Chìa khóa cho nhiều vấn đề mới

Ở thời điểm hiện tại, giảm phát thải là một trong những giải pháp hữu hiệu nhất để phòng tránh nguy cơ ngày càng gia tăng của một cuộc khủng hoảng khí hậu. Nhưng để làm được điều này đỏi hỏi một nguồn tài chính vô cùng lớn. Theo ước tính, các nước đang phát triển cần đến 6.000 tỷ USD để hoàn thành một nửa các mục tiêu đặt ra trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC). Theo đó, thị trường carbon đang được xem là một trong những giải pháp cho thách thức này.

Việt Nam cũng đang tích cực chuẩn bị cho quá trình hình thành và phát triển thị trường carbon trong nước, tiến tới hội nhập với khu vực và thế giới. Dự kiến, sàn giao dịch tín chỉ carbon sẽ được triển khai thí điểm từ năm 2025 và vận hành chính thức từ năm 2028.

Nói về cơ hội dành cho các DN Việt Nam trong việc hợp tác quốc tế để chia sẻ “nguồn lợi” từ dòng tài chính mới này, TS Bùi Đức Hiếu, Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường cho biết, về mặt vĩ mô, DN giảm phát thải, tham gia thị trường carbon là cùng Chính phủ thực hiện cam kết quốc tế trong giảm phát thải; trực tiếp đóng góp vào công cuộc bảo vệ loài người trước tác động của biến đổi khí hậu.

Bên cạnh đó là những lợi ích trực tiếp mà DN nhận được. Đó là việc tham gia thị trường carbon, tài chính xanh chắc chắn sẽ làm tăng giá trị thương hiệu của DN, qua đó sẽ giúp DN có nhiều điểm cộng trong đàm phán, xuất khẩu sản phẩm. DN thực hiện giảm phát thải cũng là cơ hội để chính DN thay đổi mô hình sản xuất, công nghệ. Qua đó tạo ra tín chỉ để bán ra thị trường, thu về lợi nhuận. Điển hình như hãng xe điện Tesla đã thu về 1,78 tỷ USD từ bán tín chỉ carbon trong năm 2022, chiếm 10% tổng lợi nhuận trong năm của DN này.

TS Lê Xuân Nghĩa, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia, Viện trưởng Viện Tư vấn phát triển tài chính carbon – CODE thậm chí còn ví von những quy định mới liên quan tới môi trường của các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam giống như “cơn sóng thần” chuẩn bị ập tới, và việc giảm phát thải để tạo ra tín chỉ carbon chính là hầm trú ẩn cho vấn đề này. Theo đó, tương tự như khi Việt Nam gia nhập WTO, việc chuyển đổi xanh, chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn, phát thải thấp là yêu cầu bắt buộc và tất yếu, nếu không DN sẽ bị loại khỏi cuộc chơi về thương mại, đầu tư toàn cầu.

Sự chủ động từ phía DN

Nhận thấy những lợi ích to lớn từ thị trường carbon, nhiều DN đã và đang tích cực triển khai các giải pháp giảm phát thải, chuẩn bị sẵn sàng khi thị trường này đi vào vận hành. Nổi bật như Công ty CP Sữa Việt Nam (Vinamilk) đã đề ra lộ trình cụ thể cho mục tiêu Net Zero 2050: cắt giảm 15% lượng phát thải khí nhà kính vào năm 2027, cắt giảm và trung hòa 55% lượng phát thải vào năm 2035 và tiến đến mục tiêu Net Zero vào năm 2050. Đặc biệt, sau quá trình hoàn thành kiểm kê khí nhà kính tại các đơn vị năm 2022, nhà máy sữa Vinamilk Nghệ An và trang trại bò sữa Vinamilk Nghệ An đã trở thành đơn vị đầu tiên đạt trung hòa carbon theo tiêu chuẩn PAS 2060:2014.

Tương tự, Nestlé Việt Nam cũng là một trong những DN tiên phong về phát triển bền vững. Ông Khuất Quang Hưng, Giám đốc Đối ngoại và Truyền thông Công ty Nestle Việt Nam cho biết, Nestlé tập trung vào các nhóm giải pháp về giảm khí thải nhà kính trong toàn bộ chuỗi cung ứng, cũng như thực hiện vai trò thúc đẩy sự chuyển đổi sang phương thức canh tác nông nghiệp bền vững nhằm xây dựng hệ thống thực phẩm tái sinh, góp phần đảm bảo nguồn cung lương thực bền vững, giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, tăng cường sinh kế và đa dạng sinh học. Sau 12 năm thực hiện, chương trình NESCAFE Plan đã giúp người nông dân ở Tây Nguyên tiết kiệm được 40% nước tưới, giảm 20% lượng phân bón, giảm 20% chi phí sản xuất mà vẫn đảm bảo được năng suất cây trồng. Từ đó, giúp cải thiện thu nhập của người nông dân và góp phần giảm phát thải khí nhà kính.

Còn trong sản xuất, hiện 100% bã cà phê sau sản xuất của Nestlé Việt Nam được tái sử dụng làm nguyên liệu sinh khối, giúp giảm tiêu thụ khí đốt và giảm thải khí CO2. Bùn thải không nguy hại từ hoạt động sản xuất sau khi được xử lý cũng dùng để sản xuất phân bón. Cát thải lấy từ lò hơi được cung cấp cho nhà sản xuất gạch không nung tại địa phương, phục vụ cho các công trình xây dựng.