Quí I/2017, xuất khẩu cá tra Việt Nam đạt 371,3 triệu USD, tăng 1,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Ảnh: Internet.

Quy định rõ về chuẩn vùng nuôi

Thời gian qua, nhiều lô hàng cá tra xuất khẩu bị trả lại nguyên nhân phần lớn do các hộ nuôi cá tra tự phát thường không theo tuân quy chuẩn, tiêu chuẩn, dẫn đến tỷ lệ hao hụt trong quá trình nuôi cao (trên 50%). Các hộ nuôi lén lút sử dụng thuốc kháng sinh, nguồn nước nuôi ô nhiễm nghiêm trọng dẫn đến dịch bệnh kéo dài, khó kiểm soát. Để tránh những trường hợp tương tự có thể xảy ra Nghị định 55 đã quy định rất rõ về chuẩn vùng nuôi của cá tra thương phẩm. Theo đó, nuôi cá tra thương phẩm phải đáp ứng đủ 4 điều kiện: Thứ nhất, phải có địa điểm, diện tích nuôi cá tra phù hợp với quy hoạch về sử dụng đất của UBND cấp tỉnh. Thứ hai, phải có cơ sở hạ tầng đáp ứng yêu cầu kỹ thuật về nuôi cá tra thương phẩm, có hệ thống cấp, thoát nước riêng biệt, có nơi xử lý chất thải, bùn thải đáp ứng yêu cầu về bảo vệ môi trường và vệ sinh thú y. Thứ ba, phải đáp ứng các quy định về điều kiện đảm bảo an toàn thực phẩm theo quy định của pháp luật về an toàn thực phẩm. Và cuối cùng là phải có Giấy chứng nhận mã số nhận diện ao nuôi cá tra theo quy định.

Mã số nhận diện ao nuôi sẽ gồm 11 số và có cấu trúc AA-BB-CCCC-DDD, trong đó: AA là mã số tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương áp dụng trong quản lý nuôi trồng thủy sản; BB là mã số đối tượng nuôi (đối với cá tra là 01); CCCC là số thứ tự cơ sở nuôi được cấp từ 0001 đến 9999; DDD là số thứ tự ao nuôi của cơ sở nuôi cá Tra, được cấp theo thứ tự từ 001 đến 999. Cơ quan quản lý nuôi trồng thủy sản cấp tỉnh thực hiện cấp mã số nhận diện ao nuôi. Mỗi ao nuôi được cấp duy nhất một mã số nhận diện. Chủ cơ sở nuôi phải thực hiện đăng ký mã số nhận diện ao nuôi lần đầu hoặc đăng ký lại khi thay đổi chủ cơ sở nuôi hoặc thay đổi diện tích ao nuôi.

Theo ông Huỳnh Phước Hùng Anh, chủ cơ sở nuôi và chế biến các sản phẩm về cá tra Thái An, việc quy định các chuẩn vùng nuôi cụ thể trong Nghị định 55 sẽ khiến một số hộ nuôi cá nhỏ lẻ gặp khó khăn bởi sẽ khó có đủ tiềm lực để đáp ứng đủ 4 điều kiện nêu trên. Tuy nhiên, theo ông Hùng Anh đây cũng sẽ là cơ hội để các hộ nuôi cá tra tự phát phải tự chấn chỉnh lại mình. Như công ty ông là một doanh nghiệp vừa có vùng nguyên liệu vừa tham gia vào việc chế biến cá tra, tuy nhiên đối với hộ nuôi tự phát thì việc tranh nuôi, tranh bán diễn ra khá phức tạp và việc liên kết giữa các hộ nuôi này với các doanh nghiệp xuất khẩu thường rất khó, nếu thu mua nguyên liệu từ các hộ nuôi tự phát thì tỷ lệ doanh nghiệp xuất khẩu phải “bán tháo” do hàng bị trả về khá cao. Vì vậy, các quy định trong Nghị định 55 sẽ giúp làm tạo một chuẩn vùng nuôi rõ ràng cho cả người nuôi lẫn doanh nghiệp xuất khẩu.

Đường xuất khẩu đã thoáng hơn

Theo ông Trương Đình Hoè, Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu cá tra Việt Nam, theo quy định trước đây, cơ quan hải quan chỉ chấp nhận thông quan đối với những lô hàng của hợp đồng xuất khẩu sản phẩm cá tra đã được Hiệp hội cá tra Việt Nam xác nhận” thì nay theo Nghị định 55 quy định này đã được bãi bỏ. Như vậy, trong thời gian tới tổ chức, cá nhân đáp ứng những tiêu chuẩn như quy định sẽ không phải xuất trình giấy tờ chứng minh đủ điều kiện theo quy định khi làm thủ tục xuất khẩu sản phẩm cá tra cho cơ quan hải quan.

Nghị định 55 cũng quy định rõ, sản phẩm cá tra xuất khẩu phải được chế biến từ cơ sở chế biến cá tra đáp ứng các điều kiện chế biến cá tra nêu trên. Trường hợp tổ chức, cá nhân xuất khẩu sản phẩm cá tra không có cơ sở chế biến đáp ứng các điều kiện trên thì phải đảm bảo một trong hai điều kiện: Có hợp đồng mua sản phẩm cá tra được chế biến tại cơ sở chế biến cá tra đáp ứng điều kiện nêu trên hoặc có hợp đồng gia công, chế biến với chủ sở hữu cơ sở chế biến đáp ứng điều kiện chế biến cá tra. Ngoài ra, sản phẩm cá tra xuất đi phải đáp ứng được quy định của quốc gia nhập khẩu. Trường hợp quốc gia nhập khẩu có quy định khác với pháp luật Việt Nam sẽ áp dụng theo quy định của quốc gia nhập khẩu.

Ngoài ra, một quy định cũng đã từng gây tranh cãi rất nhiều là quy định về mạ băng và hàm ẩm cũng được loại bỏ. Trước đó Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ban hành Thông tư 07/2017/TT-BNNPTNT về quy chuẩn kỹ thuật quốc gia sản phẩm thủy sản cá tra phile đông lạnh đã nâng tỷ lệ mạ băng và hàm lượng nước theo chiều hướng mang lại thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu. Cụ thể, tỷ lệ mạ băng trong cá tra phi lê xuất khẩu không được lớn hơn 20%, cao hơn so với tỷ lệ mạ băng trong quy định cũ khoảng 10%; còn hàm lượng nước tối đa cũng được tăng lên thêm 3% so với quy định cũ, không vượt quá 86% so với khối lượng tịnh.

Theo ông Nguyễn Chí Hiếu, Phó Tổng giám đốc Công ty CP XNK thủy sản SEAMEX, những đột phá về chính sách trên đã tạo được khung pháp lý chung về chất lượng cho sản phẩm cá tra Việt Nam xuất khẩu. Khi Nghị định 55 có hiệu lực, các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra sẽ giảm được rất nhiều thời gian, chi phí phát sinh không cần thiết. Lĩnh vực nuôi cá tra cũng sẽ được siết chặt quản lý, còn doanh nghiệp chế biến xuất khẩu cũng có những giải pháp hỗ trợ giúp công việc kinh doanh thuận lợi hơn. Đã có khung pháp lý chung về chất lượng cho sản phẩm cá tra xuất khẩu và đã bãi bỏ một số quy định bất lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu cá tra, giờ cái doanh nghiệp cần là có thêm sự hỗ trợ về vốn để mở rộng quy trình sản xuất, chế biến và có thêm nguồn vốn hỗ trợ cho các hộ chăn nuôi cá tra để tạo vùng liên kết về nuôi cá tra đạt chuẩn.