CBCC Hải quan cửa khẩu quốc tế Cầu Treo kiểm tra hàng hóa XK. Ảnh: Hồng Nụ.

Kim ngạch NK tăng gần 20%

Để thực hiện lộ trình ưu đãi thuế theo Hiệp định ATIGA, tháng 9/2016, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 129/2016/NĐ-CP quy định mức thuế suất theo lộ trình cam kết tại Hiệp định ATIGA trong giai đoạn 2016 – 2018. Việc thực hiện Nghị định này đã góp phần hỗ trợ công tác thống kê hải quan về XNK, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất, tạo môi trường kinh doanh minh bạch về thuế suất, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và cơ quan Hải quan trong triển khai.

Đặc biệt, việc áp dụng những ưu đãi thuế với các nước tham gia ATIGA đã góp phần mang lại một “cục diện” XNK tươi sáng giữa Việt Nam và các nước ASEAN. Thời điểm hiện tại, ASEAN trở thành thị trường XK lớn thứ 4 của Việt Nam (sau Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu và Trung Quốc) với kim ngạch XK năm 2016 đạt tới 17,6 tỷ USD. Kim ngạch NK từ ASEAN của Việt Nam cũng duy trì đà tăng. Hoạt động đầu tư giữa hai nước cũng được mở rộng nhờ hoạt động thương mại.

So sánh số liệu 10 tháng đầu năm 2017 với cùng kỳ năm 2016 có thể chứng minh việc thực hiện Hiệp định ATIGA đã thể hiện nhiều tác động tích cực như kim ngạch NK đã tăng 19,17% (tương đương gần 3 tỷ USD) với trị giá tuyệt đối gần 22,8 tỷ USD từ ASEAN, chiếm 13,25% tổng kim ngạch NK thế giới. Trong đó, tăng mạnh nhất là mặt hàng ô tô 9 chỗ ngồi trở xuống, phụ tùng linh kiện, dầu thực vật, các sản phẩm dầu mỏ, máy vi tính và sản phẩm điện tử... Bên cạnh đó, cũng có một số mặt hàng giảm NK đáng kể từ khu vực ASEAN như: Nguyên phụ liệu thuốc lá, dầu diesel, nguyên phụ liệu dệt may, giày da,... Xét về số liệu NK theo Giấy chứng nhận xuất xứ của Hiệp định (C/O mẫu D), kim ngạch NK theo mẫu D chiếm khoảng 48% tổng kim ngạch NK với nhiều mặt hàng đạt tỷ lệ khá cao, thậm chí đạt 100%

Thuế suất bình quân giảm từng năm

Để tiếp tục thực hiện các cam kết trong nội khối ASEAN, đồng thời để đảm bảo tính đồng bộ khi áp dụng Danh mục Biểu thuế hài hòa ASEAN (AHTN) 2017 giữa các biểu thuế, việc đưa ra một Biểu thuế mới để thực hiện Hiệp định ATIGA là hết sức cần thiết.

Theo Bộ Tài chính - cơ quan chủ trì xây dựng Biểu thuế này, do biểu thuế được xây dựng trên cơ sở bám sát cam kết tại Hiệp định nên về cơ bản thuế suất không thay đổi so với lộ trình đã cam kết. Tuy nhiên, do tác động của việc nhập dòng thuế, nguyên tắc tuân thủ các hướng dẫn chuyển đổi của các Uỷ ban thực thi Hiệp định, một số dòng thuế sau khi nhập dòng có mức thuế suất thấp hơn so với Nghị định 129, đồng thời việc phân mã và mô tả hàng hoá theo AHTN 2017 đòi hỏi chi tiết hoá thêm một số dòng thuế ở cấp độ trên 8 số để bảo lưu cam kết gốc của Việt Nam tại các Hiệp định.

Biểu thuế ban hành kèm theo dự thảo Nghị định bao gồm toàn bộ các mặt hàng Việt Nam đã cam kết cắt giảm trong ATIGA, trong đó có 9.107 dòng giữ nguyên mã hàng, mô tả và nước không được hưởng như Biểu thuế hiện hành do không chịu tác động của việc chuyển đổi từ Danh mục AHTN 2012 sang AHTN 2017. Thuế suất cụ thể cho từng mặt hàng là mức thuế suất cam kết theo lộ trình cắt giảm thuế quan.

Quan trọng nhất, theo lộ trình cắt giảm thuế quan ATIGA, mức thuế suất bình quân dự kiến cắt giảm từng năm cho giai đoạn 2018 – 2022 tính trên tổng biểu thuế hiện hành là 0,07% (từ 1/1/2018 đến 31/12/2018); 0,07% (từ 1/1/2019 đến 31/12/2019); 0,06% (từ 1/1/2020 đến 31/12/2020); 0,05% (từ 1/1/2021 đến 31/12/2021) và 0,04% (từ 1/1/2022 đến 31/12/2022). Mặt hàng xăng dầu có lộ trình giảm thuế riêng theo kết quả đàm phán trong ASEAN và đã được ASEAN thông qua năm 2010. Theo cam kết, Việt Nam sẽ phải xóa bỏ thuế NK các sản phẩm xăng dầu trong ASEAN với lộ trình dài nhất vào năm 2024.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, xét về tính ổn định, cơ bản, phần lớn các mã hàng trong Biểu thuế không thay đổi so với Biểu thuế hiện hành. Như vậy, việc ban hành Nghị định không phát sinh tác động đến việc thực thi các cam kết trong khuôn khổ Hiệp định ATIGA, đồng thời đảm bảo tính ổn định của biểu thuế ưu đãi đặc biệt. Về thu NSNN, nếu giả định tỉ lệ tăng trưởng kim ngạch NK của Việt Nam trong khuôn khổ Hiệp định ATIGA là tốc độ tăng trưởng kim ngạch NK bình quân giai đoạn 2014-2016 (tương đương với tăng 6%/năm); tỉ lệ sử dụng C/O mẫu D đạt khoảng 36% (số liệu năm 2016) thì tổng thu từ thuế NK của Việt Nam của những nhóm hàng chịu tác động điều chỉnh sẽ tăng hoặc giảm không đáng kể. Tác động tăng hay giảm thu ngân sách cho từng giai đoạn cắt giảm thuế quan đã được đánh giá vào thời điểm đàm phán lộ trình giảm thuế khi ký kết các FTA, đồng thời cũng được đánh giá tổng thể trong dự toán NSNN hàng năm.