Quang cảnh hội thảo. Ảnh: Nguyễn Huế

Theo nhận định của các chuyên gia, hiện nay cơ cấu kinh tế Việt Nam đang tồn tại nhiều bất cập, bộc lộ rõ yếu kém trong đó hai điểm then chốt là đẳng cấp phát triển của cơ cấu kinh tế rất thấp và cơ cấu kinh tế thiếu năng lực cạnh tranh.

Trong khi đó, Việt Nam sẽ tham gia những tuyến hội nhập sâu hơn và toàn diện hơn, như: TPP, ASEAN+6 , AEC và FTA với các nền kinh tế hàng đầu thế giới. Vì vậy, cạnh tranh sẽ khốc liệt hơn nhưng với tốc độ tái cơ cấu hiện còn chậm đang đặt nền kinh tế Việt Nam trước nhiều nguy cơ không thể xem thường, đặc biệt là nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình, lệ thuộc phát triển và bị đặt ra ngoài lề của cuộc đua tranh phát triển toàn cầu.

Ông Trần Đình Thiên, Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận định, quá trình tái cơ cấu có bước tiến chậm, chưa có những thay đổi cấu trúc mang tính chiến lược. Trong đó, tái cơ cấu đầu tư công chưa đụng đến cốt lõi cơ chế vận hành. Tình trạng nợ xấu và sở hữu chéo của hệ thống ngân hàng về cơ bản chưa có cải thiện. Tốc độ tái cơ cấu các tập đoàn kinh tế nhà nước mà trọng tâm là cổ phần hóa còn rất chậm. Bộ máy nhà nước còn kém hiệu lực.

Theo Tiến sĩ Võ Đại Lược, Trung tâm Kinh tế châu Á- Thái Bình Dương, nếu tái cơ cấu kinh tế dựa trên những tư duy cũ, không được đổi mới thì dù có làm tích cực thì kết quả đạt được cũng sẽ rất hạn chế. Nếu Việt Nam vẫn xem trọng DN nhà nước, xem nhẹ DN tư nhân thì dù có thực hiện chương trình cổ phần hóa DN nhà nước thì khu vực DN nhà nước vẫn là trụ cột của nền kinh tế và rủi ro sẽ là sức cạnh tranh quốc tế của nền kinh tế Việt Nam sẽ yếu kém hơn so với các quốc gia khác.

Tương tự, tuy các đổi mới về thể chế đã được xem là các giải pháp đột phá quan trọng nhất nhưng đến nay vẫn tiến triển rất chậm chạp. Việt Nam đã bỏ bớt được 30% thủ tục hành chính nhưng ngay sau đó lại xuất hiện hàng loạt thủ tục khác thay thế. Trong hệ thống luật pháp đã được ban hành có không ít luật bất cập với thực tế và không có hiệu lực. Do vậy dù có Luật Phá sản nhưng chỉ có chưa đầy 100 DN phá sản theo luật. Nếu thể chế trước hết là thể chế kinh tế và hành chính không được đổi mới phù hợp thì chủ trương tái cơ cấu kinh tế sẽ đối mặt với ngay những rắc rối về thể chế...

Từ thực trạng của nền kinh tế, theo ông Trần Đình Thiên, cần có giải pháp mạnh đối với chương trình cổ phẩn hóa 2 năm 2014-2015 theo hướng Nhà nước không giữ phần vốn chi phối ở đa số DN (Hiện nay số DN dự kiến Nhà nước chi phối sở hữu chiếm 65% trên tổng số DN cổ phần hóa là quá lớn). Kiên trì nguyên tắc “giá trị trường” khi bán DN nhà nước. Tập trung khắc phục các khó khăn ngắn hạn bằng cách Chính phủ giải tỏa nợ xấu cho DN nhà nước, buộc các DN nhà nước phải cải cách, nâng cao hiệu quả hoạt động trước khi bán.

Đối với hệ thống ngân hàng, xử lí nợ xấu và sở hữu chéo thông qua việc tạo vốn để Công ty mua bán nợ (VAMC) mua nợ thông cổ phần hóa, vay nợ. Bên cạnh đó, phát triển thị trường mua bán nợ; đồng thời, nhà nước cần hỗ trợ ngân hàng một phần lãi suất để hạ lãi suất tín dụng giúp DN phục hồi…