Thủ đoạn cất giấu ma túy trong lon nước táo trong vụ bắt giữ 179 kg ma túy tháng 6/2024. Ảnh: Ngọc Linh

Hàng loạt thách thức mới

Tại Hội nghị trao đổi nghiệp vụ về công tác kiểm soát ma túy, tiền chất trong lĩnh vực Hải quan năm 2024 do Tổng cục Hải quan tổ chức mới đây, ông Nguyễn Hùng Anh, Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan đã chia sẻ lo ngại về xu hướng xuất hiện ngày càng nhiều loại ma túy mới. Công tác đấu tranh ngăn chặn, bắt giữ và xử lý đối với hoạt động mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy của ngành Hải quan và các lực lượng chuyên trách thời gian qua đã phát hiện, thu giữ các loại ma túy khác, là những loại ma túy mới với khối lượng tăng đột biến so với các năm trước. Cụ thể, trong 6 tháng đầu năm 2024, tổng khối lượng ma túy khác phát hiện, bắt giữ là gần 400 kg và 1.373 viên. Trước đó, trong năm 2023 cũng đã bắt giữ khoảng 100 kg và 1.155 viên ma túy khác. Trong khi các năm trước không ghi nhận và bắt giữ những loại ma túy này.

Một điểm đáng lo ngại nữa được Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu nêu lên là một số đối tượng phạm tội ma túy trong các đường dây ma túy lớn có trình độ chuyên sâu về chuyên ngành hóa dược, tham gia hoạt động điều phối, mua bán tiền chất phục vụ sản xuất ma túy với các phương thức, thủ đoạn vô cùng tinh vi. Hoạt động của tội phạm ma túy luôn có sự móc nối, cấu kết chặt chẽ, tinh vi giữa các đối tượng trong và ngoài nước.

Nói thêm về điều này, ông Nguyễn Tuấn Cảnh, Phó trưởng phòng Kiểm soát ma túy, Cục Điều tra chống buôn lậu cho biết, bên cạnh việc che giấu vật lý bằng cách giấu ma túy trong hàng hóa, trộn lẫn trong thực phẩm, thời gian gần đây còn xuất hiện hình thức che giấu hóa học. Cụ thể, các đối tượng dùng các phản ứng hóa học, phản ứng nhiệt phân để tạo vỏ bọc hóa học nhằm che giấu ma túy, tránh sự kiểm soát của lực lượng chức năng. Với các loại ma túy được che giấu bằng hình thức này, một số loại máy phát hiện ma túy tại hiện trường khó có thể phát hiện được, dẫn đến khó khăn trong công tác kiểm soát.

Đóng chân trên địa bàn có hoạt động xuất nhập khẩu sôi động, tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với loại tội phạm về ma túy, thời gian qua, Cục Hải quan TPHCM đã phát hiện, xử lý nhiều vụ án ma túy lớn. Trong đó, nổi cộm là tình trạng vận chuyển ma túy qua tuyến đường hàng không. Ông Võ Thanh Hùng, Phó đội trưởng Đội Kiểm soát phòng chống ma túy, Cục Hải quan TPHCM cho biết, các đối tượng tội phạm thường sử dụng hộ chiếu thương gia và tới sân bay gần sát giờ bay để gây áp lực đối với lực lượng làm nhiệm vụ. Các phương thức che giấu ma túy cũng rất tinh vi, không thể nhận biết bằng mắt thường mà phải thông qua máy soi.

Ông Nguyễn Trường Giang, Phó Cục trưởng Cục Hải quan Hà Nội chia sẻ, có tới 80-90% số vụ việc ma túy bị phát hiện, bắt giữ tại Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài được cất giấu trong hàng hóa, như hộp sữa, tân dược, thực phẩm, thức ăn cho chó, mèo. Gần đây nhất là các vụ việc ma túy giấu trong các lon nước táo, máy nén khí, bịch rượu vang… “Điều này phụ thuộc rất lớn vào các biện pháp nghiệp vụ để nhìn ra những bất thường trong những lô hàng hoàn toàn bình thường” – ông Giang nói.

Đặc biệt, ma túy trôi dạt trên biển cũng là một thực trạng đáng báo động. Theo số liệu thống kê của Cục Hải quan Quảng Ngãi, từ năm 2022 đến nay, tại Quảng Ngãi đã có hơn 300 kg ma túy, chủ yếu là cocain trôi dạt vào bờ biển được lực lượng chức năng và người dân phát hiện. Khi thu giữ, các gói ma túy còn rất mới, được đóng gói cẩn thận để không bị thấm nước và có gắn thiết bị định vị.

Hiệu quả từ công tác hợp tác, phối hợp

Trước những diễn biến phức tạp của tình hình tội phạm ma túy, thời gian qua, bên cạnh việc nâng cao nghiệp vụ, ngành Hải quan đã chủ động, tích cực hợp tác quốc tế trong việc phòng, chống ma túy.

Ông Nguyễn Hùng Anh cho biết, Chiến dịch Con rồng Mê Kông hiện đã ở giai đoạn 6 và chiến dịch song phương với Hải quan Hàn Quốc về tăng cường hợp tác đấu tranh phòng, chống ma túy cũng đã triển khai thành công năm 2023 và đang triển khai theo kế hoạch năm 2024. Trong 2 chiến dịch này, Hải quan Việt Nam đều chủ động, tích cực tham gia các bước đồng sáng kiến, xây dựng kế hoạch và điều phối, phối hợp triển khai các hoạt động hợp tác, trao đổi thông tin kỹ thuật, nghiệp vụ nhằm tăng cường hiệu quả trong đấu tranh phòng, chống ma túy nói riêng và kiểm soát hải quan nói chung.

Ở góc độ địa phương, ông Võ Thanh Hùng đánh giá, công tác phối hợp với các lực lượng trong và ngoài ngành đã giúp nâng cao hiệu quả của công tác kiểm soát ma túy. Kể từ khi Cục Hải quan TPHCM ký kết quy chế phối hợp với Công an TPHCM, Bộ đội Biên phòng TPHCM, các vụ việc ma túy do Hải quan phát hiện đều được lực lượng PC04 tham gia ngay từ đầu, nhận bàn giao người và tang vật vi phạm ngay tại địa bàn hoạt động của hải quan, đồng thời tiếp tục điều tra mở rộng các đối tượng liên quan cho đến khi kết thúc. Qua đó, đã đạt được rất nhiều kết quả, bắt giữ được nhiều đối tượng, đường dây so với thời gian trước.

Đối với tuyến biên giới đường bộ, ông Trần Duy Linh, Đội trưởng Đội kiểm soát phòng chống ma túy, Cục Hải quan Quảng Trị chia sẻ, đơn vị tổ chức thu thập thông tin từ sớm, từ xa, từ nơi xuất phát để đảm bảo bọc lót tốt cho hai cửa khẩu đường bộ cũng như không để sự việc bất ngờ xảy ra. Sau mỗi vụ việc bắt giữ, đơn vị đều tổ chức họp rút kinh nghiệm, đưa ra cảnh báo trên toàn tuyến biên giới Việt - Lào để các cục hải quan địa phương tiến hành tổ chức theo dõi, đấu tranh có hiệu quả với loại tội phạm này. Theo đó, trong 6 tháng đầu năm 2024, Đội kiểm soát phòng, chống ma túy đã chủ trì và phối hợp với các lực lượng chức năng tổ chức bắt giữ 9 vụ với 22 đối tượng, trên 140.000 viên ma túy tổng hợp, 100 kg ma túy đá.