Lực lượng Hải quan và Biên phòng tại Xín Mần đi tuần tra biên giới. Ảnh: T.Trang.

Cung đường vất vả

Chúng tôi về miền Tây của tỉnh Hà Giang- huyện Xín Mần trong háo hức, chờ đợi, tò mò trước biết bao nhiêu lời “cảnh báo” về địa danh này. Nào là con đường vất vả nhất trong các con đường của Hà Giang, nào là đường đi sợ lắm, nào là lạnh lắm…

Tôi đã vài lần ngược phía Bắc Hà Giang lên với Yên Minh, Ðồng Văn, Mèo Vạc nổi tiếng với cao nguyên đá, những rừng đá, cánh đồng đá sắc nhọn, sắc đen đến lạnh người. Lần này về phía Tây lại gặp những dòng sông đá, dòng suối đá, cả quần thể đá. Ðá phía Tây Hà Giang thường tròn hoặc có bề mặt phẳng, màu sáng, với những khối đá lớn, nhiều hình thù kỳ lạ. Người, xe chênh vênh với mây, núi. Song hành là con sông Chảy màu nước trắng đục, tít tắp mãi dưới vực sâu. Lòng sông sâu cũng ngổn ngang đá...

Chỉ vừa mới đi được một đoạn thôi, mây mù phủ mỗi lúc một dày. Càng lên cao khí trời càng lạnh, và điều chúng tôi lo ngại nhất cũng đã xảy ra- tứ bề là sương mù. Và mưa. Thực ra cũng không hẳn là mưa mà chỉ là “quá mù ra mưa”. Nhưng chỉ bấy nhiêu thôi cũng khiến xe phải oằn mình trước những con dốc.

Những lời cảnh báo quả là không sai. Từ thị trấn Tân Quang (Bắc Quang) vào Hoàng Su Phì với độ dài 64km, nhưng có đến hơn 1.000 đoạn cua gấp (anh lái xe của Cục Hải quan Hà Giang giới thiệu với chúng tôi như vậy), mà là cua tay áo, không có đoạn đường nào thẳng được quá 50m. Ngồi trên xe chúng tôi như đang tham gia vào trò chơi cảm giác mạnh, người rung lắc liên hồi, chưa kịp giữ thăng bằng sau khúc cua trước đã lại tiếp tục phải chịu tiếp một lực đẩy nghiêng khi xe tiếp tục vào khúc cua tiếp theo.

Và cứ thế, xe cua liên hồi tưởng như mãi không dừng. Dù đã đi nhiều đoạn đường miền núi, thế những gặp đoạn đường này tôi cũng phải đầu hàng, nhiều lúc không chịu nổi, đành phải xin dừng xe để lấy lại cân bằng. May thay, lấp ló trong màn sương bàng bạc là những ngôi nhà của người Mông, người Nùng, những vạt váy đầy màu sắc tựa những cánh bướm rực rỡ phần nào trấn an tinh thần vốn đang hoang mang của tôi.

Đoạn đường từ Hoàng Su Phì vào Xín Mần gần 40km có khá hơn, mặt nhựa phẳng lì, nhưng tốc độ xe vẫn không nhanh hơn được. Đoạn đường này chúng tôi lại được tha hồ ngắm những ruộng bậc thang lúa xanh ngăn ngắt. Đôi lúc trên đường đi lại qua bao ngọn thác cao ngất trời và cả những dòng nước như sợi chỉ trắng chảy từ đỉnh núi xuống.

Có lẽ đến ngót trăm ngọn thác lớn nhỏ. Xín Mần là đây. Chúng tôi đã được đón nhận gió của Xín Mần. Gió từ các triền núi đất thổi dọc sông Chảy, phả lên thị trấn Cốc Pài. Gió mang hương thơm của phấn ngô Nàn Ma, Nàn Xỉn. Gió mang vị ngọt của mật ong từ Pà Vầy Sủ, Chế Là. Trong gió, tôi nghe có tiếng khèn Mông dìu dặt và tiếng sáo La Chí réo rắt gọi bạn tình. Sương Mù đưa chúng tôi vào mùa Xuân của xứ sở miền Tây Hà Giang này.

Từ Cốc Pài, đoạn đường đi chợ biên giới (cửa khẩu Xín Mần) 25km tuy có cao, có dốc nhưng cũng không còn khó khăn như trước nữa. Đường trải nhựa đã dẫn tới tận cửa khẩu. Con đường hùng vĩ, quanh co vắt qua các triền núi tựa như dải lụa dẫn lên trời với những khúc cua và độ cao tăng nhanh đến chóng mặt.

Tôi được giới thiệu theo chữ Hán "Xín Mần" có nghĩa là "Cửa mở". Theo con đường trải nhựa đi về phía biên giới, Chi cục Hải quan Xín Mần đã xuất hiện trong tầm mắt chúng tôi. Trời biên cương buốt lạnh. Nắng mỏng như một tấm voan dát vàng lên các nương lúa bậc thang của Thèn Phàng, Chí Cà.

Thay áo mới

Sau 5 tiếng đồng hồ vượt hơn 100km đường đồi núi, chúng tôi đã tới huyện Xín Mần. Chi cục Hải quan cửa khẩu Xín Mần nằm lưng chừng đồi, ẩn lẫn trong sương dãy nhà cấp 4, những cán bộ Hải quan Xín Mần đón chúng tôi bằng những cái bắt tay thật chặt.

Anh Lê Hồng Quân- Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Xín Mần chia sẻ: “Huyện Xín Mần đi lại vẫn còn nhiều khó khăn, do vậy hàng hóa XNK qua cửa khẩu còn hạn chế, chủ yếu là hàng kinh doanh tạm nhập tái xuất. Hoạt động XNK chủ yếu là hàng hóa trao đổi cư dân biên giới gồm phân bón, rau củ quả và hàng tiêu dùng phục vụ đời sống tiêu dùng của người dân.

Để đảm bảo nhiệm vụ chính trị, đặc biệt là vào dịp cuối năm, Chi cục đã triển khai kế hoạch phối hợp với lực lượng Biên phòng và chính quyền địa phương tập trung vào công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Mặc dù hoạt động buôn lậu không diễn biến phức tạp nhưng đơn vị vẫn luôn đề cao cảnh giác. Hàng ngày, đơn vị bố trí lực lượng túc trực 24/24h vừa thực hiện giám sát hàng hóa, vừa tăng cường phối hợp với lực lượng chức năng tuần tra kiểm soát khu vực cửa khẩu và địa bàn quản lý hải quan.

Đưa chúng tôi đi thăm cửa khẩu, lãnh đạo Chi cục Hải quan Xín Mần cho biết, những năm qua, đơn vị hải quan nơi đây bên cạnh việc phối hợp tốt với các cơ quan chức năng trên địa bàn thực hiện công tác quản lý hải quan, đơn vị cũng đã có rất nhiều hoạt động để xây dựng và phát triển địa phương như: Ủng hộ vật liệu làm đường bê tông liên thôn, tặng quà cho các hộ gia đình có hoàn cảnh khó khăn. Cùng với đó, mỗi công chức hải quan tại đơn vị còn tham gia ngày công lao động để làm đường liên thôn, làm nhà cho hộ nghèo…

Một tin mừng với địa phương và đơn vị Hải quan nơi đây là từ tháng 3/2018 được sự nhất trí của Chính phủ 2 nước, Việt Nam và Trung Quốc đã công bố mở chính thức cặp Cửa khẩu song phương Xín Mần (Việt Nam)- Đô Long (Trung Quốc). Có thể nói đó là một “cú hích” lớn, tạo sức bật phát triển kinh tế biên mậu của tỉnh Hà Giang. Đây cũng là cơ sở để tỉnh Hà Giang thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh và phát triển kinh tế biên mậu.

Luôn trong tâm thế sẵn sàng, Chi cục Hải quan Xín Mần đã được đầu tư cơ sở vật chất, cũng như trang thiết bị để phục vụ cho công tác quản lý hải quan nơi đây. Bên cạnh đó còn là những chính sách tạo thuận lợi, giải pháp cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa hải quan cũng như thực hiện nghiêm Tuyên ngôn phục vụ khách hàng, áp dụng dịch vụ công trực tuyến… Mỗi công chức hải quan nơi đây luôn chủ động để tiếp nhận công việc bận rộn hơn.

Có thể thấy, việc mở chính thức cặp Cửa khẩu song phương Xín Mần- Đô Long sẽ tiếp tục củng cố và đẩy mạnh hơn nữa sự hợp tác giữa hai bên. Tuy nhiên, để thu hút các DN xuất nhập khẩu thông quan qua cửa khẩu Xín Mần cần hệ thống giao thông hoàn chỉnh. Trong những năm qua, được sự quan tâm từ Trung ương đến cấp ủy, chính quyền tỉnh bố trí kinh phí đầu tư cơ sở hạ tầng, xây dựng các cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển kinh tế biên mậu, thu hút đầu tư vào các khu kinh tế tỉnh, ở các cửa khẩu, lối mở, chợ biên giới, các điều kiện đáp ứng hoạt động thương mại biên giới khu vực Cửa khẩu Xín Mần – Đô Long đang từng bước được hoàn thiện.

Ngắm nhìn Quốc môn to đẹp, khang trang gợi lên trong tôi một cảm giác gần gũi của miền biên viễn. Hình ảnh những bản làng nép mình dưới bóng cây, người dân hai nước vẫn đến chợ cửa khẩu buôn bán, giao lưu văn hóa, những thiếu nữ Mông đi chợ, xúng xính váy áo khăn thêu rực rỡ sắc màu… cảm giác bình yên đến lạ! Xín Mần đang vào Xuân.