Đánh giá của bà về những mặt được và chưa được trong việc thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia và một cửa ASEAN đối với DN?

Cơ chế một cửa quốc gia và một cửa ASEAN có tác động rất tốt tới DN khi giảm thiểu thời gian và chi phí cho DN. Trước đây, DN phải cầm hồ sơ, chứng từ đến trực tiếp cơ quan, bộ, ngành để làm thủ tục; hơn nữa, DN còn phải photo hồ sơ, chứng từ thành nhiều bản, lặp đi lặp lại để đưa cho các cơ quan, bộ, ngành xác nhận. Bây giờ, DN chỉ cần thực hiện một lần, trên cổng thông tin điện tử nên tạo thuận lợi hơn rất nhiều cho hoạt động XNK, sản xuất, kinh doanh. Chính vì thế, VCCI đã ghi nhận được nhiều phản ánh tích cực của DN về cơ chế này.

Tuy nhiên, các báo cáo về quá trình thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN thường nói nhiều đến kết quả bao nhiêu bộ, ngành tham gia thực hiện; số lượng chứng từ, thủ tục đưa vào thực hiện, được cấp phép là bao nhiêu; số lượng thời gian, chi phí giảm thiểu được còn rất chung chung… Trong khi DN cần nhất là số liệu so sánh cụ thể, thực tế về thời gian, chi phí, số lượng thủ tục DN phải thực hiện giữa cơ chế truyền thống và cơ chế một cửa thì chưa có. Điều này khiến DN không khỏi băn khoăn, nghi ngại về cơ chế này.

Bên cạnh đó, theo ghi nhận và đánh giá phản ánh của DN qua các buổi tọa đàm, đối thoại chính sách, VCCI nhận được nhiều ý kiến DN cho thấy DN vẫn còn nhiều lo lắng với hình thức kê khai điện tử, gửi hồ sơ chứng từ lên hệ thống Cổng thông tin một cửa. Theo đó, DN phải chờ đợi trong khi không biết khâu giải quyết như thế nào, bộ hồ sơ, chứng từ đang ở đâu, đã được cơ quan nào tiếp nhận, giải quyết, trong khi không nhận được phản hồi của hệ thống. Vậy nên, không ít DN bày tỏ việc khai vào hệ thống Cổng thông tin một cửa cảm giác còn lo lắng hơn khi đến làm hồ sơ trực tiếp thông thường, bởi lúc đó DN biết chắc hồ sơ ở đâu, thậm chí nếu có vấn đề gì thì DN còn được trao đổi trực tiếp để xử lý kịp thời.

Theo bà, đâu là nguyên nhân của những hạn chế nêu trên?

Việc vận hành Cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN có vai trò rất lớn của công nghệ thông tin; nhưng công nghệ thông tin chỉ là phương tiện, còn khâu xử lý cuối cùng là con người vận hành phương tiện như thế nào mới quan trọng. Hồ sơ được chuyển vào hệ thống rất nhanh chóng nhưng hồ sơ có được xử lý nhanh hay không lại là trách nhiệm của cán bộ tiếp nhận, xử lý… Vì nguyên tắc của Cổng thông tin một cửa là nơi tiếp nhận và trả hồ sơ, còn liên quan đến bộ, ngành nào sẽ chuyển đến bộ, ngành đó xử lý.

Đặc biệt, theo kết quả khảo sát DN của Ban Pháp chế (VCCI) về Cơ chế một cửa, việc kết nối thông tin giữa các bộ, ngành vẫn chưa thông suốt. Điều này nhiều khi dẫn đến tình trạng mỗi nơi một kiểu, nơi bảo có, nơi bảo không khiến DN rất vất vả để đáp ứng. Nên các bộ, ngành đều khẳng định đã tham gia Cơ chế một cửa rồi nhưng mức độ kết nối như thế nào, giảm thiểu thủ tục như thế nào phải làm rõ dựa trên đánh giá thực tế của DN, phải đánh giá từng cơ quan, bộ, ngành, không thể trộn nhào tất cả vào nhau một cách chung chung thì rất khó để xác định đâu là mấu chốt để thay đổi.

Kiến nghị của bà để tạo thuận lợi hơn nữa cho DN khi thực hiện Cơ chế một cửa quốc gia và một cửa ASEAN?

Về thủ tục cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O), VCCI và Tổng cục Hải quan đã có sự kết nối chặt chẽ, nằm trong sự phối hợp chung giữa các bộ, ngành, dưới sự điều hành hướng dẫn chung của Ban chỉ đạo Cơ chế một cửa quốc gia, một cửa ASEAN. Do đó, thủ tục cấp C/O hiện không có vướng mắc lớn, đã được kết nối kỹ thuật theo đúng trình tự về đường truyền, bảo mật dữ liệu, bảo mật thông tin…

Ngoài ra, VCCI vẫn tiếp tục là cơ quan đầu mối tập hợp ý kiến của DN để đưa ra đề xuất với Ban chỉ đạo. Vì thế, dựa trên những báo cáo điều tra của VCCI, các bộ, ngành cần tiếp thu ý kiến của cộng đồng DN, có động thái quyết liệt thực hiện. Nếu các bộ ngành thực hiện theo kiểu “cho có” thì khó có thể hỗ trợ DN hiệu quả.

Theo ghi nhận của VCCI, phần lớn các bộ, ngành đang chọn thủ tục hành chính tham gia Cơ chế một cửa mà có ít DN tham gia, chưa phổ biến, nên kết quả điều tra hơn 1.000 DN của VCCI chỉ ghi nhận 35% DN đã từng thực hiện thủ tục hành chính trên Cổng thông tin một cửa. Vì thế, một mặt VCCI và các cơ quan, bộ, ngành phải tiếp tục nâng cao hoạt động tuyên truyền, tập huấn về Cơ chế một cửa; một mặt phải thực hiện đối với những thủ tục hành chính phổ biến cho nhiều DN cùng tham gia. Rõ ràng, hoạt động tuyên truyền sâu rộng không thể mạnh mẽ, thiết thực bằng việc để DN trực tiếp tham gia, để DN tự trải nghiệm, thấy được những lợi ích mà Cổng thông tin một cửa mang lại.

Xin cảm ơn bà!