Khi những đơn vị, cá nhân có trách nhiệm này làm ảnh hưởng lớn đến giá trị DN thì phải đi đến những chế tài để xử lý những đối tượng đã làm sai chế độ chính sách. Đây là ý kiến của ông Nguyễn Quang Thành, Phó Tổng kiểm toán Nhà nước bên lề cuộc hội thảo quốc tế “Xác định giá trị doanh nghiệp trước khi cổ phần hóa và vai trò của Kiểm toán Nhà nước” vừa được tổ chức gần đây.

Có nhiều vấn đề xảy ra trong việc định giá giá trị tài sản DN trong quá trình cổ phần hóa DNNN. Trước hết, ông có thể chia sẻ kết quả hoạt động của Kiểm toán Nhà nước trong việc xác định giá trị DN, thưa ông?

Qua việc giao nhiệm vụ cho cơ quan Kiểm toán tại Thông tư 127/2014/TT-BTC, đối với DN có vốn trên 500 tỷ đồng, cơ quan Kiểm toán có trách nhiệm xác định lại giá trị DN, trên cơ sở các cơ quan tư vấn và các cơ quan được Kiểm toán đề xuất. Với quy mô đó, năm 2016 chúng tôi đã được Chính phủ giao cho việc xác định lại giá trị 8 DN. Qua kiểm toán, chúng tôi đã xác định được giá trị DN và đã điều chỉnh rất nhiều số liệu của các DN. Tất cả các cơ quan tư vấn, các đơn vị được kiểm toán phải chấp hành và tuân thủ các giá trị cơ quan Kiểm toán đã xác định. Qua đánh giá, theo dõi, chúng tôi thấy rằng, về cơ bản các cơ quan tư vấn và các đơn vị đều thực hiện đúng nguyên tắc. Tuy nhiên, trong quá trình làm việc cụ thể, chúng tôi thấy còn một số bất cập, tồn tại. Trong đó, tồn tại lớn nhất là những bất cập trong cơ chế, chính sách. Đây là nguyên nhân dẫn tới các cơ quan tư vấn áp dụng có những cái chưa phù hợp ở nhiều nội dung giữa Thông tư 127 và Nghị định 59/2011/NĐ-CP của Chính phủ.

Xin ông cho biết đã có những vấn đề gì xảy ra trong định giá DN khiến cho công tác cổ phần hóa bị chậm lại?

Trong quá trình tổ chức kiểm toán, chúng tôi nhìn nhận, phát hiện được nhiều vấn đề. Theo đó chúng tôi đã đề nghị 8 vấn đề cần phải giải quyết để lộ trình xác định giá trị DN nhằm cổ phần hóa DNNN sắp tới sẽ thuận lợi hơn. 8 vấn đề này chúng tôi sẽ có trong báo cáo chính thức. Đối với cơ quan tư vấn, qua theo dõi các đơn vị được kiểm toán thấy rằng, hiện nay có một số nhóm vấn đề thường xảy ra, như: Những đơn vị được kiểm toán xác định giá trị tài sản còn chưa chính xác; một số loại tài sản đáng lẽ được đưa vào giá trị của DN nhưng vẫn còn bỏ sót; các cơ quan tư vấn xác định các phương pháp tính chưa đồng bộ, hoặc chưa đưa vào so sánh các phương pháp để tính sử dụng vốn Nhà nước hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, trong xác định giá trị tài sản có những loại tài sản được áp dụng trong suất đầu tư hoặc trong đơn giá xây dựng cơ bản, nhưng các tổ chức tư vấn hoặc các đơn vị kiểm toán không xác định theo phương pháp này, mà lấy theo phương pháp giá trị còn lại, như vậy sẽ không phản ánh đúng giá trị tài sản. Hoặc các suất đầu tư của các tài sản do các cơ quan quản lý Nhà nước ban hành chưa có trong các biểu của Nhà nước, gây ra những khó khăn cho cơ quan Kiểm toán phải xác định lại hoặc phải có những phương pháp khác để tính, bảo đảm giá trị tài sản thực hơn để đưa vào giá trị DN.

Hiện nay, chúng tôi đang tiến hành hội thảo giữa các cơ quan khoa học với các cơ quan quản lý Nhà nước, các DN được chúng tôi kiểm toán và các tổ chức quốc tế để đưa ra những tranh luận, trao đổi, thống nhất để đi tới kiến nghị với các cơ quan ban hành văn bản quy phạm pháp luật có sự chỉnh sửa cho phù hợp, từ đó tổ chức thực hiện theo đúng chủ trương của Đảng, nghị quyết của Trung ương và các quyết định của Chính phủ trong lộ trình sắp tới, để làm sao đạt được hiệu quả tốt nhất theo mong muốn của Đảng, Chính phủ và kỳ vọng của nhân dân.

Ông vừa nhắc đến một vấn đề đó là một số tài sản không được đưa vào để xác định tài sản của DN trước khi cổ phần hóa, vậy thường những dạng tài sản nào đã bị bỏ sót trong quá trình định giá? Đến thời điểm này, trong 8 DN Kiểm toán Nhà nước đã kiểm toán lại giá trị DN trong thời gian vừa qua thì sự chệnh lệch giá trị tài sản trước và sau kiểm toán là bao nhiêu phần trăm, thưa ông?

Qua theo dõi 8 DN thì những tài sản chưa được đưa vào xác định giá trị DN của các đơn vị thường là những tài sản không có giá trị lớn hoặc những tài sản trong các Ban quản lý dự án chuyển giao giữa các giai đoạn. Tuy giá trị không lớn nhưng dấu hiệu này cũng thể hiện sự buông lỏng trong các đơn vị quản lý tài sản này. Chúng tôi cũng đã chỉ ra cho các DN và các DN cũng đã thấy rằng đây là những nội dung cần phải đưa vào định giá và đã khắc phục.

Bên cạnh đó, về sự chệnh lệch giá trị tài sản trước và sau kiểm toán, qua theo dõi 8 DN, chúng tôi thấy rằng, tỷ trọng chênh lệch trong mỗi DN khác nhau, vì thế quy đổi thành tỷ lệ chung thì chưa quy đổi được. Nhưng chúng tôi thấy có những DN giá trị tài sản không lớn nhưng tỷ lệ điều chỉnh lớn, đồng thời có những DN giá trị tài sản lớn nhưng tỷ lệ điều chỉnh lại không nhiều. Như vậy, để đánh giá quy đổi thì chúng tôi sẽ phải xem xét từng DN cụ thể. Có những DN qua kiểm toán đã phải điều chỉnh tới 10%, thậm chí có DN phải điều chỉnh giá trị DN tới 20%.

Ông có thể chia sẻ những vướng mắc, sự chồng chéo trong các văn bản quy phạm pháp luật về vấn đề này? Đến thời điểm này, sau khi Kiểm toán Nhà nước thực hiện kiểm toán lại việc xác định giá trị DN tại các DN thì bộ ngành nào sẽ phải thay đổi nhiều nhất về chính sách, thưa ông?

Tôi có thể lấy một ví dụ về sự thiếu thống nhất trong các quy định, đó là quy định về thời điểm xác định giá trị DN được quy định tại Thông tư 127/2014/TT-BTC của Bộ Tài chính và Nghị định 59/2011/NĐ-CP của Chính phủ. Thông tư 127 quy định thời điểm xác định giá trị DN là thời điểm tổ chức thực hiện xác định giá trị DN, còn Nghị định 59 quy định thời điểm xác định giá trị DN là giữa thời điểm xác định giá trị DN của những DN được kiểm toán với thời điểm các cơ quan được giao nhiệm vụ tổ chức thực hiện xác định lại. Điều này dẫn tới chênh lệch nhau khá nhiều về thời gian, mà thời gian khác nhau dẫn đến giá trị tài sản cũng sẽ khác nhau. Do đó, chúng tôi muốn đưa thời điểm xác định giá trị DN được quy định tại Thông tư 127 và Nghị định 59 phải trùng nhau.

Về thay đổi cơ chế, chính sách, quan điểm của cơ quan Kiểm toán Nhà nước là hiện nay việc xác định giá trị DN có sự liên quan của rất nhiều bộ ngành, nhưng một trong những bộ ngành quan trọng nhất đó là Bộ Tài chính sẽ phải xem xét các nội dung này.

Theo ông, cần có giải pháp gì để hạn chế những bất cập của việc xác định giá trị DN trong thời gian tới? Không chỉ phải lấp những lỗ hổng về chính sách mà còn phải làm gì với những sai phạm của các cá nhân trong quá trình định giá tài sản này, thưa ông?

Để hạn chế tình trạng này, tôi cho rằng điều đầu tiên là cần chỉnh sửa lại cơ chế chính sách, các văn bản quy phạm pháp luật cho có sự thống nhất. Đây là sự chuẩn mực để các đơn vị, các tổ chức tư vấn, các cơ quan kiểm tra pháp luật tổ chức thực hiện và tuân thủ theo những quy định thống nhất chung đó. Bên cạnh đó, chúng tôi đã đưa ra những giải pháp của ngành Kiểm toán, trong đó có kiến nghị với Chính phủ phải xác định rõ vai trò, trách nhiệm của các cơ quan tư vấn, trách nhiệm của các đơn vị được tư vấn để xác định giá trị DN. Khi những đơn vị, cá nhân có trách nhiệm này làm ảnh hưởng lớn đến giá trị DN thì phải đi đến những chế tài để giải quyết những đối tượng đã làm sai chế độ chính sách.

Xin cảm ơn ông!