Công chức Hải quan Na Hình kiểm tra mặt hàng tinh bột sắn XK. Ảnh: H.Nụ

Cảm nhận của tôi khi trở lại Na Hình sau hơn 3 năm đóng cửa do ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 là vậy. Vẫn cái không khí tấp nập diễn ra như những lần chúng tôi ghé thăm trước đây, cửa khẩu bao la rộng lớn, hình ảnh những công chức Hải quan Na Hình đang tập trung kiểm tra, kiểm soát các xe hàng để sớm cho thông quan đã thu hút sự chú ý của chúng tôi.

Tiếp chúng tôi tại nơi làm việc, ông Hà Tuấn Tích, Đội trưởng Đội nghiệp vụ Hải quan Na Hình (Chi cục Hải quan Tân Thanh, Cục Hải quan Lạng Sơn) chia sẻ, bằng sự nỗ lực của tỉnh, của các cơ quan, ban, ngành, cửa khẩu phụ Na Hình đã chính thức thông quan trở lại từ ngày 28/7/2023. Kể từ đó đến nay, tình hình XK hàng hóa tăng dần so với thời gian đầu mới thông quan trở lại (trung bình đạt 3-4 xe/ ngày); hàng hoá XK tại cửa khẩu phụ Na Hình là tinh bột sắn, XK theo loại hình xuất kinh doanh (B11).

Để các DN tham gia làm thủ tục qua cửa khẩu, Đội Nghiệp vụ Hải quan Na Hình đã phối hợp với các lực lượng chức năng tại cửa khẩu thông báo, cung cấp thông tin về hoạt động đặc thù tại cửa khẩu như thời gian mở, bãi tập kết, sang tải hàng hóa... cho các DN biết để chủ động thực hiện đúng quy trình, góp phần cho thông quan hàng hóa được thuận lợi, ông Hà Tuấn Tích chia sẻ.

Ngồi trò chuyện tại khu nhà ở của Đội Nghiệp vụ Hải quan Na Hình, chúng tôi được biết, sau khi cặp cửa khẩu được khôi phục thông quan, đơn vị đã phối hợp tốt với các lực lượng trong cửa khẩu để làm tốt việc chuẩn bị về nhân lực, phương tiện, bố trí dây chuyền kiểm soát theo quy định cũng như các điều kiện có liên quan. Tuy vậy, sau khi cửa khẩu khôi phục, lưu lượng hàng hóa XK vẫn chưa đều, có thời điểm chỉ có 1-2 xe/ngày, thậm chí một tuần không có xe làm thủ tục.

Cũng theo ghi nhận thực tế tại cửa khẩu Na Hình thời điểm đầu tháng 11/2023, chỉ có lực lượng Biên phòng Na Hình và Đội nghiệp vụ Hải quan Na Hình là 2 đơn vị thường xuyên ứng trực tại cửa khẩu. Những lực lượng khác như thuế, kiểm dịch y tế, kiểm dịch thực vật… thì “vắng bóng”, bởi chỉ khi nào có thông báo có xe hàng thì những đơn vị này mới đến làm việc.

Theo ông Hà Tuấn Tích, tính từ ngày 28/7 đến 15/11, đơn vị đã tiếp nhận và xử lý cho 139 bộ tờ khai, kim ngạch đạt 6.848.544 USD, trọng lượng hàng khoảng 12.723 tấn tinh bột sắn của các DN đăng ký làm thủ tục XK qua cửa khẩu Na Hình. Nguyên nhân lượng phương tiện đăng ký XK hàng qua đây chưa cao là do cửa khẩu Na Hình trước đây chủ yếu vẫn XK mặt hàng tinh bột sắn và thời điểm này không phải mùa vụ sắn, nên lượng hàng không có nhiều.

Lý do khác, cửa khẩu cũng mới mở cửa nên DN cũng chưa yên tâm về tính ổn định, chưa đưa hàng lên, đối tác phía Trung Quốc cũng chưa chủ động nhận hàng tại đây. Đơn vị cũng đã liên hệ trực tiếp với các DN trong địa bàn về các mặt hàng có thể XK qua cửa khẩu Na Hình, tạo điều kiện hết mức trong giải quyết thủ tục thông quan.

Ngoài ra, thời điểm này phía Trung Quốc yêu cầu các phương tiện vận chuyển hàng hóa phải sang tải khiến thời gian kéo dài và chi phí tăng cao. Điều này cũng làm cho nhiều DN đắn đo khi lựa chọn làm thủ tục XK hàng hóa qua cửa khẩu phụ Na Hình.

Nhấn mạnh về những nguyên nhân khiến lượng hàng hóa XK qua cửa khẩu phụ Na Hình chưa đạt như kỳ vọng, ông Hà Tuấn Tích cho biết, trong 9 nhóm mặt hàng trước đây vẫn thường xuyên thực hiện thông quan qua cửa khẩu, thì trong 2 tháng gần đây chỉ còn 1 mặt hàng là tinh bột sắn DN làm thủ tục thông quan. Điều này là do việc điều tiết thương mại biên giới của Trung Quốc khiến các DN Trung Quốc chưa chủ động nhận hàng tại cặp cửa khẩu này nên các DN phía Việt Nam cũng chưa đưa hàng lên để làm thủ tục thông quan hàng hóa tại đây.

Trước thực tế đó, để nâng hiệu suất thông quan hàng hóa XNK qua cửa khẩu phụ Na Hình, Chi cục Hải quan Tân Thanh tiếp tục tổ chức gặp mặt DN hoạt động XNK hàng hóa để vận động các DN hoạt động XK của Việt Nam ký kết với DN Trung Quốc thực hiện giao dịch qua 2 cửa khẩu phụ. Từ đó nhằm thu hút các DN đưa hàng lên 2 cửa khẩu phụ làm thủ tục thông quan.

Ông Triệu Văn Hanh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Tân Thanh cho biết, đơn vị đã báo cáo Cục Hải quan Lạng Sơn để Cục báo cáo tỉnh, phối hợp với các sở, ban, ngành tổ chức trao đổi, hội đàm đề nghị các cơ quan chức năng Trung Quốc điều chỉnh tăng nhóm mặt hàng như: ván bóc, tinh bột sắn, hạt sen khô, thực phẩm khô, hạt vừng khô, sản phẩm gỗ, thủy hải sản tươi sống… được thực hiện hoạt động XNK qua các cửa khẩu phụ. Đồng thời, khôi phục hoạt động của cư dân biên giới qua các cửa khẩu phụ (cho phép cư dân biên giới của hai nước, mua bán, trao đổi hàng hóa qua các cặp cửa khẩu phụ giữa hai bên), từ đó thúc đẩy hoạt động biên mậu của các cặp cửa khẩu phụ.

Hy vọng, với sự nỗ lực triển khai các giải pháp của các cơ quan, lực lượng chức năng sẽ nâng hiệu suất thông quan hàng hóa qua cửa khẩu phụ Na Hình, cũng như các cửa khẩu phụ sắp mở lại hoạt động trong thời gian tới, ông Triệu Văn Hanh mong đợi.

Cái nắng oi nồng giữa trưa khiến số lượng xe hàng về Na Hình càng thưa thớt, vài xe tải gầm gào chở nốt những lô hàng chầm chậm di chuyển qua cửa khẩu, khói bụi xả ra tạo thành làn sương mờ đục bảng lảng trên mặt đường… Phía nhà công vụ, là hình ảnh các công chức Hải quan đang khẩn trương tiếp nhận và hoàn thiện những tờ khai XNK trong ngày cho DN.

Chia tay Na Hình khi mặt trời đã đứng bóng, xa xa con đường độc đạo dẫn vào cửa khẩu phụ vẫn lác đác một vài xe tải đang cần mẫn chở những chuyến hàng. Dù đang miệt mài hướng dẫn DN di chuyển hàng hoá vào bến bãi chờ thông quan nhưng khi biết chúng tôi rời Na Hình, các công chức Hải quan nở nụ cười thật tươi, vẫy tay chào và hẹn gặp lại một ngày gần nhất.