Nâng cao hiệu quả phát triển khoa học và công nghệ ngành Tài chính
	Ngành Hải quan triển khai chương trình công tác phòng chống ma túy năm 2022
	Viện Nghiên cứu Hải quan: Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ tham mưu trong lĩnh vực khoa học công nghệ ngành Hải quan

Quang cảnh Hội nghị sơ kết 1 năm hoạt động của Hội đồng khoa học Tổng cục Hải quan nhiệm kỳ VIII (2021-2023).

Công tác nghiên cứu khoa học trong bối cảnh mới

Một điểm mới trong hoạt động KHCN ngành Hải quan giai đoạn 2021-2022 là việc ban hành Kế hoạch hành động của Hội đồng khoa học tại Quyết định số 02/QĐ-KHTCHQ ngày 2/12/2021 cho hai giai đoạn: Giai đoạn 1 từ tháng 12/2021 đến hết quý 2/2022, Giai đoạn 2 từ quý 3/2022 đến quý 4/2023, với các nội dung cụ thể, gắn liền trách nhiệm của các thành viên Hội đồng khoa học - TCHQ trong công tác tham mưu giúp lãnh đạo Tổng cục nâng cao hiệu quả NCKH của ngành Hải quan.

Đại dịch Covid-19 làm cho các ngành, các doanh nghiệp phải thay đổi phương thức kinh doanh, ngành Hải quan cũng phải điều chỉnh phương thức quản lý, đưa công nghệ tiên tiến vào thực hiện các nhiệm vụ chính trị về kiểm tra, giám sát hàng hóa XNK tại cảng biển, biên giới đất liền. Trong thời gian qua, nhiều đề tài đã được triển khai nghiên cứu, đưa KHCN vào nhiệm vụ quản lý hải quan, đáp ứng xu hướng gia tăng lưu lượng hàng hóa qua các cảng biển, các cửa khẩu đường bộ. Một số đề tài NCKH đang được triển khai nghiên cứu nhằm giải quyết các vấn đề có tính thời sự, tính cấp bách cần có sự phối giữa các bộ, ngành và có thể triển khai ứng dụng ngay sau khi nghiệm thu.

Nhiều đề tài đặt vấn đề nghiên cứu trong bối cảnh toàn ngành Hải quan tập trung các nguồn lực xây dựng mô hình Hải quan số, hướng tới mô hình Hải quan thông minh, chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ, tái thiết kế hệ thống CNTT, ngành Hải quan hướng tới mô hình hải quan theo các tiêu chuẩn khuyến nghị của Tổ chức Hải quan thế giới. Đây cũng là nhiệm vụ triển khai của TCHQ trong khuôn khổ xây dựng Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số.

Có được những kết quả này là do hàng năm, Cơ quan thường trực Hội đồng khoa học (Viện Nghiên cứu Hải quan) đều xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện các nhiệm vụ KHCN cấp Bộ Tài chính, cấp Tổng cục Hải quan và cấp Viện, ứng phó linh hoạt với tình hình dịch bệnh, kịp thời bám sát tiến độ triển khai nghiên cứu, tháo gỡ khó khăn vướng mắc giúp chủ nhiệm nhiệm vụ KHCN và đơn vị chủ trì hoàn thành đúng tiến độ và đảm bảo chất lượng. Nhiều cuộc họp như Tổng kết Hội đồng khoa học Tổng cục Hải quan, họp xét duyệt, nghiệm thu đề tài đều thực hiện bằng hình thức trực tuyến trong thời gian dịch bệnh, đảm bảo công tác NCKH của Ngành không bị gián đoạn, đáp ứng tiến độ triển khai nghiên cứu.

Một số khó khăn và giải pháp nâng cao chất lượng

Tại Hội nghị sơ kết 1 năm hoạt động của Hội đồng khoa học Tổng cục Hải quan nhiệm kỳ VIII (2021-2023) được tổ chức vào ngày 18/5/2022, các thành viên Thường trực Hội đồng khoa học đã chỉ ra một số khó khăn, vướng mắc trong công tác NCKH của Tổng cục Hải quan, cụ thể:

Thứ nhất, lực lượng NCKH vẫn chủ yếu tập trung vào một số cán bộ lãnh đạo, cán bộ làm công tác chính sách tại khối cơ quan Tổng cục. Cán bộ, công chức, viên chức công tác tại các đơn vị địa phương ít cơ hội tiếp cận nghiên cứu, trong khi trong công việc phát sinh nhiều vướng mắc, nhiều khó khăn cần phải giải quyết bằng các luận cứ khoa học.

Thứ hai, nguồn kinh phí dành cho công tác NCKH còn hạn chế chưa đáp ứng hết nhu cầu nghiên cứu đặt ra trong năm.

Thứ ba, chưa có nhiều hội thảo chuyên đề NCKH để kết nối giữa các nhà chuyên gia, các nhà khoa học trong và ngoài ngành với các cán bộ, công chức Hải quan phục vụ cho các chuyên đề nghiên cứu cơ bản.

Thứ tư, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, với các quy định về giãn cách xã hội nên việc kiểm tra tiến độ trực tiếp tại đơn vị nghiên cứu cũng như việc kịp thời tháo gỡ khó khăn cho chủ nhiệm nhiệm vụ KHCN và đơn vị chủ trì còn hạn chế, ảnh hưởng tiến tiến độ nghiên cứu và chất lượng sản phẩm.

Thứ năm, chưa đánh giá được mức độ triển khai ứng dụng của đề tài sau khi nghiệm thu, do đó chưa phát huy được tối đa kết quả của các công trình nghiên cứu. Bên cạnh đó, nhiều đề tài mới chỉ mang tính chất lý thuyết, trong khi tính ứng dụng thực tiễn vẫn còn rất hạn chế.

Để nâng cao chất lượng công tác nghiên cứu, trong thời gian tới, cần tăng cường tập trung trên các lĩnh vực như: hoàn thiện thể chế đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa hải quan, tạo thuận lợi thương mại, thực hiện các cam kết quốc tế, nâng cao năng lực quản lý nhà nước về hải quan, hoàn thiện tổ chức bộ máy và nguồn nhân lực ngành Hải quan, nghiên cứu các vấn đề mới về hải quan hiện đại với mô hình Hải quan số, hướng tới mô hình Hải quan thông minh, Hải quan Xanh, quản lý biên giới thông minh,…

Cùng với đó, Thường trực Hội đồng khoa học Tổng cục Hải quan phải là đầu mối gắn kết công tác NCKH giữa Tổng cục Hải quan với các đơn vị trong và ngoài ngành. Tăng cường vai trò tư vấn, thẩm định của các nhóm chuyên môn Hội đồng Khoa học -TCHQ từ khâu xác định nhiệm vụ nghiên cứu, tư vấn tuyển chọn nhiệm vụ KHCN, xây dựng đề cương chi tiết đến các báo cáo chuyên đề để nâng cao chất lượng sản phẩm nghiên cứu, đáp ứng yêu cầu đặt hàng của Hội đồng khoa học.

Tăng cường hoạt động phổ biến, trao đổi, cung cấp các thông tin KHCN trong lĩnh vực hải quan với các tổ chức trong nước và quốc tế. Xây dựng cơ chế phối hợp với các đơn vị trong và ngoài ngành Hải quan, triển khai các đề tài có sự liên kết phối hợp của hai hay nhiều đơn vị nhằm tận dụng tốt nhất nguồn nhân lực NCKH ngành Hải quan.

Phối hợp với các Viện Nghiên cứu chuyên ngành nghiệm thu, đánh giá chất lượng các công trình nghiên cứu và cùng triển khai phát triển ứng dụng, đưa kết quả nghiên cứu đi vào cuộc sống. Đồng thời cần có tiêu chí đánh giá kết quả ứng dụng của đề tài để nâng cao chất lượng và hiệu quả ứng dụng, đồng thời tăng cường trách nhiệm của đội ngũ nghiên cứu.

Đẩy mạnh phổ biến, công bố những đề tài đã nghiệm thu, có tính thời sự và thực tế cao trên website Hải quan để làm nguồn tư liệu tham khảo cho các cán bộ trong ngành, đồng thời góp phần bồi dưỡng cơ sở lý luận, thực tiễn, nâng cao chất lượng nghiệp vụ cho cán bộ, công chức Hải quan.

Chú trọng phát triển nguồn nhân lực NCKH, lập kế hoạch xây dựng đội ngũ cán bộ NCKH đảm bảo số lượng, chất lượng và cơ cấu hợp lý; Quy hoạch phát triển đội ngũ chuyên gia và cán bộ làm công tác NCKH theo từng mốc thời gian cụ thể để có kế hoạch đào tạo; rà soát số cán bộ, công chức, viên chức có học vị tiến sĩ đang công tác trong ngành Hải quan, chủ yếu là ở Hải quan tỉnh thành phố để điều động, luân chuyển, biệt phái, tăng cường lực lượng NCKH có chất lượng cao cho cơ quan Thường trực Hội đồng khoa học - TCHQ; Đề xuất khen thưởng các cá nhân, tổ chức tích cực tham gia và hoàn thành tốt công tác NCKH.