Khách hàng cần kiểm tra kỹ dầu nhờn trước khi thay. Ảnh: Quang Hùng​​​.

Xe máy là loại phương tiện giao thông thông dụng nhất đối với đại đa số người dân Việt Nam. Tuy nhiên, bên cạnh các loại phụ tùng thay thế bị làm giả, người tiêu dùng, các nhà sản xuất đang phải đối mặt với vấn nạn dầu nhờn giả, kém chất lượng. Thế nhưng, chính sự bất cẩn của người tiêu dùng đã tạo cơ hội cho các cơ sở sản xuất, cửa hàng sửa chữa xe “qua mặt” khi sử dụng dầu kém chất lượng, dầu nhái thương hiệu để thay cho phương tiện. Bởi không ít khách hàng khi được hỏi, đều không biết tên, xuất xứ loại dầu nhờn đang sử dụng cho phương tiện. Bản thân khách đi mua hàng cũng không chú ý tìm hiểu thông tin sản phẩm mà mình cần mua.

Anh H., một thợ sửa chữa xe máy ở Hà Đông (Hà Nội) cho biết, thời gian gần đây, rất nhiều người đến cửa hàng phàn nàn lốc xe máy nóng ran, trong xe phát ra tiếng động lạ… mặc dù vừa mới được thay dầu. Đối với những trường hợp này, bằng kinh nghiệm của mình anh H. chẩn đoán, phương tiện đã thay phải dầu nhờn kém chất lượng. Anh H. lý giải, có một số cơ sở thay dầu “làm ăn bất chính”, sử dụng chính dầu nhờn thải lọc bớt muội đen, thậm chí sử dụng hàng giả đổ vào động cơ cho khách hàng. Do mới thay xe vẫn chạy bình thường nên khách hàng không hề biết rằng mình đã bị “móc túi”.

Đặc tính kỹ thuật của dầu nhờn là tiết kiệm nhiên liệu, giúp động cơ luôn sạch, không gây mài mòn giữa các chi tiết… Anh H. cũng cho biết, trên mỗi sản phẩm dầu nhờn chính hãng đều hướng dẫn kỹ cho khách hàng phân biệt hàng giả-hàng thật, đặc biệt là còn dán tem chống hàng giả. Đồng thời, tư vấn kỹ thuật, thay dầu cho 1.000 km đầu tiên và định kỳ thay dầu trong phạm vi từ 2.000 đến 2.500 km…

Thực tế, một số nhà sản xuất dầu nhờn đã có những giải pháp hỗ trợ khách hàng tránh mua phải hàng giả, như nhãn hàng “H…" hướng dẫn: Để giảm thiểu vấn đề hàng giả, dầu nhờn “H…” chính hiệu được áp dụng tem đặc biệt trên vỏ chai giúp khách hàng nhận biết và phân biệt một cách dễ dàng (chỉ cần bóc tem vỏ chai dầu để kiểm tra-PV). Sau khi bóc tem, trên vỏ chai dầu chính hãng sẽ có khuyến cáo của nhà sản xuất.

Ở một trang mạng khác còn đưa "mẹo" nhỏ để giúp phân biệt thật-giả, trước khi thợ thay dầu cần đề nghị được cầm chai nhớt lên và xem xét. Một số dấu hiệu khác biệt giữa hàng giả so với hàng thật gồm: Chai dầu nhờn giả do sử dụng nhiều lần nên trên thân chai có dấu hiệu bẩn và dính nhiều vết dầu nhớt cũ; niêm phong trên chai dầu nhờn giả không được đóng kỹ…

Không chỉ xuất hiện dầu nhờn giả, kém chất lượng, có một lượng hàng nhập lậu từ nước ngoài về Việt Nam đã bị lực lượng Hải quan bắt giữ. Nhiều sản phẩm dầu nhờn Thái Lan nhập lậu đã bị Đội Kiểm soát Hải quan Quảng Trị bắt giữ trên địa bàn. Đơn cử, năm 2016, lực lượng Hải quan phát hiện 2 vụ, thu giữ 192 chai dầu nhờn JASO FC 2T 500ml/chai và 360 chai dầu nhờn Veloil.

Hiện nay chưa có Tiêu chuẩn Việt Nam về yêu cầu kỹ thuật của dầu nhờn cho động cơ, mà các nhà sản xuất, nhập khẩu tự xây dựng tiêu chuẩn riêng cho mình (hoặc xây dựng tiêu chuẩn cơ sở, hoặc sử dụng các tiêu chuẩn của các tổ chức khác) và công bố tiêu chuẩn áp dụng. Việc kiểm soát chất lượng chủ yếu thông qua các Tiêu chuẩn Việt Nam và phương pháp thử. Mới đây, Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 1 (Tổng cục Đo lường chất lượng) đã tiến hành kiểm nghiệm 6 mẫu dầu nhờn được lấy ngẫu nhiên tại một số cửa hàng kinh doanh, gara sửa chữa mô tô xe máy ở Hà Nội. Kết quả ban đầu cho thấy, trong số 6 mẫu thử nghiệm, bao gồm mẫu sản phẩm của cả những doanh nghiệp có thương hiệu và những cơ sở sản xuất nhỏ lẻ cho thấy, có tới 3 mẫu không phù hợp với tiêu chuẩn công bố áp dụng. Các mẫu dầu nhờn không đạt chủ yếu về độ nhớt động học, trị số kiềm tổng, tổng kim loại (Ca, Mg, Zn), chỉ số độ nhớt... không phù hợp với tiêu chuẩn công bố.

Chất lượng dầu nhờn đảm bảo vừa bảo vệ lượng phương tiện đang ngày càng gia tăng trong nền kinh tế vừa làm giảm khí thải ảnh hưởng đến môi trường, do đó không chỉ các cơ sở sửa chữa xe, nhà sản xuất dầu nhờn mà cơ quan quản lý cần đặc biệt chú trọng công tác quản lý để kiểm soát chặt chẽ chất lượng mặt hàng này.