Chiến lược mới mở ra cơ hội lớn cho khối tư nhân phát triển năng lượng
	Kho bạc Nhà nước quyết liệt giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm
	Kho bạc Nhà nước: Từng bước đột phá cải cách quản lý ngân quỹ nhà nước

KBNN đã xây dựng và triển khai quy trình kiểm soát cam kết chi qua KBNN, đảm bảo các khoản chi ngân sách nhà nước được thực hiện đúng thẩm quyền. Ảnh: Thùy Linh

Quy trình thu chi chặt chẽ, hiệu quả

Chiến lược phát triển KBNN đến năm 2020 được ban hành theo Quyết định số 138/2007/QĐ-TTg ngày 21/8/2007 của Thủ tướng Chính phủ với mục tiêu: Xây dựng KBNN hiện đại, hoạt động an toàn, hiệu quả và phát triển ổn định vững chắc trên cơ sở cải cách thể chế, chính sách, hoàn thiện tổ chức bộ máy, gắn với hiện đại hóa công nghệ và phát triển nguồn nhân lực. Từ đó, mục tiêu hướng tới là thực hiện tốt các chức năng: Quản lý quỹ ngân sách nhà nước và các quỹ tài chính nhà nước; quản lý ngân quỹ và quản lý nợ Chính phủ; tổng kế toán nhà nước nhằm tăng cường năng lực, hiệu quả và tính công khai, minh bạch trong quản lý các nguồn lực tài chính của nhà nước.

Trải qua 12 năm thực hiện các mục tiêu trên, bước sang năm 2020, các hoạt động KBNN cơ bản đã được thực hiện trên nền tảng công nghệ thông tin hiện đại và hình thành Kho bạc điện tử. Đối với hoạt động quản lý quỹ ngân sách nhà nước - công tác xương sống của toàn ngành, KBNN đã triển khai thành công Hệ thống thông tin quản lý ngân sách và kho bạc (TABMIS) giúp gắn kết các khâu của quy trình quản lý ngân sách nhà nước, đặc biệt là giữa khâu thực hiện với các khâu khác của quy trình quản lý; công tác kế toán ngân sách nhà nước được cải cách theo hướng chuyển từ kế toán tiền mặt sang kế toán tiền mặt điều chỉnh; đồng thời, hỗ trợ các bộ, ngành trong việc phân bổ ngân sách nhà nước.

Đặc biệt, trong công tác thu ngân sách nhà nước, KBNN đã phối hợp với cơ quan Thuế, Hải quan triển khai thành công Dự án “Hiện đại hóa quy trình thu nộp thuế giữa Thuế - Hải quan – KBNN”; Dự án tổ chức phối hợp thu NSNN giữa các cơ quan trong ngành Tài chính với các ngân hàng thương mại (NHTM)… Trên cơ sở đó, kết nối, trao đổi dữ liệu thu ngân sách nhà nước điện tử với các cơ quan liên quan, mở rộng mạng lưới tài khoản chuyên thu của KBNN tại NHTM và đa dạng hóa phương thức thanh toán trong thu nộp ngân sách nhà nước (Internet banking, ATM, thiết bị chấp nhận thẻ POS/EDC…).

Theo nhận định của KBNN, đến nay, các giao dịch thu nộp ngân sách nhà nước đã có thể được thực hiện tại bất kỳ địa điểm, thời gian nào, tạo thuận lợi cho người nộp thuế, tập trung nhanh các nguồn thu và giảm thiểu đáng kể chi phí tổ chức thu ngân sách nhà nước. Từ 30 phút/giao dịch, thời gian thực hiện giao dịch thu nộp ngân sách nhà nước giảm còn 5 phút/giao dịch trong khi quy mô thu ngân sách nhà nước tăng gần bốn lần so với giai đoạn 2001 – 2010. Trong đó, gần 100% số thu được thực hiện qua ngân hàng, góp phần tích cực vào phát triển thanh toán không dùng tiền mặt theo chủ trương của Chính phủ.

Song song đó, trong công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước, KBNN đã xây dựng và triển khai quy trình kiểm soát cam kết chi qua KBNN, đảm bảo các khoản chi ngân sách nhà nước được thực hiện đúng thẩm quyền và trong phạm vi nguồn lực được phân bổ, góp phần nâng cao kỷ cương kỷ luật tài chính và ngăn chặn nợ đọng. Cơ chế, quy trình kiểm soát chi ngân sách nhà nước được hoàn thiện theo hướng ngày càng đơn giản, rõ ràng, minh bạch; phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn của các cơ quan, đơn vị; từng bước chuyển từ kiểm soát trước, thanh toán sau sang thanh toán trước, kiểm soát sau. Kết quả là đã rút ngắn thời gian kiểm soát chi đầu tư từ 7 ngày xuống còn 1–3 ngày làm việc; bước đầu thực hiện kiểm soát chi theo rủi ro căn cứ vào giá trị của khoản chi; kiểm soát chi theo cơ chế khoán chi; thực hiện quy trình kiểm soát chi một cửa...

Bên cạnh đó, KBNN cũng đã xây dựng và trình cấp có thẩm quyền ban hành cơ chế xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực KBNN, góp phần nâng cao kỷ luật, kỷ cương tài chính. Từ năm 2007 đến nay, KBNN đã phát hiện hàng chục nghìn khoản chi chưa chấp hành đúng thủ tục, chế độ quy định; số tiền KBNN từ chối thanh toán giai đoạn 2007 - 2019 là trên 3.500 tỷ đồng, tương ứng với gần 509.000 món tiền.

Quản lý ngân quỹ nhà nước an toàn, minh bạch

Một điểm sáng trong hoạt động của hệ thống KBNN trong suốt giai đoạn qua chính là công tác quản lý ngân quỹ và huy động vốn cho ngân sách nhà nước. KBNN đã xây dựng và trình cấp có thẩm quyền ban hành Nghị định số 24/2016/NĐ-CP ngày 5/4/2016 quy định chế độ quản lý ngân quỹ nhà nước, tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động cải cách quản lý ngân quỹ theo hướng an toàn và hiệu quả. Trên cơ sở đó, tài khoản thanh toán tập trung của KBNN được hình thành, tập trung toàn bộ số dư ngân quỹ từ địa phương về Trung ương và gửi tại Ngân hàng Nhà nước, một mặt giúp cho việc điều hành thanh khoản quản lý ngân quỹ; mặt khác, hỗ trợ Ngân hàng Nhà nước trong việc điều hành chính sách tiền tệ, ổn định thị trường ngoại hối. Các công cụ dự báo luồng tiền, phương án điều hành quản lý ngân quỹ, các công cụ đầu tư, đi vay quản lý ngân quỹ (tạm ứng ngân quỹ, tiền gửi có kỳ hạn, mua lại có kỳ hạn trái phiếu chính phủ) cũng được KBNN xây dựng và triển khai. Trong đó, nguồn quản lý ngân quỹ tạm thời nhàn rỗi được sử dụng để tạm ứng cho ngân sách trung ương khi nguồn thu có khó khăn, hỗ trợ các địa phương đẩy nhanh tiến độ của các công trình, dự án trọng điểm trên địa bàn, đóng góp tích cực vào tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Đáng chú ý, đến nay, công tác huy động vốn cho ngân sách nhà nước và cho đầu tư phát triển thông qua phát hành trái phiếu Chính phủ cũng được hiện đại hóa theo thông lệ quốc tế, công khai, minh bạch. Theo đó, việc phát hành trái phiếu Chính phủ được gắn kết chặt chẽ với tái cơ cấu danh mục nợ Chính phủ theo hướng bền vững, an toàn và giảm thiểu rủi ro đảo nợ của ngân sách nhà nước. Hiện khối lượng phát hành trái phiếu Chính phủ đã đáp ứng nhu cầu cân đối ngân sách nhà nước; kỳ hạn bình quân danh mục nợ trái phiếu Chính phủ được kéo dài từ 1,84 năm vào năm 2011 lên mức 7,38 năm vào năm 2019. Lãi suất phát hành trái phiếu Chính phủ đã bám sát diễn biến thị trường và giảm dần (mặt bằng lãi suất đã giảm từ mức bình quân khoảng 10%/năm trong giai đoạn 2007-2011 còn 4,51%/năm vào năm 2019), giảm chi phí trả lãi cho ngân sách nhà nước; cơ cấu nhà đầu tư được cải thiện, giảm dần sự phụ thuộc vào các ngân hàng thương mại. Bên cạnh đó, thị trường đã bước đầu có sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài (năm 2019, tỷ lệ nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ trái phiếu Chính phủ chiếm 6,1% dư nợ). Nhìn chung, công tác quản lý ngân quỹ đã từng bước gắn kết với công tác quản lý ngân sách nhà nước và quản lý nợ, góp phần giảm thiểu chi phí vay nợ cho ngân sách nhà nước.