Đang hoàn thiện những bước cuối cùng cho sàn giao dịch nợ xấu
	Thêm sản phẩm mới được đưa vào giao dịch trên thị trường chứng khoán phái sinh
	Làm rõ giá tham chiếu và biên độ giao dịch của cổ phiếu chuyển sàn

Chuyên gia tài chính - ngân hàng, TS. Nguyễn Trí Hiếu.

Ông đánh giá như thế nào về thông tin Sàn giao dịch nợ sẽ ra đời vào khoảng quý 3/2021?

Đây thực sự là thông tin vui với thị trường mua bán nợ xấu tại Việt Nam. Dịch bệnh Covid-19 đang làm tăng nợ xấu tại các ngân hàng, nên việc giải quyết nợ xấu lại càng khẩn trương. Hơn nữa, tới nay, Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng được Quốc hội đã thực thi được hơn 4 năm và sẽ hết hiệu lực trong hơn 1 năm nữa, sẽ khiến áp lực xử lý nợ xấu của hệ thống tổ chức tín dụng là rất lớn.

Ngoài ra, thực tế việc xử lý nợ xấu tại nước ta cho thấy, việc mua bán nợ xấu chỉ diễn ra chủ yếu với VAMC, Công ty TNHH MTV Mua bán nợ Việt Nam (DATC) hoặc giữa các công ty mua bán nợ (AMC) của từng ngân hàng. Trong đó, với VAMC, việc mua bán nợ thực tế chỉ ở trên sổ sách, VAMC chỉ trả bằng trái phiếu có kỳ hạn giúp các ngân hàng “làm đẹp” các khoản nợ, sau đó các ngân hàng vẫn phải tự xử lý. Nên có thể nói cách thức này chỉ là chuyển đổi khoản nợ. Vấn đề nữa là có nhiều khoản nợ được các ngân hàng rao bán cho nhau, qua các AMC. Nhưng nhiều nhà đầu tư khác cũng muốn mua nợ, kể cả nhà đầu tư nước ngoài. Trong khi thị trường mua bán nợ xấu của Việt Nam vẫn “eo hẹp”, vấn đề thủ tục pháp lý quá rườm rà, nhất là những vấn đề liên quan đến chuyển nhượng tài sản, khiến các nhà đầu tư nước ngoài khó tham gia.

Vì thế, việc thành lập và cho sàn giao dịch nợ đi vào hoạt động sẽ giúp nhiều thành phần cùng tham gia, giúp hoạt động mua bán nợ theo đúng cơ chế kinh tế thị trường – thuận mua vừa bán. Đặc biệt, với việc thành lập sàn giao dịch nợ thì có lẽ cũng không cần gia hạn Nghị quyết 42, nhưng nếu không có thì Nghị quyết 42 sẽ cần phải gia hạn thêm 3 năm nữa.

Tình hình dịch bệnh Covid-19 vẫn đang phức tạp tại Việt Nam, xin ông cho biết điều này sẽ ảnh hưởng như thế nào tới hoạt động của sàn giao dịch nợ cũng như việc định giá các khoản nợ?

Tình hình dịch Covid-19 còn khó lường, chưa biết chừng nào mới hết dịch, nên chắc chắn sẽ ảnh hưởng tới hoạt động của sàn giao dịch nợ khi đi vào hoạt động. Thực tế cho thấy, dịch bệnh đang làm giá trị món nợ, nhất là giá trị tài sản đảm bảo đi xuống, việc xử lý nợ càng khó khăn hơn. Gần đây, hàng loạt ngân hàng rao bán tài sản đảm bảo là ô tô, bất động sản, nhà máy… nhưng vẫn ít người mua.

Với tình hình như trên, theo ông, để sàn giao dịch nợ được thực hiện thông suốt cần những điều kiện gì?

Việc thực thi thành công sàn giao dịch nợ xấu, theo tôi, cần phải đặt dưới một số điều kiện.

Thứ nhất là phải sửa đổi, bổ sung về thành phần tham gia vào thị trường mua bán nợ xấu. Như tôi đã nói ở trên, hiện thành phần tham gia xử lý nợ xấu ở Việt Nam chủ yếu là VAMC, DATC và các AMC của ngân hàng. Nên nếu muốn tổ chức một thị trường mua bán nợ rộng rãi, thì sàn giao dịch cần nợ xấu phải mời được các tổ chức kinh tế, cá nhân cùng tham gia. Nhưng để thực hiện được thì sàn giao dịch nợ xấu phải được tổ chức quy củ, có khung pháp lý. Ngân hàng Nhà nước nên đứng ra chủ trì xây dựng khung pháp lý cho sàn giao dịch này.

Theo đó, tất cả thành phần tham gia chính thức vào sàn đều phải đăng ký, đòi hỏi yêu cầu thông tin cụ thể về vốn điều lệ, trụ sở của doanh nghiệp, ban lãnh đạo… để phòng tránh và xử lý rốt ráo những trường hợp lừa đảo, thông tin không chính xác…

Thứ hai, thị trường mua bán nợ xấu phải có cơ quan chủ trì, nên vấn đề đặt ra là cơ quan nào nên đứng ra chủ trì. Thực tế, VAMC có thể đứng ra chủ trì, nhưng e rằng sẽ thành kiểu “vừa đá bóng vừa thổi còi” thì không nên, vì VAMC cũng tham gia, cũng chịu sự điều chỉnh của thị trường mua bán nợ. Nên theo tôi, cơ quan chủ trì phải là cơ quan đứng ngoài, cũng có thể là Ngân hàng Nhà nước, hoặc Bộ Tài chính, hoặc cơ quan nào đó do Chính phủ đề nghị để quản lý thị trường, chẳng hạn là Ủy ban mua bán nợ quốc gia (?).

Thứ ba, về thị trường, tôi đề nghị không những chỉ các khoản nợ xấu mới được giao dịch trên sàn mua bán nợ xấu, mà có thể là tất cả các khoản nợ. Thị trường mua bán nợ tại Mỹ cũng đang thực hiện theo phương thức này. Chẳng hạn, một ngân hàng trước tập trung cho vay bất động sản, nhưng lại muốn thay đổi chiến lược sang tài chính tiêu dùng thì có thể bán lại khoản nợ cũ cho đối tác, nghĩa là bao gồm cả khoản nợ tốt, đang có hiệu lực.

Cuối cùng là cả cả hệ thống pháp luật cần rà soát và thay đổi, nhất là những vấn đề liên quan đến tài sản thế chấp. Bởi việc mua bán nợ chủ yếu nhắm vào tài sản thế chấp, 80% tài sản thế chấp lại là bất động sản. Nên việc chuyển nhượng, thừa kế tài sản bất động sản phải rất thông thoáng thì thị trường mua bán nợ mới hoạt động được. Hơn nữa, việc mua bán, giao dịch nợ xấu phải thực hiện theo cơ chế thị trường, giá mua – bán là sự đồng thuận giữa bên mua và bên bán. Cơ quan quản lý không nên can thiệp vào giá mua – bán, giá nợ xấu không xấu lắm thì chiết khấu 5-10%, nếu quá tệ thì có thể chiều khấu lên tới 90%... Cơ quan quản lý chỉ nên đưa ra quy định để thị trường tự vận hành.

Rõ ràng, với những điều kiện như trên thì có thể cần ít nhất 1 năm nữa, sàn giao dịch nợ mới có thể thực hiện được thông suốt. Còn thời điểm quý 3/2021 như lãnh đạo VAMC đưa ra là bắt đầu đi vào tiến trình xây dựng, nên các cơ quan chức năng cần hoàn thiện những vấn đề còn vướng mắc.

Xin cảm ơn ông!