Quốc hội biểu quyết thông qua Nghị quyết về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Ảnh: Quochoi.vn

Đưa ra nhiều quy định cụ thể cho người nộp thuế

Theo đó, Nghị quyết gồm 8 điều với những quy định cụ thể từ người nộp thuế đến giải thích từ ngữ, quy định về thuế thu nhập doanh nghiệp bổ sung tối thiểu nội địa đạt chuẩn (QDMTT), quy định về tổng hợp thu nhập chịu thuế tối thiểu (IIR), quy định về kê khai nộp thuế và quản lý thuế… Nghị quyết có hiệu lực thi hành từ 1/1/2024, áp dụng từ năm tài chính 2024.

Theo Nghị quyết, người nộp thuế là đơn vị hợp thành của tập đoàn đa quốc gia có doanh thu trong báo cáo tài chính hợp nhất của công ty mẹ tối cao ít nhất 02 năm trong 04 năm liền kề trước năm tài chính tương đương 750 triệu euro (EUR) trở lên, trừ một số trường hợp cụ thể được nêu. Nghị quyết giao Chính phủ quy định chi tiết về vấn đề này.

Quy định về thuế QDMTT và IIR, Nghị quyết đã đưa ra công thức tính thuế với thuế suất tối thiểu của cả 2 loại là 15%.

Nghị quyết giao Chính phủ khẩn trương hoàn thiện hồ sơ dự án Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (sửa đổi) theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Quốc hội bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024. Trường hợp có quy định khác nhau về cùng một vấn đề giữa Nghị quyết này với luật, nghị quyết khác của Quốc hội thì áp dụng quy định của Nghị quyết này.

Nghị quyết cũng nêu, trường hợp sau ngày Nghị quyết này có hiệu lực thi hành, Diễn đàn hợp tác chung về chống xói mòn cơ sở thuế và chuyển lợi nhuận toàn cầu có hướng dẫn sửa đổi, bổ sung Quy định về thuế TTTC thì Chính phủ quy định nội dung cụ thể để thực hiện; trường hợp có nội dung trái với quy định của Nghị quyết này thì báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định; trường hợp cấp bách trong thời gian Quốc hội không họp thì trình UBTVQH xem xét, quyết định và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Cần thiết phải có những chính sách hỗ trợ đầu tư mới

Trước khi bấm bút thông qua, thay mặt UBTVQH, trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết về việc áp dụng QDMTT, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, sau các phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội đều thống nhất cao về sự cần thiết phải ban hành Nghị quyết để chủ động hội nhập quốc tế, nội luật hóa các quy định của OECD để giữ được quyền đánh thuế TTTC tại Việt Nam.

Các đại biểu Quốc hội thống nhất cao về sự cần thiết phải ban hành Nghị quyết. Ảnh: Quochoi.vn

Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách cũng đã báo cáo về một số vấn đề còn có ý kiến khác nhau tại Nghị quyết. Chẳng hạn, về hình thức văn bản và tên của dự thảo Nghị quyết, một số ý kiến tán thành đề xuất tên gọi của Nghị quyết không có chữ “thí điểm” để bảo đảm sự chắc chắn cho văn bản đạt chuẩn theo quy định của OECD. Có ý kiến đề nghị coi Nghị quyết như một Luật thuế/Nghị quyết chính thức, không phải là thí điểm để bảo đảm tính ổn định. Có ý kiến đề nghị tên gọi của Nghị quyết phải là Nghị quyết thí điểm. Có ý kiến đề nghị sử dụng tên gọi khác cho Nghị quyết.

Về nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cho biết, dự thảo Nghị quyết quy định về việc áp dụng thuế TTTC là những nội dung hoàn toàn mới, có nhiều quy định khác, trái với các quy định hiện hành của Luật Thuế Thu nhập doanh nghiệp và một số luật liên quan khác. Vì vậy, theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đây là một Nghị quyết thí điểm và tên gọi của Nghị quyết nên có chữ “thí điểm”.

Tuy nhiên, để bảo đảm sự chắc chắn cho văn bản đạt chuẩn khi OECD hoặc các nước có quyền lợi liên quan thực hiện rà soát đồng cấp, UBTVQH đề nghị tên gọi của Nghị quyết không có chữ “thí điểm” nhưng được áp dụng như một Nghị quyết thí điểm để có cơ sở pháp lý cho việc áp dụng những quy định về chính sách mới, khác với các quy định của các luật, nghị quyết hiện hành. Đồng thời, đề nghị cho giữ tên gọi của Nghị quyết như dự thảo để thể hiện đúng tinh thần quy định của OECD và phù hợp thông lệ chung của các nước.

Đối với quy định về tổ chức thực hiện, tiếp thu ý kiến của các vị ĐBQH, để tránh khả năng Nghị quyết bị xem là “không đạt chuẩn” theo quy định của OECD, đồng thời, để tạo cơ sở pháp lý cho việc thực hiện các quy định của dự thảo Nghị quyết, UBTVQH đã điều chỉnh lại nội dung quy định này và thể hiện tại khoản 2 Điều 8 của dự thảo Nghị quyết theo hướng: “Trường hợp có quy định khác nhau về cùng một vấn đề giữa Nghị quyết này với luật, nghị quyết khác của Quốc hội thì áp dụng quy định của Nghị quyết này”.

Như vậy, theo Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh, các nhà đầu tư thuộc diện điều chỉnh sẽ bắt buộc phải nộp thuế TTTC tại Việt Nam và cũng có khả năng họ sẽ khiếu kiện trong trường hợp muốn nộp khoản thuế này về nước mẹ. Vì vậy, đồng thời với việc ban hành Nghị quyết này, đề nghị Chính phủ chủ động chuẩn bị và có các giải pháp, phương án xử lý hiệu quả, phù hợp trong trường hợp có thể xảy ra tranh chấp, khiếu kiện để bảo đảm môi trường đầu tư.

Về vấn đề môi trường đầu tư, UBTVQH đề nghị Chính phủ triển khai đánh giá một cách tổng thể hệ thống chính sách ưu đãi thuế hiện nay và khẩn trương xây dựng dự án sửa đổi, bổ sung Luật Thuế TNDN cùng với phương án điều chỉnh hệ thống thuế suất và ưu đãi thuế một cách phù hợp.

Trước nhiều ý kiến băn khoăn về vấn đề bảo đảm môi trường đầu tư, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội Lê Quang Mạnh cũng đồng tình cho rằng, đồng thời với việc thực hiện thuế TTTC, cần thiết phải có những chính sách hỗ trợ đầu tư mới thay thế cho các ưu đãi thuế sẽ không còn hiệu quả trên thực tế để các nhà đầu tư có thể yên tâm về môi trường đầu tư tại Việt Nam và thu hút được các nhà đầu tư lớn, chiến lược, đồng thời hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước.

Để có thể xử lý một cách phù hợp đối với vấn đề duy trì môi trường đầu tư khi thực hiện thuế TTTC, trong thời gian giữa hai đợt họp vừa qua, UBTVQH đã khẩn trương phối hợp với Chính phủ và các cơ quan liên quan để tìm kiếm và xác định phương án xử lý phù hợp. Ngày 15/11/2023, Chính phủ đã có Báo cáo số 45/BC-CP báo cáo về tình hình xây dựng dự thảo Nghị quyết thí điểm về chính sách hỗ trợ đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao, trong đó có kiến nghị việc thành lập một quỹ để thực hiện các biện pháp hỗ trợ đầu tư.