Dự thảo Luật đã quy định cụ thể về các cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn. Ảnh: ST

Tạo cơ sở pháp lý thực hiện quyền chủ sở hữu vốn

Dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp đang được Bộ Tài chính xây dựng và lấy ý kiến rộng rãi đã xác định rõ cơ quan, người đại diện chủ sở hữu vốn là chủ thể nhà đầu tư vốn của Nhà nước, bình đẳng với các nhà đầu tư vốn khác.

Theo đó, dự thảo Luật đã quy định cụ thể các cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn (Điều 50), trong đó quy định Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp là cơ quan chuyên trách thực hiện nhiệm vụ quản lý vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp; quy định quyền và trách nhiệm của cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn (Điều 51 và Điều 52); quy định rõ tiêu chuẩn người đại diện chủ sở hữu vốn (Điều 53), việc cử người đại diện (Điều 54); quy định quyền, nghĩa vụ của người đại diện sở hữu vốn (Điều 55).

Theo Bộ Tài chính, những nội dung quy định nêu trên nhằm cụ thể hóa và khắc phục Luật số 69/2014/QH13 hiện nay khi quy định cơ quan đại diện chủ sở hữu là cơ quan, tổ chức được Chính phủ giao thực hiện quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với doanh nghiệp do mình quyết định thành lập hoặc được giao quản lý và thực hiện quyền, trách nhiệm đối với phần vốn nhà nước đầu tư tại công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên. Tuy nhiên, trong cơ cấu quản lý của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đang có Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) cùng thực hiện tiếp nhận và thực hiện quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước và quản lý vốn nhà nước tại các doanh nghiệp do bộ, ngành, UBND cấp tỉnh chuyển giao.

Cũng về vấn đề này, từ góc nhìn doanh nghiệp, bà Vũ Thị Thanh Nga, Phó giám đốc Công ty Chấn Hưng (một doanh nghiệp thuộc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) cho biết, dự thảo Luật quy định mở rộng cơ quan đại diện chủ sở hữu trung ương gồm tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp thuộc trung ương là phù hợp với tình hình thực tế, tạo cơ sở pháp lý cho các đối tượng này trong thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại các doanh nghiệp.

Tuy nhiên, theo quy định tại Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam năm 2015 thì Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện của tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội… Do vậy, bà Nga cho rằng cần bổ sung Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là cơ quan đại diện chủ sở hữu vốn trung ương và đứng độc lập như một chủ thể riêng, không gộp chung cùng các tổ chức khác thuộc trung ương.

Đảm bảo tính độc lập, tự chủ của doanh nghiệp

Ở một góc nhìn khác, có ý kiến cho rằng, Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XII đã yêu cầu: “Tách chức năng chủ sở hữu tài sản, vốn của Nhà nước và chức năng quản lý nhà nước, chức năng quản trị kinh doanh của doanh nghiệp nhà nước; sớm xoá bỏ chức năng đại diện chủ sở hữu nhà nước của các bộ, ủy ban nhân dân đối với vốn, tài sản nhà nước tại các doanh nghiệp. Thành lập một cơ quan chuyên trách làm đại diện chủ sở hữu đối với doanh nghiệp nhà nước”.

Đại diện Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho biết, Ủy ban được thành lập theo Nghị quyết số 09/NQ-CP ngày 3/2/2018 của Chính phủ và chính thức hoạt động từ ngày 29/9/2018 theo quy định tại Nghị định số 131/2018/NĐ-CP của Chính phủ. Do vậy, trong Dự thảo Luật Quản lý và đầu tư vốn nhà nước tại doanh nghiệp, cơ quan này đề nghị cần xem xét quy định rõ các nội dung liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp là cơ quan chuyên trách thực hiện chức năng đại diện chủ sở hữu vốn tại doanh nghiệp.

Ngoài ra, theo một số chuyên gia, cơ quan chức năng nên nghiên cứu theo hướng thống nhất chủ sở hữu vốn nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp về một đầu mối để thống nhất phương thức quản lý, giám sát và đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp, nhờ đó việc giải quyết các yêu cầu và vướng mắc của doanh nghiệp có thể nhanh chóng và thống nhất hơn so với hiện nay. Đồng thời có thể dễ dàng xác định và xử lý trách nhiệm của cơ quan chủ sở hữu doanh nghiệp và người quản lý doanh nghiệp.

Cũng về vấn đề này, tại một hội thảo lấy ý kiến cho dự thảo Luật gần đây, ông Nguyễn Thành Trung, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Tài chính, Ngân sách của Quốc hội cho rằng, cần phải xác định được chính xác đối tượng mới có thể thiết kế được chính sách, nhất là nhiệm vụ, quyền hạn của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và đặc biệt là của cơ quan, người đại diện phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Điều này đảm bảo được tính độc lập, tự chủ của doanh nghiệp trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, phù hợp với quy định về quản trị doanh nghiệp trong Luật Doanh nghiệp. Bên cạnh đó, ông Nguyễn Thành Trung cũng lưu ý việc quản lý dòng vốn nhà nước đầu tư thay cho quản lý doanh nghiệp hiện nay phải thể hiện được đầy đủ nội dung giám sát dòng vốn này và rõ trách nhiệm, đối tượng thực hiện giám sát.