Một tháng là khoảng thời gian không nhiều nhưng có thể tạo ra những sự khác biệt khiến nhiều người ngạc nhiên. Đầu tháng 3, Singapore chỉ có hơn 100 ca mắc Covid-19 trong khi các quốc gia trên thế giới nhìn về nước này như một hình mẫu kiểm soát dịch bệnh hiệu quả. Việc theo dõi tiếp xúc quyết liệt, các biện pháp cách ly nghiêm ngặt, những quy định hạn chế đi lại kịp thời mà Singapore thực hiện đã nhận được nhiều khen ngợi. Đó còn chưa kể tới việc quốc gia Đông Nam Á này dẫn đầu thế giới về tỷ lệ xét nghiệm khi tính tới ngày 25/3, cứ 1 triệu người thì có 6.800 xét nghiệm được tiến hành ở Singapore, cao hơn cả Hàn Quốc với tỷ lệ 6.500 xét nghiệm/1 triệu người.

Trung tâm thương mại Bugis Junction ở Singapore. Ảnh: EPA

Trên thực tế, không ít quốc gia nhìn về Singapore với sự ngưỡng mộ khi quốc gia này có thể duy trì tỷ lệ nhiễm bệnh ở mức rất thấp, trong khi các trường học, trung tâm thương mại vẫn mở cửa và cuộc sống thường ngày của người dân không có nhiều xáo trộn.

Tuy nhiên, rất nhanh chóng, tính tới ngày 1/4, Singapore cán mốc 1.000 ca mắc Covid-19 và và bức tranh dịch bệnh đã không còn lạc quan như trước.

Trong suốt tháng 2, số ca mắc Covid-19 mới trong ngày ở Singapore chỉ ở mức 1 chữ số. Nhưng chỉ riêng trong ngày 1/4, nước này đã ghi nhận thêm 74 trường hợp dương tính với virus SARS-CoV-2 trong khi ngày 2/4 ghi nhận 49 ca mắc mới và trường hợp tử vong thứ 4 vì chủng virus này.

Câu hỏi đặt ra là điều gì đã xảy ra với Singapore? Vì sao chỉ trong 1 tháng mà bức tranh dịch bệnh tại quốc gia Đông Nam Á này lại biến động như vậy?

Làn sóng bùng phát dịch bệnh lần thứ hai

Các chuyên gia cho biết, sự gia tăng đột biến các ca mắc Covid-19 mới tại quốc gia 5,7 triệu dân này đã cho thấy "làn sóng thứ hai" của dịch bệnh.

Làn sóng đầu tiên bắt đầu khi các du khách từ Trung Quốc đại lục lây nhiễm virus SARS-CoV-2 cho các công dân Singapore trong giai đoạn ban đầu của đợt bùng phát dịch bệnh trên toàn cầu với những ca mắc bệnh đầu tiên được ghi nhận trước khi Singapore thực hiện các biện pháp hạn chế đi lại.

Khi số ca dương tính với SARS-CoV-2 tăng lên, quốc gia này gia tăng các biện pháp hạn chế đi lại nghiêm ngặt, đầu tiên là đối với những du khách nước ngoài đến từ Trung Quốc, sau đó là Hàn Quốc, Italy, Iran và cuối cùng là cấm tất cả các du khách nước ngoài.

Tuy nhiên, phần lớn làn sóng lây nhiễm dịch bệnh lần thứ hai liên quan đến các công dân Singapore quay trở về từ những “điểm nóng” Covid-19 như Mỹ hay Anh.

Đặc biệt, điều khiến các nhà chức trách nước này “đau đầu” hơn là làn sóng bùng phát dịch Covid-19 lần thứ hai ở Singapore còn bao gồm cả sự gia tăng các ca bệnh lây nhiễm trong cộng đồng và các ca không rõ nguồn gốc, hay không có mối liên hệ với các bệnh nhân Covid-19 đã được xác nhận trước đó.

Trước làn sóng bùng phát dịch Covid-19 lần thứ hai, Singapore đã áp dụng các biện pháp giãn cách xã hội nghiêm ngặt hơn, cấm toàn bộ người từ bên ngoài nhập cảnh vào quốc gia này từ 23/3 và ngày 27/3 thì đóng cửa tất cả các quán bar và các địa điểm vui chơi về đêm, hạn chế tập trung trên 10 người và áp dụng các hình phạt với các cá nhân và nhà hàng không thực hiện yêu cầu mọi người phải đứng cách xa nhau 1 mét. Người dân Singapore cũng được yêu cầu ở nhà và chỉ ra ngoài khi có việc cần thiết.

Tuần này, Bộ trưởng Phát triển Quốc gia Lawrence Wong - người đồng chỉ đạo lực lượng đặc nhiệm chống Covid-19 của Singapore cho biết 2 tuần tới sẽ là giai đoạn "quan trọng" để xem những biện pháp này có hiệu quả hay không.

Ông cũng khẳng định chính phủ cần "khiến cho tất cả người dân Singapore hiểu rằng mỗi người dân đều đang ở tuyến đầu" trong cuộc chiến chống Covid-19. Ngày 29/2, chỉ có 6 trường hợp lây lan trong cộng đồng ở Singapore nhưng đến đầu tháng 4 đã có tới hơn 20 trường hợp, trong đó liên quan đến 1 studio ảnh cưới, ký túc xá của các công nhân và 1 viện dưỡng lão với 11 trường hợp, trong đó có 1 cụ bà 102 tuổi.

"Tất cả chúng ta đều nên lo ngại về làn sóng thứ hai này", giáo sư Jeremy Lim thuộc chương trình y tế toàn cầu của Trường Y tế Cộng đồng Saw Swee Hock nhận định.

Sự gia tăng đột biến các ca mắc Covid-19 không phải chỉ xảy ra đối với Singapore mà là xu hướng của dịch bệnh trên toàn cầu. Ngày 29/2, chỉ có 86.604 ca mắc Covid-19 trên toàn thế giới nhưng con số ngày đã tăng lên gấp gần 10 lần là 858.361 ca ngày 31/3 và tính tới ngày 3/4, số trường hợp mắc bệnh trên toàn cầu đã cán mốc hơn 1 triệu người.

Hong Kong (Trung Quốc) cũng chứng kiến sự gia tăng đột biến từ 95 ca lên 715 ca trong thời gian tương tự.

Michael Osterholm - một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm tại Đại học Minnesota nhận định với Reuters: "Cách đối phó với dịch Covid-19 của Singapore cho đến nay vẫn là một trong những chiến lược tốt nhất thế giới. Điều mà thực tế dịch bệnh ở nước này chỉ ra cho chúng ta là SARS-CoV-2 là một virus khó đánh bại và ngăn chặn".

Những mắt xích yếu trong dây chuyền có vẻ hiệu quả

Mặc dù hướng tiếp cận của Singapore được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đánh giá là một hướng tiếp cận đã "thử mọi biện pháp có thể để ngăn chặn dịch bệnh", nhưng các chuyên gia vẫn băn khoăn với câu hỏi: Tại sao Singapore đã thực hiện tất cả các biện pháp mà vẫn không thể thành công hơn trong cuộc chiến với dịch Covid-19?

Kitty Lee, người đứng đầu Hội Khoa học và Sức khỏe châu Á - Thái Bình Dương và là đối tác của công ty tư vấn Oliver Wyman đã miêu tả thực tế này "có phần đáng sợ". Chuyên gia Lee cho biết Singapore vẫn "lỏng lẻo" trong việc thực hiện các biện pháp giãn cách xã hội, đồng thời dẫn ra rằng chỉ 40% nhân viên ở các công ty đang làm việc ở nhà.

Các nhà chức trách Singapore đã cảnh báo các chủ doanh nghiệp rằng nếu họ không thực hiện quy định làm việc từ xa, họ có thể đối mặt với việc bị truy tố.

Chuyên gia về bệnh truyền nhiễm Leong Hoe Nam thì cho biết người dân cần "quyết liệt" hơn khi thực hiện giãn cách xã hội.

"Các biện pháp hiện nay vẫn chưa đủ để đánh bại dịch bệnh. Thay vào đó, dịch bệnh đang đánh bại chúng ta bởi việc thiếu ý thức sẵn sàng của một bộ phận người dân".

Giáo sư Teo Yik Ying - Hiệu trưởng trường Y tế Cộng đồng Saw Swee Hock của Đại học Quốc gia Singapore nhận định với Straits Times rằng, nếu người dân Singapore từ chối "thực hiện các biện pháp đơn giản thì dù chính phủ có làm gì, dịch bệnh cũng không thể kiểm soát được".

Việc nhấn mạnh hơn đến tầm quan trọng của các biện pháp giãn cách xã hội được đưa ra giữa bối cảnh các nghiên cứu mới đã chỉ ra rằng virus SARS-CoV-2 có thể lây nhiễm thậm chí trước khi bệnh nhân có các triệu chứng.

Trong một bài báo trên trang web của Trung tâm Ngăn ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Mỹ ngày 1/4, các nhà nghiên cứu Singapore đã nêu chi tiết trường hợp 5 bệnh nhân không có triệu chứng đã lây lan virus SARS-CoV-2 cho 7 người khác như thế nào.

Bài báo này đã kết luận rằng: "Có lẽ sẽ không đủ khi chỉ những người có triệu chứng mới cần hạn chế tiếp xúc với người khác bởi các bệnh nhân không có triệu chứng vẫn có khả năng lây nhiễm".

Trên trang Caixin Global, tuần trước, chuyên gia Lee cho biết tỷ lệ sinh sôi cơ bản của dịch Covid-19 ở Singapore là dưới 1. Điều đó tức là trung bình, một người nhiễm bệnh ở Singapore có khả năng lây lan virus cho chưa tới 1 người khác. Tỷ lệ này ở Vũ Hán, Trung Quốc là 2,35 trước khi thành phố này bị phong tỏa.

Gần “cạn kiệt” các giải pháp

Sự gia tăng các ca lây nhiễm dịch Covid-19 trong cộng đồng đã làm dấy lên cuộc tranh luận về vai trò của việc đeo khẩu trang.

Trước đó, các nhà chức trách Singapore yêu cầu mọi người không đeo khẩu trang bởi vật dụng này nên dành cho các nhân viên y tế trong tuyến đầu chống dịch. Khuyến cáo này sau đó cũng được Tổ chức Y thế Thế giới (WHO) đưa ra.

Tuy nhiên cả WHO và Mỹ hiện đang cân nhắc lại về các khuyến cáo phòng chống dịch Covid-19. Một số chuyên gia ở Hong Kong (Trung Quốc) và Nhật Bản cho biết, văn hóa đeo khẩu trang đã giúp họ giảm số ca lây nhiễm dịch bệnh.

"Hiện có một câu hỏi nghiêm túc về việc đeo khẩu trang, đặc biệt tại những nơi đông người như tàu xe", giáo sư Lim nhận định.

Tuy nhiên, chuyên gia này cũng cảnh báo rằng việc đeo khẩu trang cũng có thể gây nên cảm giác "an tâm giả" với mọi người, khiến họ nơi lỏng các quy định giãn cách xã hội.

Chuyên gia Leong Hoe Nam cho biết Singapore hiện phải đối mặt với 2 thách thức: không đủ khẩu trang cho tất cả mọi người và cần khiến nhiều người dân thực hiện giãn cách xã hội hơn.

Nếu không có thêm các biện pháp, hệ thống y tế của Singapore có thể bị quá tải và các ca mắc Covid-19 sẽ tăng theo cấp số nhân.

Tuy nhiên, chuyên gia Lim cho biết, chính phủ Singapore đang cạn dần các phương án cho những biện pháp giãn cách xã hội chặt chẽ hơn. Bộ trưởng Wong cũng thừa nhận trong tuần này rằng việc thực hiện các biện pháp quyết liệt hơn như việc phong tỏa 2 tuần đã được bàn luận, sẽ không phải là "một giải pháp thần kỳ".

"Chỉ còn 3 phương án để thực hiện: đóng cửa trường học, đóng cửa các phương tiện công cộng và yêu cầu tất cả các địa điểm ăn uống cũng như trung tâm thương mại đóng cửa. Tôi không chắc là còn có điều gì khác nữa mà Singapore có thể thực hiện", chuyên gia Lim đánh giá./.