VPBank chốt room ngoại 15%, "dọn đường" cho nhà đầu tư chiến lược?
	Thu về 2.165 tỷ đồng từ thoái vốn trong 4 tháng đầu năm
	Nhà đầu tư nước ngoài mua ròng 714 tỷ đồng trái phiếu Chính phủ trong tháng 4

Không dễ để hút vốn ngoại vào mua cổ phần của DNNN. Ảnh minh họa: Internet.

Giá trị thoái vốn gấp 15 lần giá vốn

Mới đây, Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước SCIC đã chia sẻ những thông tin liên quan đến thực trạng nhà đầu tư nước ngoài (NĐTNN) tham gia mua phần vốn của SCIC trong quá trình cổ phần hóa, thoái vốn tại doanh nghiệp.

Theo đó, trong giai đoạn 2016-2020, NĐTNN đã tham gia mua phần vốn của SCIC trong một số đợt thoái vốn tại các doanh nghiệp lớn như Vinamilk (năm 2016, 2017), Nhựa Bình Minh (năm 2018)... Giá trị thu về qua các đợt thoái vốn lớn này đạt 22.600 tỷ đồng, gấp gần 15 lần so với giá vốn (1.508 tỷ đồng).

Kết quả này là do sự quan tâm chỉ đạo của các cơ quan quản lý nhà nước và sự chủ động, nỗ lực của SCIC trong quá trình thoái vốn. Cụ thể, đơn vị này đã phối hợp với các đơn vị tư vấn bán cổ phần bao gồm các ngân hàng đầu tư nước ngoài tiếp cận giới thiệu cơ hội đầu tư rộng rãi đến các nhà đầu tư trong và ngoài nước, rà soát và tư vấn về thủ tục chào bán để đảm bảo phù hợp với thông lệ quốc tế và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các đối tượng nhà đầu tư tham gia mua cổ phần.

Theo SCIC, sự tham gia của NĐTNN giúp tăng cường tính cạnh tranh và nâng cao hiệu quả thoái vốn nhà nước của SCIC. Trong đợt thoái vốn tại Vinamilk, SCIC đã thu về 20.270 tỷ đồng, gấp 16 lần so với giá vốn; thoái vốn tại Công ty CP Nhựa Bình Minh thu về 2.330 tỷ đồng, gấp 9,65 lần so với giá vốn. Các đợt bán vốn của SCIC đã tạo được ấn tượng tốt trong giới đầu tư về chuyển nhượng vốn của nhà nước.

Trong nhiều trường hợp, sau khi mua cổ phần tại các DN này, NĐTNN giúp cải thiện hiệu quả kinh doanh của DN. Các NĐTNN với vai trò cổ đông lớn tại DN, đóng góp những kinh nghiệm quản trị hiện đại và nguồn thông tin quốc tế phong phú... giúp nâng cao tính minh bạch thông tin, góp ý trong quá trình xây dựng chiến lược phát triển của DN.

Trong trường hợp NĐTNN tham gia quản lý trực tiếp tại DN, họ có thể có những cải tiến về công nghệ, giúp DN nâng cao tính cạnh tranh, mở rộng thị trường...

Tuy nhiên, đơn vị này cho biết, hiện có nhiều vướng mắc, khó khăn về cơ chế chính sách và tình hình thực hiện trong việc thu hút NĐTNN tham gia mua cổ phần của DN.

Nhiều rủi ro, sức ép cho nhà đầu tư

Với vướng mắc về đặt cọc, SCIC cho biết, theo quy định, nhà đầu tư phải thu xếp một lượng tiền lớn để đặt cọc cho việc đăng ký tham gia mua cổ phần trong khi chưa biết mua được cổ phần hay không. Điều này tạo tâm lý e ngại cho nhà đầu tư khi quyết định tham gia vào đợt chào bán.

Về đồng tiền đặt cọc (là đồng Việt Nam) tạo ra rủi ro về chênh lệch tỷ giá (bán - mua ngoại tệ) khi quy đổi từ ngoại tệ sang đồng Việt Nam để đặt cọc đối với các NĐTNN đăng ký tham gia chào bán nhưng không trúng giá - không được mua cổ phần và phải quy đổi ngược lại từ đồng Việt Nam sang ngoại tệ để chuyển về nước. Ngoài ra, còn phát sinh chi phí chuyển tiền quốc tế cho khoản đặt cọc chỉ để đăng ký tham gia chào bán.

Bên cạnh đó, quy định đồng tiền thanh toán là đồng Việt Nam cũng là khó khăn đối với các nhà đầu tư. Với các giao dịch mua cổ phần có giá trị lớn hàng nghìn tỷ đồng thì trong thời hạn ngắn để thanh toán tiền mua cổ phần (thường từ 7-10 ngày kể từ ngày trúng giá) sẽ ảnh hưởng đến thị trường tiền tệ trong nước khi khoản ngoại tệ rất lớn chuyển vào Việt Nam và cần được chuyển đổi ra đồng Việt Nam.

Điều này tạo ra sức ép về tỷ giá đối với nhà đầu tư trúng giá khi lượng cầu về đồng Việt Nam quá lớn trong thời gian ngắn, vượt quá hạn mức cung cấp của các ngân hàng thương mại, cũng như tạo ra rủi ro mất tiền đặt cọc khi nhà đầu tư không thu xếp đủ lượng tiền Việt Nam đồng đúng thời hạn thanh toán theo hợp đồng.

Cũng theo SCIC, khó khăn liên quan đến mã giao dịch cho thấy, đối với nhà đầu tư chưa có tài khoản vốn đầu tư gián tiếp cũng như chưa có mã giao dịch chứng khoán tại Việt Nam muốn tham gia giao dịch phải hoàn thành các điều kiện trên, đòi hỏi thời gian hoàn tất thủ tục công chứng lãnh sự, hoàn thiện hồ sơ khá lâu, sẽ không kịp tham gia chào bán.

Từ những vướng mắc trong quá trình triển khai nói trên, SCIC có một số kiến nghị đề xuất một số giải pháp nhằm đẩy mạnh thu hút NĐTNN tham gia mua cổ phần của DN.

Về phương thức bán vốn, SCIC kiến nghị Chính phủ và các cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, hoàn thiện cơ chế chính sách về thoái vốn, bổ sung thêm một số hình thức bán phù hợp với thông lệ quốc tế như phương pháp dựng sổ, bán cho nhà đầu tư chiến lược ...

Về đặt cọc, đề xuất xem xét bổ sung hình thức ngân hàng bảo lãnh để phù hợp thông lệ quốc tế.

Về đồng tiền thanh toán, SCIC kiến nghị, đối với các giao dịch đặc thù với giá trị lớn, cho phép sử dụng đồng tiền thanh toán là USD theo tỷ giá giao dịch của các ngân hàng TMCP nhà nước tại ngày thực hiện giao dịch.

Bên cạnh đó, để thu hút sự tham gia của các NĐTNN chưa có mã số giao dịch chứng khoán trong khi tham gia chào bán chưa đảm bảo được việc chắn chắn được mua cổ phần, cần linh hoạt trong việc cho phép cấp mã giao dịch chứng khoán sau khi nhà đầu tư đã trúng giá mua cổ phần để đơn giản hóa các thủ tục khi nhà đầu tư đăng ký tham gia giao dịch.