Chế biến cá tra xuất khẩu tại Công ty Hùng Hậu. Ảnh: DN cung cấp

Sụt giảm mạnh tại thị trường Trung Quốc

Theo thông tin từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, từ đầu năm tới nay, chính sách nâng hàng rào thương mại của Trung Quốc đã phát huy hiệu lực.

Do đó, không chỉ sản phẩm cá minh thái, cá tuyết của Nga, cá hồi, cá thịt trắng từ Nauy mà cả sản phẩm cá tra từ Việt Nam cũng bị áp nhiều biện pháp kiểm soát chặt chẽ với lý do ngăn ngừa lây nhiễm Covid-19.

Theo bà Tạ Hà, chuyên gia thị trường cá tra, nhập khẩu cá thịt trắng của Trung Quốc từ ba nguồn cung lớn, gồm: Việt Nam, Nga và Na Uy đều bị sụt giảm mạnh trong hơn nửa đầu năm nay và dự báo còn tiếp tục giảm cho tới cuối năm.

Trong đó, Nga và Việt Nam là hai thị trường nguồn cung lớn nhất cá thịt trắng cho Trung Quốc cho tới thời điểm này.

Mới đây nhất, từ ngày 8/11/2021, Trung Quốc đã tạm ngừng hoạt động tất cả công ty chuỗi cung ứng thực phẩm, thủy sản đông lạnh tại thành phố Đại Liên - nơi chiếm 40% lượng thủy sản đông lạnh nhập khẩu vào Trung Quốc vì lý do Covid-19. Điều này có thể dẫn tới hoạt động XNK trong thời gian tới tiếp tục bị ảnh hưởng và sụt giảm.

Tính đến nửa đầu tháng 10/2021, xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Trung Quốc - Hồng Kông giảm 24,7%, đạt 290,7 triệu USD.

Mặc dù sụt giảm về trị giá nhập khẩu so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng cho tới nay, Trung Quốc - Hồng Kông vẫn đang là thị trường xuất khẩu hàng đầu của nhiều doanh nghiệp cá tra Việt Nam.

Với tình hình kiểm soát gắt gao thực phẩm, thủy sản nhập khẩu của Trung Quốc như hiện tại, dự báo chắc chắn từ nay tới cuối năm nhập khẩu cá thịt trắng của Trung Quốc, trong đó có cá tra sẽ còn giảm tới hai con số so với năm ngoái.

Chuyển hướng xuất khẩu

Một số doanh nghiệp xuất khẩu cá tra lớn bị tác động giảm tại thị trường Trung Quốc đã tìm hướng gia tăng xuất khẩu tại các thị trường khác.

Điển hình, Công ty CP Vĩnh Hoàn, xuất khẩu cá tra sang Trung Quốc giảm 38%, nhưng bù lại kim ngạch xuất khẩu cá tra sang Mỹ trong tháng 9 năm nay tiếp đà tăng mạnh 79% so với cùng kỳ năm ngoái, tương đương 344 tỷ đồng doanh thu. Kim ngạch xuất khẩu sang thị trường châu Âu cũng tăng 11%...

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp cá tra Việt Nam chuyển hướng sang các thị trường tiềm năng ở ASEAN, Trung Đông hay Mỹ Latinh. Trong đó, số lượng doanh nghiệp đẩy mạnh xuất khẩu cá tra sang Brazil và Mexcico gia tăng đáng kể so với năm trước.

Đặc biệt, trong quý 2/2021, trị giá xuất khẩu cá tra sang Mexico tăng trưởng ấn tượng tới ba con số, từ 166% - 232% so với cùng kỳ năm 2020.

Các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu cá tra chủ yếu nằm ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, với 106 nhà máy chế biến cá tra đăng ký xuất khẩu tại 5 tỉnh với số lao động ước khoảng 190.000 người.

Xuất khẩu cá tra trong những tháng đầu năm tăng trưởng khá tốt, nhưng trong thời gian dịch bệnh cao điểm, có trên 50 nhà máy chế biến cá tra tại An Giang, Đồng Tháp, Cần Thơ, Hậu Giang và Vĩnh Long phải tạm dừng hoạt động, số lao động phải nghỉ việc do dịch bệnh khoảng trên 70%, nên xuất khẩu cá tra bắt đầu giảm sâu từ tháng 8/2021, với mức hơn 30%.

Sau khi phục hồi vào tháng cuối tháng 9 và tháng 10, hiện nay, dịch bệnh Covid-19 lại bùng phát tại nhiều tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long khiến các doanh nghiệp xuất cá tra lại phát sinh thêm nhiều chi phía chống dịch, sản xuất xuất khẩu bị ảnh hưởng không nhỏ.