ông Vương Tuấn Nam, Trưởng phòng Giám sát quản lý về hải quan - Cục Hải quan TPHCM

Thưa ông, mới đây Trang đào tạo trực tuyến của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) đã lựa chọn giáo trình “Kiến thức cơ bản về container và kỹ thuật kiểm tra seal” của Hải quan Việt Nam làm tài liệu tham khảo đào tạo cho các cơ quan Hải quan thành viên. Là giảng viên và tác giả soạn thảo xây dựng giáo trình, ông có thể chia sẻ một số nội dung chính về giáo trình này?

Giáo trình Kiến thức cơ bản về container và kỹ thuật kiểm tra seal là tài liệu trực quan bằng video đầu tiên của Hải quan Việt Nam được WCO lựa chọn đăng tải làm tài liệu đào tạo trực tuyến trên Trang đào tạo trực tuyến của Tổ chức này. Đây là bộ tài liệu được biên soạn và chuẩn bị công phu với nhiều thông tin có giá trị cho bất kỳ công chức hải quan nào, nhất là đối với lực lượng giám sát, kiểm soát và quản lý rủi ro, xác định trọng điểm.

Giáo trình bao gồm 5 phần kiến thức từ cơ sở pháp lý quốc tế cho đến các nội dung có liên quan đến container như quy cách, ký mã hiệu, phân loại và phương pháp kiểm tra đánh giá seal container. Để có thể biên soạn thành công giáo trình này, giảng viên ngoài việc phải tìm hiểu, đọc rất nhiều tài liệu có liên quan, nhất là các tài liệu của Tổ chức Hàng hải quốc tế (IMO) và WCO thì cũng cần có một quá trình thực tiễn và tích lũy kinh nghiệm, kiến thức lâu dài tại cảng biển cũng như những kiến thức chuyên gia trong lĩnh vực phân tích thông tin và xác định trọng điểm.

Các học cụ được sử dụng để minh họa cũng được chuẩn bị kỹ lưỡng trong nhiều tuần với sự tham gia hỗ trợ của các hãng tàu, các đồng nghiệp đang làm việc trực tiếp tại cảng. Một số học cụ thậm chí được lưu giữ nhiều năm trước đó. Ví dụ như ống nhòm có từ hơn 20 năm trước, kìm bấm có từ chuyến công tác Thái Lan từ trước đó 10 năm, kính lúp và thước dây có từ khi tham gia Dự án Megaports về soi chiếu phóng xạ. Đối với kìm cắt seal thì nhóm xây dựng giáo trình mượn tại Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 3…

Ngoài ra, kịch bản dàn dựng cũng được các giảng viên của trường Hải quan Việt Nam phối hợp xây dựng và chuẩn bị kỹ các phương án từ trước. Khi tổ chức ghi hình, trường Hải quan Việt Nam cũng đã bố trí 3 giáo viên cùng tham gia hỗ trợ với ê kíp quay phim và sau đó cần tới 1 tháng để hoàn chỉnh nội dung video cũng như dịch thuật sang tiếng Anh và làm phụ đề. Riêng phần dịch thuật và phụ đề, giảng viên cùng nhà trường cũng phải nhờ sự giúp đỡ của những phiên dịch viên chuyên nghiệp có kinh nghiệm, bản thảo dịch thuật sau đó tiếp tục được đưa sang nhờ thẩm định bởi cán bộ Hải quan Hoa Kỳ và chuyên gia của Hải quan thế giới để đảm bảo nội dung dịch thuật có chất lượng tốt nhất.

Sự kiện trên đánh dấu lần đầu tiên Hải quan Việt Nam có tài liệu đào tạo được sử dụng là tài liệu đào tạo chung cho cơ quan Hải quan các nước trên thế giới, ông nghĩ gì về vinh dự này?

Việc giáo trình được WCO lựa chọn là một niềm vinh dự lớn cho cá nhân giảng viên cũng như ê kíp dàn dựng, cho trường Hải quan Việt Nam và cho ngành Hải quan. Tuy nhiên, đây không phải là điều bất ngờ và nằm ngoài dự đoán, vì đây là bộ giáo trình rất chất lượng và chưa từng có giáo trình tương tự nào của Hải quan thế giới về cùng chủ đề và nội dung. Chưa kể, nội dung của giáo trình có giá trị và tính thực tiễn rất cao cho công tác giám sát, kiểm soát của lực lượng Hải quan. Việc giáo trình được sử dụng cũng là minh chứng cho sự cố gắng vượt bậc, sự kiên trì của trường Hải quan Việt Nam nói riêng và của Hải quan Việt Nam nói chung đóng góp vào mảng kiến thức chuyên môn của Hải quan thế giới. Từ thành công của giáo trình này, Hải quan Việt Nam hoàn toàn có thể tự tin sẽ có thêm các giáo trình chất lượng khác trong tương lai có thể đóng góp cho Hải quan thế giới.

Trong thời gian tới, ông có dự định xây dựng, soạn thảo giáo trình nghiệp vụ hải quan dành cho công tác đào tạo, thưa ông?

Ngoài giáo trình về container nêu trên, tôi còn chủ trì cùng trường Hải quan Việt Nam biên soạn giáo trình về phân tích xác định trọng điểm hàng hóa vận chuyển đường biển theo chỉ đạo của lãnh đạo Tổng cục Hải quan. Giáo trình này đã được Hải quan ASEAN chọn đăng tải trên Trang xây dựng năng lực của Hải quan ASEAN làm tài liệu tham khảo chung cho công chức Hải quan các nước thành viên ASEAN.

Giáo trình gồm phiên bản tiếng Việt được chia sẻ trong nội bộ Hải quan Việt Nam và phần tiếng Anh để đăng tải quốc tế. Đây cũng là giáo trình mở và được cập nhật bổ sung hàng năm. Phần kiến thức về container cũng là một phần của giáo trình này. Ngoài kiến thức về container, giáo trình còn có các nội dung liên quan đến vận tải quốc tế, các kỹ thuật phân tích xác định trọng điểm, các chuyên đề có liên quan như hóa chất, tiền chất và các chuyên đề khác. Dự kiến trong thời gian tới, tôi sẽ bổ sung vào giáo trình các chủ đề quan trọng khác như Kiểm soát thương mại chiến lược, phóng xạ, chuyên đề về nhận dạng gỗ, chuyên đề về dược phẩm, chuyên đề về rác thải và sở hữu trí tuệ… Mỗi chuyên đề đều gồm các kiến thức căn bản và chuyên sâu giúp cho công chức hải quan có thể tự nâng cao năng lực về phân tích và chặn bắt đối với các lô hàng có rủi ro thuộc các lĩnh vực khác nhau.

Là một trong số ít công chức của Hải quan Việt Nam có nhiều hoạt động chia sẻ, tương tác với WCO và Hải quan nhiều nước trên thế giới, ông học hỏi được những kinh nghiệm gì từ các tổ chức này để phục vụ công tác chuyên môn của Hải quan Việt Nam?

Tôi là công chức hải quan công tác ở địa phương có may mắn được tham gia các chương trình, hội thảo quốc tế về hải quan trong hơn chục năm gần đây. Qua mỗi chuyến công tác, kiến thức và kinh nghiệm của các nước đều là những giá trị quý báu mà chúng ta có thể học tập và vận dụng. Tất cả kiến thức học được tôi đều chuyển tải thành các tài liệu, giáo trình hoặc các công cụ phần mềm để chia sẻ trong toàn Ngành. Trong đó, nhiều nội dung đã được đưa vào chương trình giảng dạy tại trường Hải quan Việt Nam. Một số kiến thức được chuyển hóa vào các vụ bắt giữ khác nhau ở nhiều lĩnh vực khác nhau, từ vấn đề buôn bán trái phép các sản phẩm động thực vật hoang dã, đến vận chuyển trái phép rác thải hạt nhân, chất phóng xạ…

Một số kiến thức khác được ứng dụng vào các kỹ thuật xây dựng và góp ý hoàn thiện các quy trình nghiệp vụ vừa qua. Bản thân tôi thấy đó vừa là trách nhiệm, vừa là thông điệp thể hiện sự tri ân, biết ơn đối với Ngành trong việc luôn tạo điều kiện để mình có cơ hội được tham gia học tập và cống hiến. Tôi cũng mong việc đó không chỉ đến với cá nhân mình mà sẽ đến với bất kỳ công chức nào của ngành Hải quan có tinh thần học hỏi, cống hiến cho sự phát triển chung của Hải quan Việt Nam.

Xin cảm ơn ông!