Nếu tỷ số giới tính khi sinh tiếp tục tăng ở tộc độ hiện nay, đến năm 2050 dân số Việt Nam sẽ thừa 12% nam giới có độ tuổi dưới 50. Ảnh: DN

12% dân số Việt có nguy cơ "ế vợ"

Theo báo cáo của Tổng cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình- Bộ Y tế, tại Việt Nam tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh xảy ra muộn hơn so với hầu hết các nước trong khu vực nhưng lại gia tăng với mức độ chóng mặt, đến thời điểm hiện tại đã là 112 bé trai/100 bé gái.

Tỷ số giới tính khi sinh tăng lên ở cả thành thị và nông thôn nhưng tăng mạnh hơn ở khu vực thành thị. Trong các gia đình khá giả và nhóm phụ nữ có học vấn cao hơn thì tỷ số giới tính khi sinh có xu hướng cao hơn so với các gia đình nghèo và nhóm phụ nữ có học vấn thấp hơn.

Tại Hội nghị, ông Nguyễn Viết Tiến lo ngại, nếu tỷ số giới tính khi sinh tiếp tục tăng ở tộc độ hiện nay, đến năm 2050 dân số Việt Nam sẽ thừa 12% nam giới có độ tuổi dưới 50. Điều này sẽ gây ra những hậu quả trầm trọng cho sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước và cuộc sống của phụ nữ, nam giới, gia đình và cả cộng đồng.

Bên cạnh đó theo ông Nguyễn Văn Tân- Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số Kế hoạch hóa gia đình, tình trạng thiếu phụ nữ trẻ sẽ khiến nhiều nam giới khó tìm được bạn đời. Sự khủng hoảng về hôn nhân này có thể để lại một loạt hậu quả cả về mặt nhân khẩu học và mặt xã hội bao gồm nạn ép buộc kết hôn, buôn bán và bạo hành phụ nữ và trẻ em gái và cả nguy cơ bất ổn xã hội do sự bất mãn về xã hội và tình dục của nam giới.

Phân tích về nguyên nhân của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh đang diễn ra khá nghiêm trọng, ông Nguyễn Văn Tân thừa nhận, hiện nhiều vùng miền ở Việt Nam vẫn duy trì chế độ phụ hệ và truyền thống cư trú bên nội với suy nghĩ sinh con trai để nối dõi tông đường. Bên cạnh đó hiện nay việc phát triển như vũ bão của công nghệ thông tin cũng khiến cho người dân tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, phát hiện sớm giới tính thai nhi dẫn tới tình trạng lựa chọn giới tính khi sinh.

Song bên cạnh nguyên nhân chủ quan từ phía người dân, thì nguyên nhân khách quan liên quan tới hệ thống pháp luật và chính sách cũng chưa thực sự phù hợp.

Theo đó, hiện Nhà nước đã có những quy định chính thức cấm lựa chọn giới tính, song việc siêu âm, nạo phá thai vẫn bị lạm dụng cho mục đích lựa chọn giới tính. Việc giám sát nghiêm ngặt cá phòng khám và bệnh viện tư nhân vẫn chưa được thực hiện.

Bên cạnh đó các chế tài hiện hành vẫn chưa đủ mạnh để dẫn tới thay đổi hành vi. Điều này khiến các nhà hoạch định chính sách và các chuyên gia y tế phải đối mặt với thách thức trong việc vừa đảm bảo mục tiêu bảo vệ sức khỏe và quyền lợi cho phụ nữ qua việc tiếp cận với công nghệ siêu âm tiền sinh và các dịch vụ nạo phá thai an toàn nhưng cũng đồng thời tránh việc lạm dụng những công nghệ sản khoa mới.

Chuyển biến về tư duy

Để giảm tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam hiện nay, các chuyên gia y tế đều thống nhất quan điểm cho rằng đây là vấn đề thuộc về tư duy của người dân và nhà quản lý có trách nhiệm khiến người dân thay đổi tư duy, nếp nghĩ ấy.

Ông Dương Văn Đạt- Trưởng nhóm Sức khỏe sinh sản- Văn phòng Quỹ Dân số Liên hợp quốc tại Việt Nam cho rằng, mặc dù không có quy định hay điều lệ chính thức nhưng trong suy nghĩ của phần nhiều người dân Việt Nam, mô hình phụ hệ vẫn luôn được coi là nền tảng của truyền thống văn hóa Việt Nam.

"Nếu chỉ nói tới truyền thống văn hóa một cách chung chung, có thể sẽ khuyến khích những hành động trọng nam khinh nữ. Do vậy rất cần thiết phải định nghĩa lại thế nào là những truyền thống văn hóa Việt Nam theo cách giúp củng cố vị thế cho phụ nữ và trẻ em gái trong gia đình và dòng tộc. Truyền thống văn hóa tốt đẹp nên được đánh giá là những truyền thống coi trọng nữ giới ngang bằng với nam giới", ông Dương Văn Đạt nhấn mạnh.

Cũng theo ông Dương Văn Đạt, bên cạnh đó các hoạt động truyền thông đề cập tới truyền thống văn hóa cũng cần tập trung thay đổi những quan niệm đạo đức ở cộng đồng. Đặc biệt cần nhấn mạnh việc xúc phạm, trêu chọc, gièm pha những người không có con trai là hành động mà xã hội không thể chấp nhận được.

Sau cùng theo ông Vũ Song Hà- Phó Giám đốc Trung tâm sáng kiến sức khỏe dân số, muốn giảm tỷ lệ mất cân bằng giới tính khi sinh ở Việt Nam, Việt Nam phải kiểm soát chặt tình trạng lạm dụng công nghệ y học.

Theo ông Vũ Song Hà mặc dù cán bộ y tế ở Việt Nam không được phép tiết lộ giới tính thai nhi hoặc thực hiện những ca nạo phá thai nhằm lựa chọn giới tính nhưng những dịch vụ này vẫn thường xuyên xảy ra. Do đó Việt Nam cần có can thiệp đối với cả hệ thống y tế tư nhân và y tế công nhằm nâng cao kỹ năng truyền thông cho đội ngũ y, bác sỹ- những người luôn phải chịu áp lực từ phía bệnh nhân đòi hỏi tiết lộ giới tính thai nhi hoặc thực hiện các ca nạo phá thai chọn giới tính.