ nhiều hơn xe taxi.

Đáng chú ý, trên địa bàn Hà Nội còn tình trạng xe biển trắng đang hoạt động chở khách âm thầm, không đúng quy định nhưng chế tài quản lý vô cùng khó khăn. “Số lượng xe tư nhân hiện nay rất lớn, hàng trăm nghìn xe, lớn hơn xe hợp đồng rất nhiều và họ tự do kết nối với nhau, khó quản lý. Vì vậy, dù Hà Nội đã có chuyên đề chống xe dù bến cóc, nhưng chỉ trong phạm vi xe biển vàng, không kiểm soát được xe biển trắng, do có nhiều yếu tố dân sự. Đây cũng là điều cơ quan quản lý rất trăn trở", bà Đỗ Hương Giang nhấn mạnh.

Đứng ở góc độ doanh nghiệp vận tải, ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam cho biết, trong kinh tế thị trường, người sử dụng dịch vụ sẽ là người quyết định xu thế phát triển của các loại hình dịch vụ. Do đó, dễ hiểu vì sao loại hình dịch vụ xe hợp đồng phát triển rất mạnh trong thời gian ngắn, đó là nhờ sự đón nhận rộng rãi của người sử dụng dịch vụ.

“Tính bình đẳng trong cạnh tranh giữa kinh doanh vận tải khách theo tuyến cố định và kinh doanh theo tuyến xe hợp đồng chưa được định danh rõ. Trong khi quản lý tuyến cố định quá chặt thì quản lý với xe hợp đồng còn quá lỏng lẻo, chưa thực sự bình đẳng. Ngoài ra, một số người cũng lo ngại liệu những người hoạt động theo xe hợp đồng đã đóng thuế như thế nào”, ông Nguyễn Văn Quyền cho biết thêm.

Vì vậy, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ô tô Việt Nam đề xuất, nên đưa loại hình kinh doanh này vào khuôn khổ pháp lý để quản lý, tạo điều kiện cho ngành vận tải phát triển theo hướng ngày một nâng cao chất lượng dịch vụ.

Thu thuế xe hợp đồng bằng cách nào?

Để quản lý xe hợp đồng, ông Nguyễn Văn Lập, Giám đốc Bến xe Nước Ngầm cho rằng, giải pháp cần bàn là chỗ đỗ xe, điểm trả khách cho xe hợp đồng. Bến xe không nên chỉ dành cho xe tuyến cố định mà còn có thể cho các xe chở khách hợp pháp khác vào bến. Điều này sẽ giúp hài hòa hơn lợi ích cho các phương tiện khác, cơ quan Thuế cũng dễ quản lý hơn khi các xe vào bến. Bên cạnh đó có thể thay đổi việc đỗ xe trả khách không cần chỉ một sàn, mà có thể nâng lên nhiều sàn.

Ông Nguyễn Hoàng Anh, Phó trưởng Phòng quản lý phương tiện và người lái, Cục Đường bộ Việt Nam cho biết thêm, xe khách trong bến đang làm theo luật là xuất phát theo giờ cố định nhưng xe hợp đồng lại có thể “xé rào”, chạy tùy ý. Hiện các nhà xe bán vé trực tuyến nên không cần lo việc xếp hàng mua vé gây ách tắc, xe nào đủ khách thì cho đi.

Theo ông Hoàng Anh, xe hợp đồng vận chuyển nhiều loại hành khách như thăm quan, du lịch, công nhân, học sinh. Phạm vi hoạt động rộng, thường xuyên, tuyến đường, ngõ ngách, nhiều khung giờ. Từ đó nảy sinh việc xe hợp đồng chạy như xe cố định. Bên cạnh đó, việc xác định nghĩa vụ thuế đối với xe hợp đồng cũng còn nhiều hạn chế. Hiện nay xe hợp đồng chỉ nộp mỗi thuế môn bài. Xe tuyến cố định phải nộp các loại thuế khác. Để xác định xe này chở khách hợp đồng phải có nghiệp vụ giỏi và để xác định hành vi rất vất vả.

Còn theo ông Đỗ Văn Bằng, Giám đốc Công ty TNHH và Dịch vụ Minh Thành Phát (nhà xe Sao Việt), hiện Công ty Sao Việt chạy 21 xe bến xe Mỹ Đình, để đáp ứng đủ nhu cầu khách hàng, Công ty phải tăng 41 xe mới đủ, nhưng việc phát triển 41 xe không phải là câu chuyện dễ vì liên quan đến quy hoạch. Do đó, Công ty phải mở thêm cả hình thức xe hợp đồng. Việc mở thêm xe hợp đồng cũng phải tuân theo quy định, với giấy phép kinh doanh, hợp đồng khách...

"Doanh nghiệp vận tải kinh doanh tuyến cố định và hợp đồng đều cần được tồn tại để phục vụ nhu cầu của hành khách. Điều quan trọng là việc quản lý cần bảo đảm hài hòa về mặt lợi ích, tạo sự bình đẳng", Giám đốc Công ty TNHH và Dịch vụ Minh Thành Phát nhấn mạnh.