Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan, Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia Nguyễn Văn Cẩn trình bày tham luận tại Hội nghị. Ảnh: Q.H

Tham dự Hội nghị có Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn, Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia; cùng trên 60 chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả đến từ các lực lượng: Hải quan, Công an, Quản lý thị trường…

Tại Hội nghị, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn, Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia trình bày tham luận với chủ đề “Vai trò chỉ đạo công tác chống buôn lậu và gian lận thương mại-Thực trạng và giải pháp”.

Phó Tổng cục trưởng Nguyễn Văn Cẩn nhấn mạnh, những năm qua tình hình buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, gian lận thương mại trên các tuyến, địa bàn cả nước diễn biến phức tạp. Mặc dù số vụ việc bắt giữ của các lực lượng chức năng là rất lớn, nhưng một số mặt hàng cấm vẫn được cư dân biên giới khu vực phía Bắc vận chuyển trái phép qua biên giới và được bày bán tràn lan tại các khu vực trung tâm thương mại ngay tại cửa khẩu.

Hàng giả, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ mang nhiều thương hiệu nổi tiếng, trong đó có nhiều sản phẩm do chính doanh nghiệp (DN) Việt Nam sản xuất. Tuy nhiên số DN này còn thờ ơ, chưa thực sự quan tâm đến việc bảo vệ thương hiệu. Nguyên nhân là do các DN làm ăn chân chính còn lo ngại về thông tin hàng hóa bị làm giả sẽ làm ảnh hưởng đến thị trường; một bộ phận các chi nhánh, các cửa hàng tiếp tay cho các đối tượng buôn lậu. Mặt khác, một số DN nhập khẩu sản phẩm thành phẩm “đội lốt” nguyên liệu sản xuất hòng hưởng các chính sách ưu đãi. Một trong những bất cập khác là trong quá trình trao đổi thông tin giữa các lực lượng từ trong nội địa ra đến ngoài biên giới vẫn còn cắt cứ, chưa được kết nối, liên thông.

Do vậy, các lực lượng cần tham mưu cho Chính phủ sửa đổi quy chế phối hợp, trong đó phân định rõ trách nhiệm của các lực lượng chức năng quản lý trong nội địa và ngoài cửa khẩu đường bộ, hàng không, cảng biển. Bên cạnh đó, cần nâng cao công tác trao đổi thông tin hai chiều giữa các lực lượng; đồng thời đẩy mạnh việc áp dụng công nghệ thông tin vào quá trình này... Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 Quốc gia sẽ có nhiệm vụ giám sát quá trình thực hiện.

Đánh giá quá trình kiểm soát bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ tại biên giới, Phó Đội trưởng Đội Kiểm soát bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, Cục Điều tra chống buôn lậu (Tổng cục Hải quan) Trần Việt Hưng cho rằng, khó khăn của cơ quan Hải quan trong kiểm soát bảo vệ sở hữu trí tuệ chính là tính chất phức tạp của hoạt động buôn lậu trên các tuyến biên giới. Mặt khác, khi cơ quan Hải quan thực hiện hệ thống thông quan tự động, xuất hiện tình trạng người khai hải quan còn chưa chủ động khai báo nhãn hiệu hàng hóa trên hệ thống để tránh chuyển luồng. Cùng với đó, trong kiểm tra hàng hóa tại khâu NK vẫn còn bộc lộ một số bất cập về ghi nhãn hàng hóa, xuất xứ hàng hóa và công tác phối hợp giữa các lực lượng…

Ông Trần Việt Hưng kiến nghị, cơ quan có thẩm quyền cần quan tâm xem xét, sửa đổi các quy định nhằm nâng cao quá trình kiểm soát như sửa đổi Luật Sở hữu trí tuệ năm 2009. Trong đó, nhiều quy định kiểm soát biên giới về sở hữu trí tuệ không còn phù hợp như mốc thời gian đưa ra thông báo tạm dừng làm thủ tục NK từ 3 đến 10 ngày để chủ thể quyền cung cấp tài liệu cho cơ quan Hải quan xem xét tình trạng pháp lý của hàng hóa.

Bên cạnh đó, một số quy định ghi nhãn hàng hóa tại khâu NK tại Nghị định 89 đã lạc hậu cần quy định cụ thể, chi tiết hơn. Ví dụ như mặt hàng thực phẩm chức năng phải đảm bảo ghi nhãn bằng tiếng Việt, tiêu chí, cảnh báo, thời hạn sử dụng của sản phẩm... Hướng dẫn rõ hơn về khái niệm hàng giả, hàng kém chất lượng; xã hội hóa công tác giám định, tổ chức giám định độc lập; tăng cường công tác quản lý, phối hợp trong việc xử lý đối với các sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Theo Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Hà Nội Vương Trí Dũng, trung bình mỗi năm Chi cục xử lý trên 1.000 vụ thực thi sở hữu công nghiệp, với trên 100 chủ sở hữu quyền, trong số này có tới 80% chủ sở hữu quyền nước ngoài. Nhóm lĩnh vực đề nghị xử lý xâm hại nhiều nhất làm xâm phạm nhãn hiệu, kiểu dáng, quyền tác giả. Nhóm sản phẩm được các chủ sở hữu đề nghị xử lý gồm quần áo, giầy dép, đồ da, mắt kính, đồng hồ, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ điện gia dụng, đồ điện tử, xe máy...

Những năm trở lại đây, việc giả mạo xuất xứ hàng hóa tăng rõ rệt, giả mạo hàng hóa sản xuất tại Việt Nam để lợi dụng chính sách ưu đãi mà Việt Nam đang được hưởng trong quá trình hội nhập. Hiện quá trình kiểm tra hàng hóa còn nhiều bất cập như thiếu căn cứ pháp lý để xác định hàng hóa không sản xuất tại Việt Nam và không có cơ quan giám định, chủ yếu cơ quan chức năng căn cứ theo lời khai của chủ hàng (ghi chữ nước ngoài, không ghi rõ nguồn gốc xuất xứ).

Ông Vương Trí Dũng đề nghị, cần có quy định về trách nhiệm thực thi chống hàng giả và hợp tác chống hàng giả của các DN, tránh tình trạng DN né tránh hợp tác chống hàng giả của chính mình. Theo đó, sửa đổi nội dung liên quan đến thẩm quyền và trình tự thủ tục, chủ động đấu tranh chống hàng giả khi chủ sở hữu không hợp tác và có chính sách với từng quốc gia về biện pháp chống hàng giả…